Bitcoin og umhverfið Víkingur Hauksson skrifar 9. desember 2021 12:01 Sem börn erum við eins og svampur; við sjúgum í okkur fróðleik úr öllum áttum og hikum ekki við að hlusta á og reyna að skilja báðar hliðar hvers penings. Með tímanum breytist hinsvegar eitthvað. Við förum að sjá heiminn sem svartan og hvítan, og eigum í basli með að sjá út fyrir okkar eigin sterku skoðanir. Allir eru sammála um að Bitcoin noti mikið rafmagn, en hinsvegar ekki um hvort það sé til einskis. Með því að kafa aðeins undir yfirborðið ætla ég í þessum stutta pistli að velta við nokkrum steinum er þetta mál varðar. Er rafmagnsnotkunin mögulega ekki til einskis? Getur Bitcoin kannski hraðað á orkuskiptunum á heimsvísu? Skapar núverandi peningakerfi jafnvel meiri sóun en við áttum okkur á? Afstæð skoðun Ef þú spyrðir einhvern í hinum vestræna heimi hvort honum fyndist rafmagnsnotkun Bitcoin vera sóun, yrði svarið mögulega já. Ef þú spyrðir hinsvegar einhvern af þeim tugmilljónum einstaklinga sem lifa við tveggja, þriggja eða jafnvel fjögurra stafa verðbólgu, og hafa ekki efni eða aðgang að fasteignum, hlutabréfum eða gulli til að vernda sig, yrði svarið hart nei. Þessir einstaklingar hafa margir hverjir verið fastir í fátækt allt sitt líf því þá hefur vantað tól til þess að geta byggt upp sparnað. Án sparnaðar hafa þessir einstaklingar verið þrælar vinnuveitenda sinna og oft þurft að láta sig hafa hræðilegar og jafnvel lífshættulegar vinnuaðstæður til þess að sjá fyrir fjölskyldum sínum. Bitcoin er peningur sem helst eða jafnvel eykst í virði til lengri tíma því hann hefur innbyggða vaxandi sjaldgæfni, og hann nýtist sem sparnaður fyrir svo lítið sem 100 krónur. Fyrir þessa einstaklinga er Bitcoin því líflína, og í þeirra augum er rafmagnsnotkunin þar af leiðandi ekki sóun, heldur nauðsynleg. Orkuskiptin Sólar- og vindorka hafa einn stóran galla; óstöðugleika. Sólin skín bara á daginn og vindurinn er óútreiknanlegur. Þetta leiðir af sér að samfélög hafa meiri orku en þau þurfa einhvern hluta dagsins, en svo ekki nærrum því nóg þegar eftirspurnin er mikil. Vandamálið er að það eru takmarkanir á því hversu mikla umfram orku hægt er að geyma, á hagkvæman hátt, án orkutaps. Orkutapið takmarkar arðbærni fjárfesta og verktaka, og þar af leiðandi á sama tíma byggingu sólar- og vindorkuvera. Með aðstoð Bitcoin námuvéla er hægt að breyta þessari umfram orku, sem annars myndi tapast, í pening. Námuvélarnar auka því arðbærnina og ýta þar af leiðandi undir aukna byggingu og notkun sólar- og vindorkuvera. Þær gera verktökum einnig kleift að byggja stærri ver en ella, því umfram orkan tapast ekki lengur. Umfram orkan sem fylgir stærri verum getur því annað hámarks eftirspurn sem og nýst aukinni rafvæðingu samfélaga. Bitcoin námuvinnsla, sem viðbót við framleiðslu og geymslu hreinnar orku, getur því mögulega hraðað á orkuskiptunum á heimsvísu. Núverandi peningakerfi Rafmagnsnotkun Bitcoin er auðveldlega gagnrýnd vegna þess hversu auðveldlega mælanleg hún er. Rafmagnsnotkun núverandi peningakerfis vegna gagnavera, útibúa, hraðbanka, greiðslukerfa, brynvarða bíla og fleira er einnig mikil, þó ill mælanleg sé. Það sem er þó alvarlegra er óljósa sóunin sem núverandi peningakerfi skapar: Peningamagn í umferð er sífellt á óáreiðanlegu flakki. Þetta truflar vöruverð sem er besta upplýsinga dreifikerfi hagkerfisins. Þessi truflun leiðir af sér ójafnvægi milli framboðs og eftirspurnar, sem eykur líkurnar á slæmri auðlindanýtingu. Til samanburðar er peningastefna Bitcoin einföld og áreiðanleg, og peningamagn í umferð því augljóst hverju sinni. Þú getur því til dæmis treyst því að ef timbur er að hækka í verði, þá er það ekki mögulega bara vegna aukins peningamagns í umferð. Vöruverð endurspeglar því betur raunverulegt framboð og eftirspurn, sem minnkar líkurnar á slæmri auðlindanýtingu. Núverandi peningakerfi ýtir undir neysluhyggju, sem er helsti óvinur umhverfisins. Vegna ört vaxandi peningamagns í umferð minnkar nefnilega virði sparnaðar með tímanum og er því betra að eyða peningum sem fyrst. Það að peningurinn haldi ekki virði sínu ýtir einstaklingum einnig út í minna úthugsuð verkefni sem og áhættumeiri fjárfestingar, sem eykur líkurnar á illa nýttum kapítal, þ.e. meiri sóun. Í tilfelli Bitcoin er þessu hinsvegar öfugt farið því vegna minnkandi útgáfu nýrra Bitcoina helst eða jafnvel eykst virði Bitcoin til lengri tíma. Bitcoin ýtir því undir sparnað sem og nægjusemi, sem er góð fyrir umhverfið. Peningur sem missir ekki virði sitt með tímanum gefur einstaklingum einnig tíma fyrir dýpri efnahagsleg plön og útreikninga, sem minnkar líkurnar á illa nýttum kapítal, þ.e. minni sóun. Það er ekki nóg með að núverandi peningakerfi ýti undir neysluhyggju, heldur krefst það hennar til að haldast gangandi. Skuldir heimsins voru í fyrra ~360% meiri en framleiðslan. Þetta þýðir að bara til þess að geta borgað vextina af núverandi skuldum þyrfti framleiðni heimsins að vera 12% á ári, gefið að vextirnir af núverandi skuldum séu ~3%. Meðalframleiðni heimsins síðustu 70 ár var ~3%, svo líkurnar á því að 12% náist héðan í frá eru hverfandi. Þetta þýðir að eina leiðin fyrir stjórnvöld til þess að koma í veg fyrir að uppsöfnuð skuldaborg síðustu 50 ára leiðrétti sig, með öllum þeim slæmu afleiðingum sem það hefði í för með sér, er að auka áfram skuldirnar til að lækka þannig virði fyrrum skulda. Með öðrum orðum má skuldadrifin neysluhyggjan ekki minnka því ef verðhjöðnun á sér stað, þá verður skuldabyrðin óviðráðanleg. Í Bitcoin hagkerfi, þ.e. hagkerfi með föstu peningamagni, eru auðveld lán úr sögunni því í fyrsta lagi eykst skuldabyrði lántaka með tímanum, og í öðru lagi verður verkefnið sem lánað er fyrir að skila meiri framleiðni en meðalframleiðni hagkerfisins til þess að lánið borgi sig fyrir útlánara. Skuldahlutfall slíks hagkerfis yrði þar af leiðandi mjög lágt og því væri það nær útilokað fyrir hagkerfið að þróa með sér þennan sama risastóra galla; að þurfa á neysluhyggju að halda. Að lokum Ég vona að þessi stutti pistill reynist góð áminning um að heimurinn er ekki alltaf svartur og hvítur. Það sem virðist augljóst og rökrétt á yfirborðinu, er það oft ekki þegar kafað er undir það. Hvað umhverfið varðar, þá ættum við mögulega að byrja á því að vega og meta núverandi peningakerfi, áður en við förum að afskrifa Bitcoin sem tilgangslausa sóun. Bitcoin gæti jafnvel verið það sem umhverfið raunverulega þarfnast. Höfundur er sjálfstæður fjárfestir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rafmyntir Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Skoðun Jákvæður orðaforði eykur hamingju og vellíðan Helga Fjóla Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Látum hjartað ráða för Sigrún Traustadóttir skrifar Sjá meira
Sem börn erum við eins og svampur; við sjúgum í okkur fróðleik úr öllum áttum og hikum ekki við að hlusta á og reyna að skilja báðar hliðar hvers penings. Með tímanum breytist hinsvegar eitthvað. Við förum að sjá heiminn sem svartan og hvítan, og eigum í basli með að sjá út fyrir okkar eigin sterku skoðanir. Allir eru sammála um að Bitcoin noti mikið rafmagn, en hinsvegar ekki um hvort það sé til einskis. Með því að kafa aðeins undir yfirborðið ætla ég í þessum stutta pistli að velta við nokkrum steinum er þetta mál varðar. Er rafmagnsnotkunin mögulega ekki til einskis? Getur Bitcoin kannski hraðað á orkuskiptunum á heimsvísu? Skapar núverandi peningakerfi jafnvel meiri sóun en við áttum okkur á? Afstæð skoðun Ef þú spyrðir einhvern í hinum vestræna heimi hvort honum fyndist rafmagnsnotkun Bitcoin vera sóun, yrði svarið mögulega já. Ef þú spyrðir hinsvegar einhvern af þeim tugmilljónum einstaklinga sem lifa við tveggja, þriggja eða jafnvel fjögurra stafa verðbólgu, og hafa ekki efni eða aðgang að fasteignum, hlutabréfum eða gulli til að vernda sig, yrði svarið hart nei. Þessir einstaklingar hafa margir hverjir verið fastir í fátækt allt sitt líf því þá hefur vantað tól til þess að geta byggt upp sparnað. Án sparnaðar hafa þessir einstaklingar verið þrælar vinnuveitenda sinna og oft þurft að láta sig hafa hræðilegar og jafnvel lífshættulegar vinnuaðstæður til þess að sjá fyrir fjölskyldum sínum. Bitcoin er peningur sem helst eða jafnvel eykst í virði til lengri tíma því hann hefur innbyggða vaxandi sjaldgæfni, og hann nýtist sem sparnaður fyrir svo lítið sem 100 krónur. Fyrir þessa einstaklinga er Bitcoin því líflína, og í þeirra augum er rafmagnsnotkunin þar af leiðandi ekki sóun, heldur nauðsynleg. Orkuskiptin Sólar- og vindorka hafa einn stóran galla; óstöðugleika. Sólin skín bara á daginn og vindurinn er óútreiknanlegur. Þetta leiðir af sér að samfélög hafa meiri orku en þau þurfa einhvern hluta dagsins, en svo ekki nærrum því nóg þegar eftirspurnin er mikil. Vandamálið er að það eru takmarkanir á því hversu mikla umfram orku hægt er að geyma, á hagkvæman hátt, án orkutaps. Orkutapið takmarkar arðbærni fjárfesta og verktaka, og þar af leiðandi á sama tíma byggingu sólar- og vindorkuvera. Með aðstoð Bitcoin námuvéla er hægt að breyta þessari umfram orku, sem annars myndi tapast, í pening. Námuvélarnar auka því arðbærnina og ýta þar af leiðandi undir aukna byggingu og notkun sólar- og vindorkuvera. Þær gera verktökum einnig kleift að byggja stærri ver en ella, því umfram orkan tapast ekki lengur. Umfram orkan sem fylgir stærri verum getur því annað hámarks eftirspurn sem og nýst aukinni rafvæðingu samfélaga. Bitcoin námuvinnsla, sem viðbót við framleiðslu og geymslu hreinnar orku, getur því mögulega hraðað á orkuskiptunum á heimsvísu. Núverandi peningakerfi Rafmagnsnotkun Bitcoin er auðveldlega gagnrýnd vegna þess hversu auðveldlega mælanleg hún er. Rafmagnsnotkun núverandi peningakerfis vegna gagnavera, útibúa, hraðbanka, greiðslukerfa, brynvarða bíla og fleira er einnig mikil, þó ill mælanleg sé. Það sem er þó alvarlegra er óljósa sóunin sem núverandi peningakerfi skapar: Peningamagn í umferð er sífellt á óáreiðanlegu flakki. Þetta truflar vöruverð sem er besta upplýsinga dreifikerfi hagkerfisins. Þessi truflun leiðir af sér ójafnvægi milli framboðs og eftirspurnar, sem eykur líkurnar á slæmri auðlindanýtingu. Til samanburðar er peningastefna Bitcoin einföld og áreiðanleg, og peningamagn í umferð því augljóst hverju sinni. Þú getur því til dæmis treyst því að ef timbur er að hækka í verði, þá er það ekki mögulega bara vegna aukins peningamagns í umferð. Vöruverð endurspeglar því betur raunverulegt framboð og eftirspurn, sem minnkar líkurnar á slæmri auðlindanýtingu. Núverandi peningakerfi ýtir undir neysluhyggju, sem er helsti óvinur umhverfisins. Vegna ört vaxandi peningamagns í umferð minnkar nefnilega virði sparnaðar með tímanum og er því betra að eyða peningum sem fyrst. Það að peningurinn haldi ekki virði sínu ýtir einstaklingum einnig út í minna úthugsuð verkefni sem og áhættumeiri fjárfestingar, sem eykur líkurnar á illa nýttum kapítal, þ.e. meiri sóun. Í tilfelli Bitcoin er þessu hinsvegar öfugt farið því vegna minnkandi útgáfu nýrra Bitcoina helst eða jafnvel eykst virði Bitcoin til lengri tíma. Bitcoin ýtir því undir sparnað sem og nægjusemi, sem er góð fyrir umhverfið. Peningur sem missir ekki virði sitt með tímanum gefur einstaklingum einnig tíma fyrir dýpri efnahagsleg plön og útreikninga, sem minnkar líkurnar á illa nýttum kapítal, þ.e. minni sóun. Það er ekki nóg með að núverandi peningakerfi ýti undir neysluhyggju, heldur krefst það hennar til að haldast gangandi. Skuldir heimsins voru í fyrra ~360% meiri en framleiðslan. Þetta þýðir að bara til þess að geta borgað vextina af núverandi skuldum þyrfti framleiðni heimsins að vera 12% á ári, gefið að vextirnir af núverandi skuldum séu ~3%. Meðalframleiðni heimsins síðustu 70 ár var ~3%, svo líkurnar á því að 12% náist héðan í frá eru hverfandi. Þetta þýðir að eina leiðin fyrir stjórnvöld til þess að koma í veg fyrir að uppsöfnuð skuldaborg síðustu 50 ára leiðrétti sig, með öllum þeim slæmu afleiðingum sem það hefði í för með sér, er að auka áfram skuldirnar til að lækka þannig virði fyrrum skulda. Með öðrum orðum má skuldadrifin neysluhyggjan ekki minnka því ef verðhjöðnun á sér stað, þá verður skuldabyrðin óviðráðanleg. Í Bitcoin hagkerfi, þ.e. hagkerfi með föstu peningamagni, eru auðveld lán úr sögunni því í fyrsta lagi eykst skuldabyrði lántaka með tímanum, og í öðru lagi verður verkefnið sem lánað er fyrir að skila meiri framleiðni en meðalframleiðni hagkerfisins til þess að lánið borgi sig fyrir útlánara. Skuldahlutfall slíks hagkerfis yrði þar af leiðandi mjög lágt og því væri það nær útilokað fyrir hagkerfið að þróa með sér þennan sama risastóra galla; að þurfa á neysluhyggju að halda. Að lokum Ég vona að þessi stutti pistill reynist góð áminning um að heimurinn er ekki alltaf svartur og hvítur. Það sem virðist augljóst og rökrétt á yfirborðinu, er það oft ekki þegar kafað er undir það. Hvað umhverfið varðar, þá ættum við mögulega að byrja á því að vega og meta núverandi peningakerfi, áður en við förum að afskrifa Bitcoin sem tilgangslausa sóun. Bitcoin gæti jafnvel verið það sem umhverfið raunverulega þarfnast. Höfundur er sjálfstæður fjárfestir.
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun