Eldurinn kviknaði í viðvarandi þurrkatíð þriðjudaginn 4. maí. Ekki sér enn fyrir endann á þurrkinum og lýstu almannavarnir yfir hættustigi vegna gróðurelda í gær. Upphaflega áætlaði slökkviliðið á höfuðborgarsvæðinu að um tveir ferkílómetrar lands hefðu brunnið, um 200 hektarar. Mælingar Skógræktarfélags Reykjavíkur bentu þó til þess að svæðið væri töluvert minna, 61 hektari.
Náttúrufræðistofnun Íslands birti í gær niðurstöður úr úttekt sinni á svæðinu. Stofnunni telst til að 56,6 hektarar við Hnífshól í suðvesturhluta Heiðmerkur, milli Löngubrekkna og Hjalla, rúma tvo kílómetra norðaustur af Búrfelli, hafi brunnið.
Miðað við það var eldurinn í Heiðmörk þriðji stærsti gróðureldur á Íslandi frá brunanum mikla á Mýrum í Borgarfirði sem kviknaði í loks mars árið 2006.
Svæðið er þurrlendi og þöktu gamlar lúpínubreiður stærsta hluta þess. Þar höfðu þó verið gróðursettar ýmsar trjátegundir, þar á meðal birki og stafafura. Gróðursett hafði verið á tæpum fjörutíu hekturum en rúmir tíu hektarar voru lúpínubreiður þar sem ekki hafði verið gróðursett, að því er segir í tilkynningu á vef Náttúrufræðistofnunar.
Verður tíma að jafna sig en sumt gæti endurnýjað sig
Tré, runnar, mosi og lyng var allt illa brunnið. Neðst í hlíðinni við Löngubrekkur var grasmói með gulvíðiflesjum sem einnig hafði brunnið illa. Svæðið var meir og minna albrunnið, allur gróður á svæðinu brunnin til ösku og óbrunnir blettir í gróðursverðinum voru fáir.
„Gera má ráð fyrir að gróður á brunna svæðinu í Heiðmörk verði nokkurn tíma að jafna sig, einkum trjágróður og lyngtegundir,“ segir stofunin.
Bruni gæti þó valdið vissri endurnýjun hjá sumum tegundum. Dæmi séu um að grös, starir og blómjurtir sleppi oft vel og vaxi upp af rót.
Samfélag smádýra gæti tekið breytingum
Gert er ráð fyrir að eldurinn í Heiðmörk hafi mikil áhrif á smádýr á svæðinu því jarðvegur var þurr segir Náttúrufræðistofnun að svörður gæti hafa kolast nokkuð niður.
„Á þessum tíma er smádýralífið viðkvæmt, margt smádýrið enn á dvalastigi í jarðvegi, jafnt fullþroska dýr, egg, lirfur og púpur. Það á mikið verk fyrir höndum að koma til baka, í hvaða mynd það verður endurheimt er erfitt að segja til um. Samfélag þeirra gæti tekið breytingum,“ segir í tilkynningunni.
Algengustu fuglarnir á svæðinu eru smádýraætur eins og skógarþrestir, hrossagaukar og þúfutittlingar sem verpa þar í tuga eða hundraða tali.
„Hætt er við að talsvert af hreiðrum fugla sem verpa snemma hafi misfarist. Þeir munu eiga erfitt uppdráttar á brunna svæðinu í ár en veðurfar og þó einkum úrkoma á næstu vikum mun skera úr um það hvort eitthvað varp verði þarna í sumar. Langtímaáhrif á fuglalíf verða væntanlega óveruleg,“ að mati stofnunarinnar.
Hagamýs eru algengar og útbreiddar í Heiðmörk. Þegar bruninn varð var tímgun nýhafin og músakerlingar nýgotnar með unga í holum sínum. Mýs sem náðu að forða sér undan eldinum gætu átt möguleika á að tímgast aftur því þær eru móttækilegar fljótlega eftir got. Náttúrufræðistofnun telur að áhrif brunans ættu ekki að skaða stofninn til langs tíma jafnvel þó að hagamýsnar á brunasvæðinu hafi efalaust orðið fyrir miklum skakkaföllum.
