Beislum kraftana betur Hörður Arnarson skrifar 29. júní 2021 09:47 Við getum tekið stór skref til grænnar framtíðar með því að beisla þá krafta, sem landið býr yfir. Við þurfum að nýta vindinn, rétt eins og við höfum nýtt jarðvarmann og lagt áherslu á að nýta betur þau fallvötn, sem þegar hafa verið virkjuð. Þjórsá hefur gefið okkur orku sína allt frá því að Búrfellsvirkjun var reist þar fyrir hálfum sjötta áratug. Nú eru alls sjö vatnsaflsvirkjanir í Þjórsá og þverám hennar, Tungnaá og Köldukvísl. Sama vatnasvæðið gefur þannig orku æ ofan í æ. Við höfum sem þjóð sett okkur markmið sem kalla á aukna raforkuframleiðslu, því við ætlum að vera búin að losa okkur við bensín og olíur árið 2050, en það gerist ekki nema við höfum næga græna orku í staðinn. Raforkukerfið okkar er nánast fullnýtt og brýn nauðsyn að efla það enn frekar. Við áformum að nýta orkuna á Þjórsársvæðinu enn betur. Eins og kunnugt er hafa 3 vatnsaflsvirkjanir til viðbótar verið á teikniborðinu, Hvammsvirkjun, Holtavirkjun og Urriðafossvirkjun. Þessar virkjanir nýta innviði sem nú þegar eru til staðar raflínur, vegi og uppistöðulónin Þórisvatn og Hágöngulón. Nýlega lagði Landsvirkjun inn umsókn hjá Orkustofnun um virkjunarleyfi vegna Hvammsvirkjunar, sem verður þá neðsta aflstöðin á Þjórsársvæðinu. Slíkt leyfi er forsenda þess að síðar verði hægt að óska eftir framkvæmdaleyfi. Umsókn um virkjunarleyfi er því ein varðan á þeirri leið að nýta betur – og enn og aftur - gríðarmikla orkuna í fallvötnum þessa gjöfula svæðis. Undirbúningur Hvammsvirkjunar hefur staðið í áratugi, eins og gjarnt er með virkjanir. Ekki hefur verið tekin ákvörðun um hvort eða hvenær verður sótt um leyfi til að hefja framkvæmdir við gerð hennar. Það gæti orðið á næsta ári, að því gefnu að virkjunarleyfi liggi þá fyrir. Fyrirséð er, að bráðnun jökla eykur rennsli í ám eins og Þjórsá, sem þegar er næst vatnsmesta á landsins. Við hljótum að reyna að vinna hreina, græna orku úr þeim mikla flaumi. Suðurlandið er sem fyrr vænsti kosturinn til orkuvinnslu, enda er eftirspurnin eftir orkunni mest á suðvesturhluta landsins og flutningskerfið til að koma orkunni á markað er þar tryggt og gott. Hitt er svo annað mál, að allir vona að hægt verði að snúa geigvænlegri þróun í hlýnun jarðar við, en það gerist ekki á einni nóttu. Fjöregg úr fleiri áttum Nokkuð hefur verið rætt um lága stöðu í uppistöðulónum Landsvirkjunar upp á síðkastið og skyldi engan undra, því þau eru vatnsminni en um langa hríð. Við reiknum vissulega með að sú staða batni hratt þegar hlýna tekur á fjöllum og að öll lón fyllist að hausti eins og vant er. Staðan minnir okkur hins vegar á, að það kann ekki góðri lukku að stýra að hafa öll egg í sömu körfu. Ef við værum byrjuð að fanga vindinn til orkuvinnslu í umtalsverðu magni myndi hann skjóta styrkri stoð undir afhendingaröryggi raforku. Vindurinn spyr ekkert um hitastig á fjöllum og rennsli í ám. Við getum gengið að honum nokkuð vísum stóran hluta ársins, mörgum vissulega til mæðu en grænni orkuvinnslu til framdráttar. Við hjá Landsvirkjun eigum tilbúnar áætlanir fyrir Búrfellslund, stóran vindmyllugarð sem yrði reistur á Þjórsársvæðinu, svæði þar sem þegar er mikil orkuvinnsla. Að sjálfsögðu höfum við, árum saman, gert ítarlegar rannsóknir á þeim áhrifum sem slíkar vindmyllur myndu hafa, rétt eins og við rannsökum aðstæður árum og áratugum saman fyrir aðra orkuvinnslu. Við vitum til dæmis, að vindmyllur í Búrfellslundi myndu ekki standa í farleið fugla og við vitum að ef þær væru fjarlægðar síðar væru lítil ef nokkur ummerki um að þarna hefði nokkurn tímann staðið aflstöð. Því miður verður hins vegar enn bið á að við getum nýtt vindinn, þar sem löggjafarvaldið hefur ekki náð að koma þeim málum í viðunandi farveg. Engin orkuskipti án nýrrar, grænnar orku Fáar þjóðir eru jafn vel í stakk búnar til að takast á við nauðsynleg orkuskipti og við Íslendingar. Við getum tekið risaskref í loftslagsmálum með því að knýja allan bílaflota okkar með grænu rafmagni og við munum áreiðanlega knýja öll stærri farartæki, flutningabíla og flugvélar, með rafeldsneyti innan nokkurra ára. Þrátt fyrir orkuvinnslu undanfarinna áratuga er það enn svo, að aðeins um 0,4% af landinu okkar eru nýtt undir hana. Sambærilegar tölur fyrir nágrannalönd okkar eru t.d. á bilinu 1,5 til 2% í Noregi og í Danmörku. Við þurfum vissulega að vanda okkur áfram og taka ekki ákvarðanir um orkuvinnslu nema að mjög vel rannsökuðu máli. Um leið verðum við horfast í augu við að aukning í vinnslu grænu raforkunnar okkar er nauðsynleg til þess að ná þeim árangri sem við höfum skuldbundið okkur til þess að ná í loftlagsmálum og á sama tíma yrðu til áhugaverð, vel launuð störf og aukin efnahagsleg hagsæld. Vinnum græna orku, fyrir framtíðina. Höfundur er forstjóri Landsvirkjunar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Landsvirkjun Vatnsaflsvirkjanir Hörður Arnarson Vindorka Mest lesið Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Átta atriði sem sýna fram á vanda hávaxtastefnunnar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun 50 þúsund nýir íbúar – Hvernig tryggjum við samheldni? Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í fyrsta sæti í Kópavogi Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Að setjast í fyrsta sinn á skólabekk Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ferðalag úr fangelsi hugans Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hraðahindranir fyrir strætó Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun Íslenzkir sambandsríkissinnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Garðurinn okkar fyllist af illgresi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Nýtt landsframlag – og hvað svo? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir skrifar Skoðun Fágætir dýrgripir í Vestmannaeyjum Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Gjaldskyldulandið Ísland - Viltu hafa bílastæðagjald við hverja lækjarsprænu? Hermann Helguson skrifar Sjá meira
Við getum tekið stór skref til grænnar framtíðar með því að beisla þá krafta, sem landið býr yfir. Við þurfum að nýta vindinn, rétt eins og við höfum nýtt jarðvarmann og lagt áherslu á að nýta betur þau fallvötn, sem þegar hafa verið virkjuð. Þjórsá hefur gefið okkur orku sína allt frá því að Búrfellsvirkjun var reist þar fyrir hálfum sjötta áratug. Nú eru alls sjö vatnsaflsvirkjanir í Þjórsá og þverám hennar, Tungnaá og Köldukvísl. Sama vatnasvæðið gefur þannig orku æ ofan í æ. Við höfum sem þjóð sett okkur markmið sem kalla á aukna raforkuframleiðslu, því við ætlum að vera búin að losa okkur við bensín og olíur árið 2050, en það gerist ekki nema við höfum næga græna orku í staðinn. Raforkukerfið okkar er nánast fullnýtt og brýn nauðsyn að efla það enn frekar. Við áformum að nýta orkuna á Þjórsársvæðinu enn betur. Eins og kunnugt er hafa 3 vatnsaflsvirkjanir til viðbótar verið á teikniborðinu, Hvammsvirkjun, Holtavirkjun og Urriðafossvirkjun. Þessar virkjanir nýta innviði sem nú þegar eru til staðar raflínur, vegi og uppistöðulónin Þórisvatn og Hágöngulón. Nýlega lagði Landsvirkjun inn umsókn hjá Orkustofnun um virkjunarleyfi vegna Hvammsvirkjunar, sem verður þá neðsta aflstöðin á Þjórsársvæðinu. Slíkt leyfi er forsenda þess að síðar verði hægt að óska eftir framkvæmdaleyfi. Umsókn um virkjunarleyfi er því ein varðan á þeirri leið að nýta betur – og enn og aftur - gríðarmikla orkuna í fallvötnum þessa gjöfula svæðis. Undirbúningur Hvammsvirkjunar hefur staðið í áratugi, eins og gjarnt er með virkjanir. Ekki hefur verið tekin ákvörðun um hvort eða hvenær verður sótt um leyfi til að hefja framkvæmdir við gerð hennar. Það gæti orðið á næsta ári, að því gefnu að virkjunarleyfi liggi þá fyrir. Fyrirséð er, að bráðnun jökla eykur rennsli í ám eins og Þjórsá, sem þegar er næst vatnsmesta á landsins. Við hljótum að reyna að vinna hreina, græna orku úr þeim mikla flaumi. Suðurlandið er sem fyrr vænsti kosturinn til orkuvinnslu, enda er eftirspurnin eftir orkunni mest á suðvesturhluta landsins og flutningskerfið til að koma orkunni á markað er þar tryggt og gott. Hitt er svo annað mál, að allir vona að hægt verði að snúa geigvænlegri þróun í hlýnun jarðar við, en það gerist ekki á einni nóttu. Fjöregg úr fleiri áttum Nokkuð hefur verið rætt um lága stöðu í uppistöðulónum Landsvirkjunar upp á síðkastið og skyldi engan undra, því þau eru vatnsminni en um langa hríð. Við reiknum vissulega með að sú staða batni hratt þegar hlýna tekur á fjöllum og að öll lón fyllist að hausti eins og vant er. Staðan minnir okkur hins vegar á, að það kann ekki góðri lukku að stýra að hafa öll egg í sömu körfu. Ef við værum byrjuð að fanga vindinn til orkuvinnslu í umtalsverðu magni myndi hann skjóta styrkri stoð undir afhendingaröryggi raforku. Vindurinn spyr ekkert um hitastig á fjöllum og rennsli í ám. Við getum gengið að honum nokkuð vísum stóran hluta ársins, mörgum vissulega til mæðu en grænni orkuvinnslu til framdráttar. Við hjá Landsvirkjun eigum tilbúnar áætlanir fyrir Búrfellslund, stóran vindmyllugarð sem yrði reistur á Þjórsársvæðinu, svæði þar sem þegar er mikil orkuvinnsla. Að sjálfsögðu höfum við, árum saman, gert ítarlegar rannsóknir á þeim áhrifum sem slíkar vindmyllur myndu hafa, rétt eins og við rannsökum aðstæður árum og áratugum saman fyrir aðra orkuvinnslu. Við vitum til dæmis, að vindmyllur í Búrfellslundi myndu ekki standa í farleið fugla og við vitum að ef þær væru fjarlægðar síðar væru lítil ef nokkur ummerki um að þarna hefði nokkurn tímann staðið aflstöð. Því miður verður hins vegar enn bið á að við getum nýtt vindinn, þar sem löggjafarvaldið hefur ekki náð að koma þeim málum í viðunandi farveg. Engin orkuskipti án nýrrar, grænnar orku Fáar þjóðir eru jafn vel í stakk búnar til að takast á við nauðsynleg orkuskipti og við Íslendingar. Við getum tekið risaskref í loftslagsmálum með því að knýja allan bílaflota okkar með grænu rafmagni og við munum áreiðanlega knýja öll stærri farartæki, flutningabíla og flugvélar, með rafeldsneyti innan nokkurra ára. Þrátt fyrir orkuvinnslu undanfarinna áratuga er það enn svo, að aðeins um 0,4% af landinu okkar eru nýtt undir hana. Sambærilegar tölur fyrir nágrannalönd okkar eru t.d. á bilinu 1,5 til 2% í Noregi og í Danmörku. Við þurfum vissulega að vanda okkur áfram og taka ekki ákvarðanir um orkuvinnslu nema að mjög vel rannsökuðu máli. Um leið verðum við horfast í augu við að aukning í vinnslu grænu raforkunnar okkar er nauðsynleg til þess að ná þeim árangri sem við höfum skuldbundið okkur til þess að ná í loftlagsmálum og á sama tíma yrðu til áhugaverð, vel launuð störf og aukin efnahagsleg hagsæld. Vinnum græna orku, fyrir framtíðina. Höfundur er forstjóri Landsvirkjunar.
Skoðun Gjaldskyldulandið Ísland - Viltu hafa bílastæðagjald við hverja lækjarsprænu? Hermann Helguson skrifar