Innlent

Gera ráð fyrir 169 milljarða króna halla­rekstri ríkis­sjóðs

Atli Ísleifsson skrifar
Bjarni Benediktsson fjármála- og efnahagsráðherra kynnti fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar í morgun.
Bjarni Benediktsson fjármála- og efnahagsráðherra kynnti fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar í morgun. Vísir/Vilhelm

Fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar gerir ráð fyrir 169 milljarða króna hallarekstri ríkissjóðs á næsta ári.  

Þetta kemur fram í tilkynningu frá fjármálaráðuneytinu. Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsmálaráðherra, kynnti fjárlagafrumvarpið á blaðamannafundi í morgun. Spáð er 5,3 prósenta hagvexti á næsta ári og að landsframleiðslan verði þá orðin meiri en fyrir faraldurinn.

Fjármálaráðherra sagði stöðuna efnahagsmálum vera betri en gert var ráð fyrir í fjárlögum líðandi árs og mun meiri þróttur í hagkerfinu en búist hafi verið við. 

„Atvinnuleysi hefur dregist hratt saman, kaupmáttur hefur aukist mikið, gert er ráð fyrir kröftugum hagvexti og að vöxturinn haldi áfram. Þetta kemur fram í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2022 sem lagt er fram á Alþingi í dag samhliða fjármálastefnu fyrir árin 2022–2026.“

Í frumvarpinu er gert ráð fyrir áframhaldandi aukningu útgjalda vegna heilbrigðismála, viðbótarhækkun á bætur örorku- og endurhæfingarlífeyrisþega, tvöföldun á frítekjumarki atvinnutekna hjá ellilífeyrisþegum, endurgreiðslum vegna rannsókna- og þróunarkostnaðar er viðhaldið og barnabætur og skerðingarmörk hækkuð svo dæmi séu tekin.“

Snar viðsnúningur

Snar viðsnúningur í efnahagsmálum birtist í betri afkomuhorfum ríkissjóðs og batnar afkoman um 120 milljarða milli áranna 2021 og 2022.

Samkvæmt fjárlagafrumvarpinu er gert ráð fyrir að framlög til heilbrigðismála aukist um 16,3 milljarða króna. Sé um að ræða stærsta einstaka hækkun útgjalda og hafi þau þá vaxið um ríflega 31 prósent að raungildi frá 2017.

Sé litið lengra aftur hafa útgjöld til heilbrigðismála aukist um 75% á árunum 2010 til 2022, úr ríflega 171 ma.kr. í ríflega 300 ma.kr. Um er að ræða 4,8% árlegan raunvöxt að jafnaði.

Þegar eingöngu sé litið til Landspítalans nemi útgjaldaaukningin tæplega 74 prósentum milli sömu ára, það er fari úr 48,1 milljarða króna árið 2010 í 83,7 milljarða króna árið 2022.

Á vef ráðuneytisins segir að gert sé ráð fyrir 2,6 milljarða framlagi til að auka enn getu Landspítalans til að bregðast við heimsfaraldrinum. Verði ráðist í opnun sex hágæslurýma, 30 nýrra endurhæfingarrýma og sérstakri farsóttardeild komið á fót í Fossvogi.

Nokkur helstu áhersluverkefni 2022

  • 1 ma.kr. aukin framlög til loftslagsmála.
  • 800 m.kr. sérstök viðbótarhækkun á bætur örorku- og endurhæfingarlífeyrisþega um 1% til viðbótar við almennar prósentuhækkanir þannig að bæturnar hækka alls um 5,6% frá fjárlögum ársins 2021.
  • 540 m.kr. vegna tvöföldunar á frítekjumarki atvinnutekna hjá ellilífeyrisþegum, úr 100 þús.kr. í 200 þús.kr.
  • 10,4 ma.kr. í endurgreiðslur rannsókna- og þróunarkostnaðar.
  • 5,2 ma.kr. í byggingu hjúkrunarheimila.
  • 1,5 ma.kr. fjárfesting í Stafrænu Íslandi.

Sterkt samfélag velferðar og jafnra tækifæra

Forgangsröðun í útgjaldaaukningu er í samræmi við skýra stefnu nýrrar ríkisstjórnar um að byggja undir sterkt samfélag velferðar og jafnra tækifæra. Samtímis verður gætt að því að útgjaldavöxtur verði hóflegur og til þess fallinn að styðja við hagstjórn, nú þegar útlit er fyrir að framleiðsluslakinn sé að hverfa.

Heildarskatttekjur 955 ma.kr. 2022

Kröftug viðspyrna og bætt staða í hagkerfinu veldur því að útlit er fyrir að tekjur ríkissjóðs verði 66 ma.kr. hærri árið 2022 en gert var ráð fyrir í fjármálaáætlun sl. vor. Heildartekjur ríkissjóðs verða þá 955 ma.kr.

Bætt staða skýrist einkum af verulegri aukningu tekna af tekjuskatti einstaklinga og tryggingagjaldi, auk þess sem tekjuskattur lögaðila skilar 16 ma.kr. umfram það sem gert var ráð fyrir í fjármálaáætlun. Veltuskattar skila einnig talsvert meiru og er nú reiknað með að tekjur af virðisaukaskatti verði til að mynda 10 ma.kr. meiri en fyrri áætlanir gerðu ráð fyrir.

Tekjur ríkissjóðs eru engu að síður að vaxa frá lægri grunni en ef ekki hefðu komið til efnahagsleg áhrif faraldursins. Áfram er því gert ráð fyrir viðvarandi hallarekstri ríkissjóðs næstu árin en hann verður þó umtalsvert minni en reiknað var með í gildandi fjármálaáætlun.

Áframhaldandi lækkun tekjuskatts einstaklinga

Á nýliðnu kjörtímabili var ráðist í umfangsmiklar umbætur á skattkerfinu. Þar ber fyrst að nefna verulega lækkun tekjuskatts einstaklinga sem skilar heimilunum 23 ma.kr. hærri ráðstöfunartekjum. Síðasti hluti þessara umbóta á tekjuskattskerfi einstaklinga tekur gildi nú um áramótin. Þessar breytingar hafa einkum beinst að því að draga úr skattbyrði þeirra tekjulægri.

88,4 ma.kr. fjárfestingar – Landspítali stærsta verkefnið

Gert er ráð fyrir 88,4 ma.kr. fjárfestingu ríkissjóðs árið 2022 í fjárlagafrumvarpinu á þjóðhagsgrunni. Nemur hún þá 2,5% af landsframleiðslu, sem er töluvert umfram langtímameðaltal.

Stærsta einstaka fjárfestingarverkefnið í fjárlagafrumvarpinu er bygging nýs Landspítala, en gert er ráð fyrir að verja til þess 14 ma.kr. árið 2022. Þá er gert ráð fyrir 10,4 ma.kr. í endurgreiðslur rannsókna- og þróunarkostnaðar, 31,5 ma.kr. í samgöngumannvirki, 5,2 ma.kr. í byggingu hjúkrunarheimila og 1,5 ma.kr. í Stafrænt Ísland svo dæmi séu tekin.

Stórbættar skuldahorfur

Í kjölfar heimsfaraldursins gerðu áætlanir ráð fyrir að skuldahlutfall ríkissjóðs myndi hækka í 30% undir lok ársins 2020. Forsendur gildandi fjármálaáætlunar gerðu ráð fyrir áframhaldandi skuldavexti árin 2021 og 2022, upp í um 42% af VLF. Með öflugum viðsnúningi hagkerfisins stefnir hins vegar í að skuldastaða ríkisins verði mun betri. Nú eru horfur á að skuldir verði um 200 ma.kr. lægri undir lok árs 2022 en gert var ráð fyrir í fjármálaáætlun og nemi um 34% af VLF í stað 42%.

Bætta skuldastöðu má að mestu þakka þróttmeiri efnahagsbata en spáð var, en einnig vel heppnaðri sölu á 35% eignarhlut ríkisins í Íslandsbanka sl. sumar fyrir 55,3 ma.kr. Verði markaðsaðstæður ákjósanlegar er fyrirhugað að halda áfram á sömu braut virkrar stýringar á efnahag ríkisins og draga enn frekar úr eignarhaldi í fjármálakerfinu með sölu á hlutum í Íslandsbanka. Ábatinn mun nýtast til að minnka lánsfjárþörf og þar með til að skapa svigrúm fyrir áframhaldandi uppbyggingu á innviðum og öðrum samfélagslega arðbærum verkefnum.

Áhrif á jafnrétti í fyrsta skipti hluti af ákvarðanatöku

Við undirbúning fjárlagafrumvarpsins skiluðu ráðuneyti í fyrsta skipti jafnréttismati með fjárlagatillögum sínum. Áhrif á jafnrétti eru þannig orðin hluti af ákvarðanatöku við fjárlagagerð. Lagt var mat á áhrif mikils meiri hluta ráðstafana í frumvarpinu á jafnrétti og er stærstur hluti þeirra talinn stuðla að jafnrétti kynjanna en stór hluti er talinn viðhalda óbreyttu ástandi. Lítill hluti ráðstafana er talinn líklegur til að auka kynjabil,“ segir í tilkynningunni frá fjármálaráðuneytinu.

Kynningu á frumvarpinu sem sýnd var í beinni útsendingu á Vísi og Stöð 2 Vísi í morgun má sjá að neðan.

Fréttin hefur verið uppfærð.



Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur.

Fleiri fréttir

Sjá meira


×