Talibanar hafa tekið nær öll völd í Afganistan á leifturhraða nú þegar innan við hálfur mánuður er þar til bandarískt herlið yfirgefur landið eftir tuttugu ára hersetu. Þúsundir Afgana hafa í örvæntingu reynt að flýja land, minnugir harðstjórnar íslömsku öfgamannanna frá fyrri stjórnartíð þeirra. 

Konur nutu nær engra réttinda og grimmilegum refsingum var beitt þegar talibanar réðu lögum og lofum frá 1996 til 2001. Í baráttu sinni gegn afganska stjórnarhernum undanfarin ár hafa talibanar beitt sjálfsmorðsárásum sem hafa fellt fjölda óbreyttra borgara.

Þrátt fyrir það segir Nick Carter, hershöfðingi og æðsti yfirmaður breska hersins, að talibanar kunni að hafa tekið breytingum frá því fyrir tuttugu árum.

„Við verðum að vera þolinmóð, við verðum að halda ró okkar og gefa þeim rými til að mynda ríkisstjórn og við veðrum að gefa þeim tækifæri til að sanna sig. Það kanna að vera að þessir talibanar séu aðrir en þeir talibanar sem fólk man eftir frá 10. áratugnum,“ sagði Carter við breska ríkisútvarpið BBC.

Hann benti jafnframt á að talibanar séu ekki einsleit samtök heldur hópur ólíkra ættbálka sem koma héðan og þaðan frá dreifðum byggðum Afganistans. Kallaði Carter talibana „sveitastráka“ sem hafi lífi sínu í samræmi við hefðbundin gildi Pashtun-fólksins, stærsta þjóðarbrotsins í Afganistan.

„Það kunna að vera talibanar sem eru sanngjarnari, ekki eins kúgandi. Ef við lítum á hvernig þeir stýra Kabúl þessa stundina þá eru vísbendingar um að þeir séu sanngjarnari,“ sagði Carter.

Dæmdir af gjörðum en ekki orðum

Leiðtogar talibana hafa lofað öllu fögru um að konu njóti frelsis og menntunar í ríki þeirra. Þeir ætli sér ekki að koma fram hefndum gegn óvinum sínum.

Efasemdaraddir hafa þó verið uppi um að þeir reyni nú að fá viðurkenningu alþjóðasamfélagsins með fyrirheitum um bót og betrun en allt muni falla í fyrra horfa þegar og ef sú viðurkenning fæst.

Boris Johnson, forsætisráðherra Bretlands, varaði leiðtoga talibana við því að þeir yrðu dæmdir af gjörðum sínum en ekki orðum í dag, að því er segir í frétt Reuters-fréttstofunnar.

„Við munum dæma þessa stjórn á grundvelli þeirra ákvarðana sem hún tekur og af gjörðum hennar frekar en af orðum hennar, af viðhorfi hennar til hryðjuverka, glæpa og fíkniefna og af aðgangi fyrir mannúðaraðstoð og réttindum stúlkna til náms,“ sagði Johnson á breska þinginu sem var kallað saman úr sumarfrí til að ræða stöðuna í Afganistan.

Breskir uppgjafarhermenn eru fullir efasemda um að talibanar séu breyttir menn frá því á síðasta áratug síðustu aldar. Charlie Herbert, fyrrverandi yfirhershöfðingi sem starfaði í Afganistan á sínum tíma, segir engar vísbendingar um að talibanar séu hófsamari nú en áður.

„Þeir eru að bíða þar til við yfirgefum Kabúl og þá hefjast blóðsúthellingarnar þegar það eru engir blaðamenn og engir útlendingar til að verða vitni að þeim,“ sagði Herbert við Sky-sjónvarpsstöðina.