Eru kennarar töframenn? Alma Björk Ástþórsdóttir skrifar 7. maí 2021 14:01 Í umræðu um skóla án aðgreiningar og þann skort á sérfræðingum sem hefur loðað við innleiðingu stefnunnar kemur iðulega fram sú röksemd að kennarar séu einnig sérfræðingar og eigi að geta tekist á við vandann. Þeir þekki börnin best, þeir vita hvaða aðstoð nemendur þeirra þurfa, þeir séu færir í sínu fagi og flinkir í öllu. Í umræðu á Alþingi um skóla án aðgreiningar nefnir Lilja Alfreðsdóttir mennta- og menningarmálaráðherra að markmið ráðuneytisins hafi m.a. verið að efla alla umgjörð í kringum kennara. Ráðuneytið hafi aukið áherslur á kennaramenntun í þeim tilgangi að fá inn öflugt fólk og áhersla hafi einnig verið á starfsþróun kennara. Þetta voru svörin þegar hún var spurð um viðbrögð við þeim vanda sem virðist vera uppi í „skóla án aðgreiningar“. Því miður sýna þessi svör ákveðið skilningsleysi stjórnvalda og skort á gagnrýnni hugsun. Kennarar hafa engan töfrasprota, svo mikið er víst! Í skóla án aðgreiningar á að koma til móts við alla nemendur og þar á meðal nemendur með fjölþættan vanda. Kennarar eru frábærir sérfræðingar, en fyrr má nú aldeilis vera ef sérfræðiþekking kennara nær einnig yfir alla aðra sérfræðimenntun! Að við gætum hreinlega horft fram hjá öðrum fagstéttum og einbeitt okkur bara að því að efla kennaramenntun? Við gætum kannski einnig lagt niður allt sem heitir sérnám lækna og einbeitt okkur að því að efla heimilislækningar? Alveg sama hversu miklir sérfræðingar kennarar eru, þá eru þeir mannlegir, með tíu fingur og tíu tær, nákvæmlega eins og allir aðrir. Þeir búa ekki yfir ofurkröftum eða töfrum. Þeir geta ekki látið fisk fljúga eða kanínu tala. Þeir geta heldur ekki komið til móts við alla nemendur í 30 manna bekk þar sem kannski 6 börn eru með sérþarfir, alveg sama hversu mikla trú við höfum á þeim. Kennarar verðskulda einnig mannlegt starfsumhverfi. Það er ósanngjarnt að hlaða endalausum verkefnum á kennara sem aðrir sérfræðingar ættu með réttu að fá í sinn hlut. Þeir eiga að fá að njóta sín í starfi eins og aðrir. Það er gott að það sé lögð áhersla á að efla kennaramenntun, en það þarf einnig að efla þátttöku annarra sérfræðinga í skólakerfinu. Aðrar fagstéttir verðskulda einnig virðingu Við erum með fagfólk sem hefur hlotið margra ára menntun í sálfræði, þroskaþjálfafræði, talmeinafræði, félagsráðgjöf og iðjuþjálfun. Hvernig er hægt að réttlæta það að líta fram hjá þessari þekkingu þegar kemur að því að leysa verkefni innan skólanna sem falla nákvæmlega undir þessar fagstéttir? Að segja að lausnin við vanda skóla án aðgreiningar sé að efla kennaramenntun og fjölga kennurum er að mínu mati ákveðin vanvirðing við aðrar fagstéttir. Það er einnig hætt við því að þessi ofur áhersla á sérfræðiþekkingu kennarans afvegaleiði umræðuna frá því sem raunverulega skiptir máli þegar fjallað er um þann vanda sem er uppi í stefnunni „skóli án aðgreiningar“. Lausnin er heildræn nálgun Það sem skiptir máli er að mikilvægar fagstéttir sem koma að uppeldi, kennslu, þroska og velferð barna, starfi innan allra skóla svo hægt sé að tryggja heildræna nálgun í skólakerfi sem á að koma til móts við öll börn óháð stöðu. Það að kerfið tali ekki saman bitnar á börnunum og kennurum þeirra. Þetta er vandi sem þarf að leysa og það liggur á, því velferð fjölda barna er í húfi. Ég hef áður bent á að ef við leggjum ekki nægt fjármagn í kerfið núna þá greiðum við það til baka síðar. Bartrand Lauth geðlæknir á BUGL bendir einnig á það í grein Læknablaðsins að við séum í dag að greiða fyrir sparnað í skólakerfinu frá hrunárunum. Það er eflaust hægt að finna tölu á þann kostnað, en sálræn líðan barnanna og afleiðingarnar á þessum sparnaði fyrir einstaklinginn verður seint metinn til fjár. Á vefsíðu Barnaheilla er að finna ágætis skilgreiningu á vanrækslu. „Um vanrækslu er að ræða þegar þörfum barns er ekki sinnt þannig að barninu er búin hætta af eða það getur skaðað þroska þess“. Á Íslandi ríkir skólaskylda og þegar það er ekki hægt að tryggja að þörfum barnanna sé mætt í skólakerfinu, þá er það klárlega vanræksla af hálfu yfirvalda. Það sem gerir þessa vanrækslu svo enn alvarlegri er að hún er látin viðgangast. Þó rekstur skólanna hafi verið færður yfir á sveitarfélögin á sínum tíma, þá er kominn tími til þess að ríkið stígi inn í þessi mál, því á endanum er það ríkið sem ber ábyrgðina. Það er algjörlega óboðlegt að margar fjölskyldur líði fyrir aðgerðarleysi stjórnvalda á meðan hægt væri að yfirstíga fjölda hindrana með einfaldri kerfisbreytingu. Bara það eitt að tryggja öllum skólum nægt fjármagn fyrir þeirri sérfræðiaðstoð sem þeir þurfa, óháð fötlunargreiningu barna, SIS kerfinu eða fjölda nemenda í skólanum, myndi gera kraftaverk. Þá myndi mörgum börnum líða betur. Raddir okkar þurfa að heyrast Fyrir foreldri barns með sérþarfir er erfitt að sætta sig við aðgerðarleysi stjórnvalda vitandi að ítarlegar skýrslur um vandann hafi verið gefnar út, m.a. skýrsla vegna úttektar Evrópuráðs. En eins og bent er á í skýrslu Evrópuráðs þá þarf að efla umræðuna. Yfirvöld vita kannski af vandanum, en það þarf að efla raunverulegan skilning á vandanum. Fyrir nokkrum dögum birtist pistill þriggja nemenda í iðjuþjálfun. Pistillinn veitti góða innsýn í starf iðjuþjálfa og mikilvægi þeirra innan skólakerfisins. Þetta var þarfur pistill og í því sambandi langar mig til þess að hvetja allar fagstéttir sem ættu með réttu að koma að skóla án aðgreiningar til þess að tjá sig um þessi mál. Í baráttu minni fyrir réttindum barnsins míns hef ég talað við marga kennara. Ég hef ekki enn hitt þann kennara sem er sáttur við kerfið eins og það er. Mig langar því einnig að hvetja kennara til þess að tjá sig. Þið starfið við þetta kerfi og ykkar innsýn er verðmæt. Kerfið er brotið og málefnið verðskuldar athygli. Ykkar skoðun og reynsla skiptir máli! Höfundur er laganemi við Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Réttindi barna Vinnumarkaður Alma Björk Ástþórsdóttir Mest lesið Halldór 24.05.2025 Halldór Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Í umræðu um skóla án aðgreiningar og þann skort á sérfræðingum sem hefur loðað við innleiðingu stefnunnar kemur iðulega fram sú röksemd að kennarar séu einnig sérfræðingar og eigi að geta tekist á við vandann. Þeir þekki börnin best, þeir vita hvaða aðstoð nemendur þeirra þurfa, þeir séu færir í sínu fagi og flinkir í öllu. Í umræðu á Alþingi um skóla án aðgreiningar nefnir Lilja Alfreðsdóttir mennta- og menningarmálaráðherra að markmið ráðuneytisins hafi m.a. verið að efla alla umgjörð í kringum kennara. Ráðuneytið hafi aukið áherslur á kennaramenntun í þeim tilgangi að fá inn öflugt fólk og áhersla hafi einnig verið á starfsþróun kennara. Þetta voru svörin þegar hún var spurð um viðbrögð við þeim vanda sem virðist vera uppi í „skóla án aðgreiningar“. Því miður sýna þessi svör ákveðið skilningsleysi stjórnvalda og skort á gagnrýnni hugsun. Kennarar hafa engan töfrasprota, svo mikið er víst! Í skóla án aðgreiningar á að koma til móts við alla nemendur og þar á meðal nemendur með fjölþættan vanda. Kennarar eru frábærir sérfræðingar, en fyrr má nú aldeilis vera ef sérfræðiþekking kennara nær einnig yfir alla aðra sérfræðimenntun! Að við gætum hreinlega horft fram hjá öðrum fagstéttum og einbeitt okkur bara að því að efla kennaramenntun? Við gætum kannski einnig lagt niður allt sem heitir sérnám lækna og einbeitt okkur að því að efla heimilislækningar? Alveg sama hversu miklir sérfræðingar kennarar eru, þá eru þeir mannlegir, með tíu fingur og tíu tær, nákvæmlega eins og allir aðrir. Þeir búa ekki yfir ofurkröftum eða töfrum. Þeir geta ekki látið fisk fljúga eða kanínu tala. Þeir geta heldur ekki komið til móts við alla nemendur í 30 manna bekk þar sem kannski 6 börn eru með sérþarfir, alveg sama hversu mikla trú við höfum á þeim. Kennarar verðskulda einnig mannlegt starfsumhverfi. Það er ósanngjarnt að hlaða endalausum verkefnum á kennara sem aðrir sérfræðingar ættu með réttu að fá í sinn hlut. Þeir eiga að fá að njóta sín í starfi eins og aðrir. Það er gott að það sé lögð áhersla á að efla kennaramenntun, en það þarf einnig að efla þátttöku annarra sérfræðinga í skólakerfinu. Aðrar fagstéttir verðskulda einnig virðingu Við erum með fagfólk sem hefur hlotið margra ára menntun í sálfræði, þroskaþjálfafræði, talmeinafræði, félagsráðgjöf og iðjuþjálfun. Hvernig er hægt að réttlæta það að líta fram hjá þessari þekkingu þegar kemur að því að leysa verkefni innan skólanna sem falla nákvæmlega undir þessar fagstéttir? Að segja að lausnin við vanda skóla án aðgreiningar sé að efla kennaramenntun og fjölga kennurum er að mínu mati ákveðin vanvirðing við aðrar fagstéttir. Það er einnig hætt við því að þessi ofur áhersla á sérfræðiþekkingu kennarans afvegaleiði umræðuna frá því sem raunverulega skiptir máli þegar fjallað er um þann vanda sem er uppi í stefnunni „skóli án aðgreiningar“. Lausnin er heildræn nálgun Það sem skiptir máli er að mikilvægar fagstéttir sem koma að uppeldi, kennslu, þroska og velferð barna, starfi innan allra skóla svo hægt sé að tryggja heildræna nálgun í skólakerfi sem á að koma til móts við öll börn óháð stöðu. Það að kerfið tali ekki saman bitnar á börnunum og kennurum þeirra. Þetta er vandi sem þarf að leysa og það liggur á, því velferð fjölda barna er í húfi. Ég hef áður bent á að ef við leggjum ekki nægt fjármagn í kerfið núna þá greiðum við það til baka síðar. Bartrand Lauth geðlæknir á BUGL bendir einnig á það í grein Læknablaðsins að við séum í dag að greiða fyrir sparnað í skólakerfinu frá hrunárunum. Það er eflaust hægt að finna tölu á þann kostnað, en sálræn líðan barnanna og afleiðingarnar á þessum sparnaði fyrir einstaklinginn verður seint metinn til fjár. Á vefsíðu Barnaheilla er að finna ágætis skilgreiningu á vanrækslu. „Um vanrækslu er að ræða þegar þörfum barns er ekki sinnt þannig að barninu er búin hætta af eða það getur skaðað þroska þess“. Á Íslandi ríkir skólaskylda og þegar það er ekki hægt að tryggja að þörfum barnanna sé mætt í skólakerfinu, þá er það klárlega vanræksla af hálfu yfirvalda. Það sem gerir þessa vanrækslu svo enn alvarlegri er að hún er látin viðgangast. Þó rekstur skólanna hafi verið færður yfir á sveitarfélögin á sínum tíma, þá er kominn tími til þess að ríkið stígi inn í þessi mál, því á endanum er það ríkið sem ber ábyrgðina. Það er algjörlega óboðlegt að margar fjölskyldur líði fyrir aðgerðarleysi stjórnvalda á meðan hægt væri að yfirstíga fjölda hindrana með einfaldri kerfisbreytingu. Bara það eitt að tryggja öllum skólum nægt fjármagn fyrir þeirri sérfræðiaðstoð sem þeir þurfa, óháð fötlunargreiningu barna, SIS kerfinu eða fjölda nemenda í skólanum, myndi gera kraftaverk. Þá myndi mörgum börnum líða betur. Raddir okkar þurfa að heyrast Fyrir foreldri barns með sérþarfir er erfitt að sætta sig við aðgerðarleysi stjórnvalda vitandi að ítarlegar skýrslur um vandann hafi verið gefnar út, m.a. skýrsla vegna úttektar Evrópuráðs. En eins og bent er á í skýrslu Evrópuráðs þá þarf að efla umræðuna. Yfirvöld vita kannski af vandanum, en það þarf að efla raunverulegan skilning á vandanum. Fyrir nokkrum dögum birtist pistill þriggja nemenda í iðjuþjálfun. Pistillinn veitti góða innsýn í starf iðjuþjálfa og mikilvægi þeirra innan skólakerfisins. Þetta var þarfur pistill og í því sambandi langar mig til þess að hvetja allar fagstéttir sem ættu með réttu að koma að skóla án aðgreiningar til þess að tjá sig um þessi mál. Í baráttu minni fyrir réttindum barnsins míns hef ég talað við marga kennara. Ég hef ekki enn hitt þann kennara sem er sáttur við kerfið eins og það er. Mig langar því einnig að hvetja kennara til þess að tjá sig. Þið starfið við þetta kerfi og ykkar innsýn er verðmæt. Kerfið er brotið og málefnið verðskuldar athygli. Ykkar skoðun og reynsla skiptir máli! Höfundur er laganemi við Háskóla Íslands.
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun