Varaformaður í stjórn einkahlutafélagsins Fornasels, sem á jörðina Dranga á Ströndum, gagnrýndi í dag gagnrýni stjórnarandstöðunnar á friðlýsingu jarðarinnar sem var undirrituð af Guðmundi Inga Guðbrandssyni, fyrrverandi umhverfisráðherra, tveimur dögum, þann 26. nóvember, áður en ný ríkisstjórn var kynnt. 

Sagði varaformaðurinn, Vésteinn Sveinsson, að Bergþór vissi ekkert um málið og friðlýsingin hefði ekkert með Dranga að gera. Virkjunin væri hvergi nærri landinu og það hafi aldrei komið til greina hjá eigendum Dranga að veita virkjendum rannsóknarleyfi á jörðinni. Velti hann því meðal annars upp hvort Bergþór væri með gagnrýninni að leggja til að brotið yrði á eignarrétti fólks, til að gera það sem það vildi með sínar jarðir. 

Segir gagnrýnina ekki snúa að ákvarðanarétti landeigenda um eigið land

Bergþór segir í samtali við fréttastofu að það sé fjarri lagi. 

„Þeir geta gert það sem þeim hugnast, það er enginn að gera athugasemdir við það. En síðan er auðvitað ekki sjálfgefið mál að menn sæki fé í ríkissjóð af því að þá langar að friða jörðina sína. En það er aðskilið mál. Þarna eru þetta fyrst of fremst áhyggjur af áhrifum á aðliggjandi jarðir, ekki hvað eigendur gera við jörðina Dranga sjálfa,“ segir Bergþór. 

„Það dettur engum í hug að ganga á eignarrétt þeirra.“

Þannig að í þínum hug kæmi ekki til greina að taka jörðina eignarnámi?

„Nei, það hefur bara aldrei komið til umræðu,“ segir Bergþór. 

Gagnrýnir framkvæmd umhverfisráðherra á friðlýsingunni

Hann segir auðvitað ekki koma á óvart að eigendur Drangajarðarinnar séu ánægðir með friðlýsinguna. 

„Það kemur auðvitað ekki á óvart að eigendur Drangajarðarinnar séu ánægðir með þá niðurstöðu sem þeir óskuðu sjálfir eftir. En eigendur aðliggjandi jarða eru síður lukkulegir með þetta og hafa áhyggjur af þeim áhrifum sem þetta gæti haft á mögulega Hvalárvirkjun,“ segir Bergþór.

Hann segist hafa rætt við eigendur jarða á svæðinu, þó ekki eigendur Dranga þar sem sjónarmið þeirra og skoðanir liggi þegar vel fyrir og hafi hann skilning á þeim. 

„En það hvernig umhverfisráðherra fyrrverandi bar sig að við þetta þykir mér algerlega óforskammanlegt,“ segir Bergþór. 

Óeðlilega hratt gengið frá málinu

Eigendur Dranga leituðust eftir því fyrir tæpum fjórum árum síðan, árið 2018, að jörðin yrði friðlýst. Málið var fyrst kynnt af Umhverfisstofnun árið 2019 og fór svo í formlega kynningu nú í haust. Þegar málið hafði verið í auglýsingu í þrjá mánuði, og athugasemdir vegna málsins borist, þann 25. nóvember síðastliðinn, var málið sent til ráðherra sem undirritaði friðlýsinguna daginn eftir, 26. nóvember. 

Vésteinn, varaformaður stjórnar eignahlutafélagsins, sagði í viðtali í morgun að málið hafi farið í eðlilegt ferli miðað við friðlýsingartillögu og ekkert hafi verið eftir en að skrifa undir friðlýsinguna. Bergþór er annarrar skoðunar.

„Mér finnst þetta óeðlilegt sérstaklega í ljósi þess að fulltrú sveitarfélagsins gerði athugasemdir við þetta og það var tekið tillit til sumra athugasemda en ekki annarra. Mér hefði þótt tilhlýðilegt að menn reyndu að átta sig á því hvort væri tilefni til að skoða betur þær athugasemdir sem hafnað var,“ segir Bergþór. 

„Allt ber þetta með sér að þetta hafi verið klárað í miklu stressi og lýsingar af fundi samráðshópsins 26. nóvember ber það með sér að það ætti með öllum ráðum að klára málið þann dag. Það að málið hafi verið í farvegi í fjögur ár, það hefur allt verið umlykjandi þessari beiðni um friðlýsingu mál er varða mögulega Hvalárvirkjun. Mönnum verður að fyrirgefast það að hafa áhyggjur af að þar séu undirliggjandi sjónarmið er snúa að Hvalárvirkjun. Sérstaklega í ljósi þess að þessar friðunaróskir koma fram þegar Hvalárvirkjun er komin í nýtingaflokk og áform uppi um virkjanaframkvæmdir. “

Umhverfis- og orkumál hafi verið mestu deilumálin hjá ríkisstjórninni

Hann segist þeirrar skoðunar að eðlilegt hefði verið að setja friðlýsinguna á borð nýs umhverfisráðherra, Guðlaugs Þórs Þórðarsonar, sem tók við embættinu mánudaginn 29. nóvember. 

„Mér finnst fráleitt að klára þetta á síðasta degi fyrir ríkisstjórnarskipti vegna þess að það vita allir sem fylgjast með stjórnmálum að aðalflækjustigið í stjórnarmyndunarviðræðunum sneri að orkumálum og umhverfismálum,“ segir Bergþór. 

Þessi mál hafi verið mikil deilumál innan ríkisstjórnarflokkanna og nefnir hann þar sem dæmi ósætti Jóns Gunnarssonar, núverndi innviðaráðherra, um tillögu Guðmundar Inga til stækkunar Vatnajökulsþjóðgarðs í Skaftárhreppi í sumar. Jón hafi verið við það að hætta stuðningi við ríkisstjórnina, hefði ekki þingrof vegna Alþingiskosninga verið handan við hornið. 

„Það að framkvæma friðlýsingu sem þessa á síðasta degi í embætti, það er ekki góður bragur á því.“

Engin ný mannvirki í fimm kílómetra radíus frá Drangalandi

Vésteinn benti á í viðtali fyrr í dag að eigendur Dranga hafi fyrir nokkrum árum neitað að selja vatnsréttindi, sem fylgdu jörðinni, eða gefa rannsóknarleyfi. Það hafði þó ekki áhrif á byggingu Hvalárvirkjunar sjálfrar heldur er það friðlýsing jarðarinnar sem hefur eiginleg áhrif. 

Samkvæmt breytingum á lögum um náttúruvernd á óbyggðu víðerni, sem samþykktar voru í fyrra, má ekki reisa mannvirki í að minnsta kosti fimm kílómetra fjarlægð frá friðlýstu svæði. 

Segir í 19. tölulið 5. greinar laganna: Svæði í óbyggðum sem er að jafnaði a.m.k. 25 km 2 að stærð eða þannig að hægt sé að njóta þar einveru og náttúrunnar án truflunar af mannvirkjum eða umferð vélknúinna farartækja og [að jafnaði] 2) í a.m.k. 5 km fjarlægð frá mannvirkjum og öðrum tæknilegum ummerkjum, svo sem raflínum, orkuverum, miðlunarlónum og uppbyggðum vegum.

Því gæti friðlýsing haft áhrif á svæði utan Drangajarðarinnar sjálfrar, sem séu fyrirhuguð áhrifasvæði virkjunarinnar.