Víðir sagði að um leið og komið hefði í ljós sóttkvíarbrot hefði verið gripið til aðgerða.
„Aðgerðirnar fóru í gang strax um mánaðamótin og var fylgt eftir,“ segir Víðir en málið var til umfjöllunar á upplýsingafundinum í dag. Ekki var annað að skilja á Víði en að illa hefði gengið að rekja ferðir hins smitaða sem sinnti ekki sóttkví reglum samkvæmt.
Smit orðin þegar gripið var til aðgerða
„Eins og alltaf í smitrakningu þá byggist hún á upplýsingum sem viðkomandi aðilar gefa okkur. Hverja þeir hafa hitt eða umgengist. Það eru oft einkenni, þegar við erum að fást við brot í þessum málaflokki, að upplýsingarnar eru mjög takmakaðar,“ segir Víðir.
Afskipti lögreglu af viðkomandi hafi þó hafist strax upp úr mánaðamótum.
Þórólfur Guðnason sóttvarnarlæknir segir engan drátt hafa orðið á því að grípa inn í þegar í ljós kom að viðkomandi hefði ekki sinnt sóttkví.
„En þá voru smitin orðin,“ segir Þórólfur. Hann minnir á að það tekur eina og jafnvel tvær vikur fyrir fólk að veikjast og smitin að koma í ljós.
„Við erum alltaf að vinna tveimur vikum á eftir í því sem hefur gerst.“
Telur ekki tilefni til að hækka sektir
25 af 27 sem greindust smitaðir í gær voru í sóttkví. Þórólfur segir þetta fólk þó aðeins hafa verið í sóttkví síðan á föstudag eða laugardag og því vel mögulegt að þau hafi smitað fleiri í aðdraganda þess að þau fóru í sóttkví.
Víðir segir mál einstaklingsins sem sinnti ekki sóttkví á borði lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu. Hann hefði ekki upplýsingar um það hvernig málið stæði.
Sá sem brýtur gegn reglum um sóttkví á von á sekt á bilinu 50 til 250 þúsund. Sóttvarnalæknir og í framhaldinu heilbrigðisráðherra beindu þeim tilmælum til ríkissaksóknara á dögunun, eftir að reglugerð um sóttvarnahús stóðst ekki lög, að hækka sektir eða fullnýta heimildirnar.
Ríkissaksóknari segir í svari sínu til heilbrigðisyfirvalda vænlegra til árangurs að skikka fólk sem rjúfi sóttkví í sóttvarnarhús. Það hafi meiri fælingarmátt en hækkun sekta. Í tilfelli ferðamanna geti reynst erfitt að innheimta sektirnar þegar þeir séu farnir úr landi. Því sé ekki tilefni til að hækka sektir.
Dæmi séu um að sektarheimild hafi verið fullnýtt, í tilfelli þriggja erlendra ferðamanna sem fóru á skemmtistað í miðborg Reykjavíkur en áttu að vera í sóttkví. Voru þeir sektaðir um 250 þúsund krónur, hver fyrir sig.
Svar ríkissaksóknara til heilbrigðisyfirvalda
Ríkissaksóknari hefur farið yfir beiðni í 7. tölulið tillagnanna sóttvarnalæknis þess efnis að sektir vegna brota á sóttkví verði hækkaðar til muna eða a.m.k. tryggt að sektarheimildir séu fullnýttar. Ríkissaksóknari leitaði af þessu tilefni upplýsinga hjá lögreglustjórum um fjárhæð sekta vegna brota gegn skyldu til að fara/vera í sóttkví og til hvaða atriða ákærendur lögreglustjóra litu til við mat á alvarleika brotanna og þar með fjárhæð sekta, en skv. fyrirmælum ríkissaksóknara nr. 1/2021 ákvarðast sektin eftir alvarleika brots kr. 50.000 – 250.000.
Sektir lögreglustjóra hafa í einhverju tilvikum verið að fjárhæð kr. 250.000, s.s. í tilviki þar sem um var að ræða brot þriggja erlendra ferðamanna á skyldu til að vera í sóttkví. Sekt ákvörðuð 250.000 fyrir hvern og einn. Tilkynnt var um þá á skemmtistað í miðborg Reykjavíkur. Voru þeir undir áhrifum áfengis og innan um aðra ótengda einstaklinga. Þá má nefna dæmi um það þegar sekt var ákveðin kr. 50.000 en í því máli var um að ræða einstakling sem fór í bifreið með öðrum einstakling sem ekki var í sóttkví.
Ríkissaksóknari telur ekki efni til að hækka sektir vegna brota á sóttkví enda eru sektarheimildir ríflegar miðað við sektir almennt hér á landi. Þá má ætla að sú heimild sóttvarnarlæknis til að ákveða að einstaklingur sem ekki hefur fylgt reglum um sóttkví eða einangrun skuli sæta sóttkví eða einangrun í sóttvarnahúsi hafi mun meiri fælingarmátt en hækkun sekta.
Þá er á það bent að stór hluti þeirra sem verða uppvísir að brotum á reglum um sóttkví eru erlendir ferðamenn og af því leiðir að erfitt getur reynst að innheimta sektir eftir að viðkomandi er farinn úr landi. Því er heppilegra að sektarfjárhæðin sé nokkuð viðráðanleg þannig að hinn erlendi ferðamaður geti greitt sektina og þá sem fyrst, jafnvel á vettvangi. Í því sambandi má velta því upp við ríkislögreglustjóra hvort ekki væri æskilegt að útbúa vettvangsskýrsluform fyrir þessi brot.
Í nýjum fyrirmælum sínum um brot gegn sóttvarnarlögum og reglum settum skv. þeim nr. 4/2021, sem gefin voru út í dag, mun ríkissaksóknari, í samræmingarskyni, gera grein fyrir sjónarmiðum sem lögreglustjórum og ákærendum þeirra ber að líta til við mat á alvarleika brotanna/fjárhæð sektanna en í fyrirmælunum segir:
Við mat á alvarleika brotanna verði m.a. litið til þess í hvaða aðstæðum sakborningur hefur verið þegar ætlað brot á sér stað, bæði hvað varðar samneyti við aðra einstaklinga, og þá hversu marga, hvar viðkomandi er staddur og hvort hann hafi farið á einn eða fleiri staði, hvort sakborningur gætti varúðar þrátt fyrir brotið, eða hvort hann sýndi af sér vítaverða háttsemi að öðru leyti s.s. með því að vera undir áhrifum áfengis eða ávana- og fíkniefna innan um aðra ótengda einstaklinga.
