Alþjóðadagur til minningar um fórnarlömb helfararinnar – Af hverju er mikilvægt að minnast þessara atburða? René Biasone skrifar 27. janúar 2021 07:00 Í dag, þann 27. janúar, er alþjóðadagur til minningar um fórnarlömb helfararinnar. Þennan dag árið 1945 frelsuðu Sovétmenn fangana í Auschwitz. 60 árum síðar ákvað Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna að á þessum degi myndum við minnast þessarar atburðarásar sem átti sér stað í hjarta Evrópu á fyrri hluta síðustu aldar. Auschwitz hefur orðið að táknmynd þann stórfellda glæp gegn mannkyni sem átti sér stað í Evrópu. Talið er að af þeim 1,3 milljónum manna sem sendar voru til Auschwitz hafi 1,1 milljón dáið þar, en auk Auschwitz voru fjölmargar útrýmingar- þrælkunar- og fangabúðir nasista og fasista starfandi í Þýskalandi, Austurríki, Póllandi frá árinu 1933 og á Ítalíu frá 1943. Síðustu fórnarlömbin voru frelsuð 10. maí 1945 þegar Bandamenn komu til Dachau og Mauthausen. Af hverju er mikilvægt að minnast þessara atburða? Í dag eru aðeins örfáir sjónarvottar enn á lífi. Þau sem hafa notið þeirra forréttinda að kynnast þeim persónulega, tala við þau eða hafa jafnvel farið með þeim í svokallaðar minningaferðir til t.d. Dachau eða Auschwitz, vita hversu mikilvægt er að hlusta á sjónarvotta og sjá þessa staði til að skilja betur hvað átti sér stað þarna og hvernig svona lagað getur gerst. Mörg þeirra sem lifðu helförina af bjuggu við mikið samviskubit allt sítt líf því þau lifðu af á meðan systkini, ættingjar, foreldrar og vinir þeirra voru myrt. Mörg ákváðu að grafa sorgina djúpt í hjörtu sín og ræddu þessi mál aldrei. En mörg önnur töldu að forsjónin hefði valið þau til að vera til vitnis og þau gerðu það að lífsverki sínu að kynna helförina fyrir komandi kynslóðum og fræða fólk, ekki síst ungt fólk, um hversu hættulegt hatur og fordómar geta verið. Sagan segir að orsök helfararinnar í Evrópu megi rekja til margra áratuga uppsveiflu haturs og fordóma meðal ákveðinna hópa fólks innan samfélagsins. Strax að lokinni fyrri heimsstyrjöld, nýttu stjórnmálaflokkar sér víðs vegar í Evrópu – sérstaklega í Þýskalandi og á Ítalíu – hatur í pólitískum tilgangi og ólu á fordómum gagnvart semitum/gyðingum (vegna kynþáttar), gagnvart rómafólki (vegna menningar þeirra), gagnvart vottum Jehóva (vegna trúar þeirra), gagnvart kommúnistum og anarkistum (vegna pólitískra skoðanna þeirra), gagnvart samkynhneigðum (vegna kynhneigðar) og einnig gagnvart fötluðu fólki. Þessi hópar hafa allir þjáðst vegna kerfisbundins ofbeldis: fyrst voru réttindi þeirra takmörkuð, svo voru þau fangelsuð, hneppt í þrældóm og svo loks útrýmt, bæði í fangabúðum og með stríðsárásum. Hatrið og fordómarnir voru svo miklir að þetta fólk var jafnvel ekki talið til manneskja. Lykilatriði í þessu ferli var að hvert skref var „normaliserað“, ár eftir ár. Í dag horfum við upp á uppsveiflu popúlistaflokka sem nýta sér í pólitískum tilgangi fordóma og hatur gegn ákveðnum hópum, eins og t.d. múslimum og innflytjendum. Kynþátta- og kynhneigðarfordómar eru því miður enn þekktir víðar í heiminum og Evrópu, ekki síst Austur-Evrópu. Við verðum að gæta að því að við erum ekki laus undan hættunni á því að lenda aftur í sambærilegum aðstæðum þeim sem voru undanfari hins hryllilega ofbeldis gegn mannkyninu sem átti sér stað fyrir tæpum 100 árum. Þess vegna þurfum við að vera vakandi, við megum aldrei normalisera ofbeldi eða samþykkja það, og aldrei vera skeytingalaus gagnvart því. Við þurfum að skilja hvað gerðist, upptökin, ástæðurnar og og hvað við getum gert til að koma í veg fyrir að hörmungarnar endurtaki sig. Sem betur fer eru fjölmiðlar víða í Evrópu ötulir við að birta greinar sem minna á þessi mikilvægu mál. Síðustu fórnarlömb helfara nasista og fasista sem enn eru á lífi eru enn að sinna fræðslu, hitta skólahópa og gefa út bækur. Heimildarmyndir eru stundum sýndar í sjónvarpinu. Bíómyndir og teiknimyndir um helförina og um hatur og fordóma almennt eru gefnar út og sýndar. Skólar víðs vegar um Evrópu kynna nemendum söguna, allt niður í grunnskóla. Nokkur félagsamtök minna einnig á mikilvægi málaflokksins en það virðist duga skammt. Það er aldrei, aldrei nóg gert til að vekja athygli almennings á hættunni. Líkt og Covid-19, eru smitast hatur og fordómar og herja á heimsbyggðina líkt og faraldur. Þau dreifast æ ofan í æ út í samfélagið og oft með ógnarhraða. Þessi fasíska og andfrjálslynda hugmyndafræði er sama pestin og sú sem plagaði síðustu öld og er enn jafn hættuleg. Í fyrra vakti páfinn í Róm athygli þegar hann sagði: „Ég hræðist þegar ég hlusta á ræður stjórnmálaleiðtoga hinna nýju pópulistaflokka. Þær minna mig á ræður sem sáðu hatri á þriðja áratug síðustu aldar“. Páfinn sagði einnig að orðræðan um svokölluð „átök siðmenninganna“ þjóni einungis þeim tilgangi að réttlæta ofbeldi og ýta undir hatur. Skeytingarleysi og getuleysi stjórnmálanna að takast á við þetta ýta undir ofbeldisróttækni og hryðjuverk. Það er mikilvægt, sérstaklega fyrir þau sem kjósa í fyrsta sinn til Alþingis og í sveitarstjórnarkosningum á næstu 18 mánuðum, að vanda sig við valið og velja meðal þeirra stjórnmálaflokka sem hafa efst meðal sinna gilda og stefnu að berjast gegn hatri og fordómum. Þessi gildi ættu að vera leiðarljós allra stefnumála og við ættum aldrei að miðla málum þegar að þeim kemur. René Biasone, félagi í Vinstri Grænum í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Seinni heimsstyrjöldin René Biasone Mest lesið Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun Verðmætatap auðlindagjaldanna – Hverra og hvernig? Haukur V. Alfreðsson Skoðun Sanngirni að brenna 230 milljarða króna? Björn Leví Gunnarsson Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson Skoðun Aukið við sóun með einhverjum ráðum Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun SFS skuldar Sigurjón Þórðarson Skoðun Hverjir eiga Ísland? Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Hvar er hjálpin sem okkur var lofað? Dagmar Valsdóttir Skoðun Strandveiðar eru ekki sóun Örn Pálsson Skoðun Skoðun Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Úrsúla og öryggismálin - Stöndum gegn vígvæðingu Guttormur Þorsteinsson skrifar Skoðun Verðmætatap auðlindagjaldanna – Hverra og hvernig? Haukur V. Alfreðsson skrifar Skoðun Ertu nú alveg viss um að hafa læst hurðinni? Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Sanngirni að brenna 230 milljarða króna? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Strandveiðar eru ekki sóun Örn Pálsson skrifar Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar Skoðun SFS skuldar Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Hvar er hjálpin sem okkur var lofað? Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Áform um fleiri strandveiðidaga: Áhættusöm ákvörðun Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar Skoðun Flugnám - Fjórði hluti: Hlutverk Reykjavíkurflugvallar í flugnámi Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Slítum stjórnmálasambandi við Ísrael! Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Aukið við sóun með einhverjum ráðum Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Kæru valkyrjur, hatrið sigraði líklega í þetta skiptið Arnar Laxdal skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð - alltaf! Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin stóð af sér áhlaup sérhagsmuna Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmál sem virka og lýðræði sem kemst ekki fyrir í umslagi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þversögn Íslands í Palestínumálinu: Um fullveldi, samsekt og réttarríkið Gína Júlía Waltersdóttir skrifar Skoðun Tvöföld bið eftir geislameðferð er of löng Katrín Sigurðardóttir skrifar Skoðun Fröken þjóðarmorð: Þér er ekki boðið! Linda Ósk Árnadóttir,Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Linsa Lífsins Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun „Að skrifa söguna“ Var of mikið undir hjá kvennalandsliðinu? Viðar Halldórsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri til byltingar eða hætta á nýjum ójöfnuði? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Netöryggi til framtíðar Unnur Kristín Sveinbjarnardóttir skrifar Skoðun Aftur á byrjunarreit Hörður Arnarson skrifar Skoðun Norðurlandamet í fúski! Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Ursula Von der Leyen styður stríðsglæpamenn - Ísland á ekki að þegja Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Ursula von der Leyen styður þjóðarmorð! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Sjá meira
Í dag, þann 27. janúar, er alþjóðadagur til minningar um fórnarlömb helfararinnar. Þennan dag árið 1945 frelsuðu Sovétmenn fangana í Auschwitz. 60 árum síðar ákvað Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna að á þessum degi myndum við minnast þessarar atburðarásar sem átti sér stað í hjarta Evrópu á fyrri hluta síðustu aldar. Auschwitz hefur orðið að táknmynd þann stórfellda glæp gegn mannkyni sem átti sér stað í Evrópu. Talið er að af þeim 1,3 milljónum manna sem sendar voru til Auschwitz hafi 1,1 milljón dáið þar, en auk Auschwitz voru fjölmargar útrýmingar- þrælkunar- og fangabúðir nasista og fasista starfandi í Þýskalandi, Austurríki, Póllandi frá árinu 1933 og á Ítalíu frá 1943. Síðustu fórnarlömbin voru frelsuð 10. maí 1945 þegar Bandamenn komu til Dachau og Mauthausen. Af hverju er mikilvægt að minnast þessara atburða? Í dag eru aðeins örfáir sjónarvottar enn á lífi. Þau sem hafa notið þeirra forréttinda að kynnast þeim persónulega, tala við þau eða hafa jafnvel farið með þeim í svokallaðar minningaferðir til t.d. Dachau eða Auschwitz, vita hversu mikilvægt er að hlusta á sjónarvotta og sjá þessa staði til að skilja betur hvað átti sér stað þarna og hvernig svona lagað getur gerst. Mörg þeirra sem lifðu helförina af bjuggu við mikið samviskubit allt sítt líf því þau lifðu af á meðan systkini, ættingjar, foreldrar og vinir þeirra voru myrt. Mörg ákváðu að grafa sorgina djúpt í hjörtu sín og ræddu þessi mál aldrei. En mörg önnur töldu að forsjónin hefði valið þau til að vera til vitnis og þau gerðu það að lífsverki sínu að kynna helförina fyrir komandi kynslóðum og fræða fólk, ekki síst ungt fólk, um hversu hættulegt hatur og fordómar geta verið. Sagan segir að orsök helfararinnar í Evrópu megi rekja til margra áratuga uppsveiflu haturs og fordóma meðal ákveðinna hópa fólks innan samfélagsins. Strax að lokinni fyrri heimsstyrjöld, nýttu stjórnmálaflokkar sér víðs vegar í Evrópu – sérstaklega í Þýskalandi og á Ítalíu – hatur í pólitískum tilgangi og ólu á fordómum gagnvart semitum/gyðingum (vegna kynþáttar), gagnvart rómafólki (vegna menningar þeirra), gagnvart vottum Jehóva (vegna trúar þeirra), gagnvart kommúnistum og anarkistum (vegna pólitískra skoðanna þeirra), gagnvart samkynhneigðum (vegna kynhneigðar) og einnig gagnvart fötluðu fólki. Þessi hópar hafa allir þjáðst vegna kerfisbundins ofbeldis: fyrst voru réttindi þeirra takmörkuð, svo voru þau fangelsuð, hneppt í þrældóm og svo loks útrýmt, bæði í fangabúðum og með stríðsárásum. Hatrið og fordómarnir voru svo miklir að þetta fólk var jafnvel ekki talið til manneskja. Lykilatriði í þessu ferli var að hvert skref var „normaliserað“, ár eftir ár. Í dag horfum við upp á uppsveiflu popúlistaflokka sem nýta sér í pólitískum tilgangi fordóma og hatur gegn ákveðnum hópum, eins og t.d. múslimum og innflytjendum. Kynþátta- og kynhneigðarfordómar eru því miður enn þekktir víðar í heiminum og Evrópu, ekki síst Austur-Evrópu. Við verðum að gæta að því að við erum ekki laus undan hættunni á því að lenda aftur í sambærilegum aðstæðum þeim sem voru undanfari hins hryllilega ofbeldis gegn mannkyninu sem átti sér stað fyrir tæpum 100 árum. Þess vegna þurfum við að vera vakandi, við megum aldrei normalisera ofbeldi eða samþykkja það, og aldrei vera skeytingalaus gagnvart því. Við þurfum að skilja hvað gerðist, upptökin, ástæðurnar og og hvað við getum gert til að koma í veg fyrir að hörmungarnar endurtaki sig. Sem betur fer eru fjölmiðlar víða í Evrópu ötulir við að birta greinar sem minna á þessi mikilvægu mál. Síðustu fórnarlömb helfara nasista og fasista sem enn eru á lífi eru enn að sinna fræðslu, hitta skólahópa og gefa út bækur. Heimildarmyndir eru stundum sýndar í sjónvarpinu. Bíómyndir og teiknimyndir um helförina og um hatur og fordóma almennt eru gefnar út og sýndar. Skólar víðs vegar um Evrópu kynna nemendum söguna, allt niður í grunnskóla. Nokkur félagsamtök minna einnig á mikilvægi málaflokksins en það virðist duga skammt. Það er aldrei, aldrei nóg gert til að vekja athygli almennings á hættunni. Líkt og Covid-19, eru smitast hatur og fordómar og herja á heimsbyggðina líkt og faraldur. Þau dreifast æ ofan í æ út í samfélagið og oft með ógnarhraða. Þessi fasíska og andfrjálslynda hugmyndafræði er sama pestin og sú sem plagaði síðustu öld og er enn jafn hættuleg. Í fyrra vakti páfinn í Róm athygli þegar hann sagði: „Ég hræðist þegar ég hlusta á ræður stjórnmálaleiðtoga hinna nýju pópulistaflokka. Þær minna mig á ræður sem sáðu hatri á þriðja áratug síðustu aldar“. Páfinn sagði einnig að orðræðan um svokölluð „átök siðmenninganna“ þjóni einungis þeim tilgangi að réttlæta ofbeldi og ýta undir hatur. Skeytingarleysi og getuleysi stjórnmálanna að takast á við þetta ýta undir ofbeldisróttækni og hryðjuverk. Það er mikilvægt, sérstaklega fyrir þau sem kjósa í fyrsta sinn til Alþingis og í sveitarstjórnarkosningum á næstu 18 mánuðum, að vanda sig við valið og velja meðal þeirra stjórnmálaflokka sem hafa efst meðal sinna gilda og stefnu að berjast gegn hatri og fordómum. Þessi gildi ættu að vera leiðarljós allra stefnumála og við ættum aldrei að miðla málum þegar að þeim kemur. René Biasone, félagi í Vinstri Grænum í Reykjavík.
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun
Skoðun Verið öll hjartanlega velkomin á Unglingalandsmót á Egilsstöðum Jónína Brynjólfsdóttir skrifar
Skoðun „Ísland mun taka þátt í þvingunaraðgerðum gegn Ísrael náist samstaða fleiri ríkja“ Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson skrifar
Skoðun Flugnám - Fjórði hluti: Hlutverk Reykjavíkurflugvallar í flugnámi Matthías Arngrímsson skrifar
Skoðun Stjórnmál sem virka og lýðræði sem kemst ekki fyrir í umslagi Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Þversögn Íslands í Palestínumálinu: Um fullveldi, samsekt og réttarríkið Gína Júlía Waltersdóttir skrifar
Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri til byltingar eða hætta á nýjum ójöfnuði? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Flugnám -Þriðji hluti: Samtvinnað (Integrated) eða áfangaskipt (Modular) ATPL flugnám Matthías Arngrímsson skrifar
Skoðun Ursula Von der Leyen styður stríðsglæpamenn - Ísland á ekki að þegja Helen Ólafsdóttir skrifar
Í nafni „sanngirni“ brenndi ríkisstjórn 230 milljörðum – lífeyrir landsmanna fór á bálið Elliði Vignisson Skoðun