Óþreyjufullur eftir framþróun í geðheilbrigðismálum eftir þrotlausa vinnu frá átján ára aldri Margrét Helga Erlingsdóttir skrifar 12. nóvember 2020 15:05 Sveinn Rúnar Hauksson. Sveinn Rúnar Hauksson, læknir og stjórnarmaður í Geðhjálp til fjölda ára er orðinn óþreyjufullur eftir áratugastörf í þágu geðheilbrigðismála. Hann vill sjá nýja nálgun í málaflokknum og að honum sé forgangsraðað, helst ekki seinna en strax. Fulltrúar Geðhjálpar afhentu heilbrigðisráðherra undirskriftalista í hádeginu. Þrjátíu þúsund manns hafa skrifað undir kröfuna um að geðheilbrigðismálin verði sett í forgang. Auk undirskriftalistans fylgdi plagg þar sem útlistaðar eru níu aðgerðir til að ná því markmiði. Efst á blaði er heildarúttekt á umfangi og framkvæmd geðheilbrigðisþjónustu á Íslandi. Þá er kallað eftir því að hafist verði handa við að niðurgreiða sálfræðiþjónustu, líkt og Alþingi hefur samþykkt að gera, svo fátt eitt sé nefnt. „Við erum óumræðilega þakklát fyrir þennan stuðning sem við höfum fengið. Þessi samstaða á eftir að skila sínu þannig að geðheilsan og geðheilbrigðisþjónustan verði ekki út undan eins og verið hefur í raun því ef litið er til þess hversu lítill hluti fjárlaga fer til geðheilbrigðisþjónustunnar miðað við hversu stór vandinn er þá er það alveg klárt að geðheilbrigðisþjónustan hefur verið út undan.“ Stofnuðu sjálfboðaliðasamtök til að rjúfa einangrun Sveinn Rúnar hefur látið sig geðheilbrigðismál varða frá átján ára aldri og hefur því góða yfirsýn yfir þá þróun sem orðið hefur í málaflokknum. Hann var til dæmis hluti af sjálfboðaliðasamtökunum Tenglum sem áttu talsverðan þátt í að vekja umræður um stöðu geðsjúkra í byrjun áttunda áratugarins. Sjálfboðaliðarnir unnu meðal annars á vistheimilinu Arnarholti þar sem markmiðið var að rjúfa félagslega einangrun fólks sem þar dvaldi. Í fyrradag steig starfsfólk heimilisins fram á RÚV með óhugnanlegar lýsingar á aðstæðum vistmanna. Tenglar skrifuðu skýrslu um aðstæður fólksins á Arnarholti sem síðar átti eftir að rata í hendur forstöðumannsins sem bannaði sjálboðaliðunum í kjölfarið að stíga fæti inn á vistheimilið. „Þetta [Arnarholtsmál] er ansi alvarleg áminning um það hvernig málin hafa víða verið.“ „Ég verð að viðurkenna að það er svolítil óþreyja í mér og í okkur varðandi þróun mála. Það er alveg rétt hjá þér að ég get litið langt aftur, reyndar til febrúar 1966 ég var aðeins 18 ára gamall og ég, ásamt Pétri Guðjóns, heimsóttum þáverandi prófessor og yfirlækni á Kleppsspítalanum Tómas Helgason og stungum upp á sjálfboðastarfi til að rjúfa félagslega einangrun. Við höfðum miklar hugmyndir um að beita okkur fyrir úrbótum á sviði geðheilbrigðisþjónustunnar. Óhemjumargt jákvætt hefur gerst og ekki síst á því sviði sem við beittum okkur þá fyrir og kölluðum „það er verk að vinna“. Það þurfti að byggja geðdeildir og mennta starfsfólk.“ Önnur svið hafi setið á hakanum. „Það eru mannréttindin. Það eru þessi forna afstaða til þeirra sem eiga við geðrænar áskoranir að stríða sem lýsir sér í því að telja að þeir eigi ekki rétt á sömu meðferð og aðrir. Það fylgir þessu einhver skömm og fordómar sem byggir fyrst og fremst á vanþekkingu. Þess vegna hefur Geðhjálp lagt ríka áherslu á að bæði efla fræðslu á öllum sviðum um leið og málin eru skoðuð; hvernig þessi þjónusta hafi í raun verið í gegnum árin. Það þarf að gera úttekt á geðheilbrigðisþjónustunni.“ Löng og svört saga geðheilbrigðismála á Íslandi Saga geðheilbrigðismála á Íslandi sé bæði svört og ljót hafi einkennst af mikilli fáfræði og fordómum, einkum framan af. „Ég finn alveg fyrir því að hlutir hafa breyst til batnaðar en við erum enn þá eftir á. Það er ekki nógu miklu fé varið til þessara mála. Það þarf að breyta hugarfarinu; fræða fólk og vinna á þessum fordómum og minna á að þessir sjúkdómar eru læknanlegir og að nauðung og þvinganir eru ekki leiðin til bata. Það verður að finna aðrar leiðir en þær sem hafa verið ráðandi; að einangra fólk og loka það inni, ég tala nú ekki um að beita það þvingaða lyfjagjöf. Þetta eru hlutir sem við viljum ekki sjá lengur og áttu aldrei rétt á sér. Eftir að Ísland varð aðili að sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttindi fólks með fatlanir þá er þetta orðin hrein lögleysa. Við þurfum að breyta lögræðislögunum og fjarlægja greinar sem heima geðlæknum valdbeitingu gagnvart sjúklingi. Hún á ekki við í dag og hún skilar heldur ekki árangri.“ Það er greinilega að það er mikið verk að vinna, en hvað er brýnast? „Það er okkur mikilvægt, á þessum tímamótum, að leggja áherslu á að skoða hlutina upp á nýtt. Við þurfum nýja nálgun, við þurfum að fá nýtt húsnæði, við þurfum að efla fræðslu starfsfólks á þessu sviði en fyrst og fremst þurfum við að hafa í huga að hver og einn einasti maður sem þarf aðstoð og sem leitar hjálpar vegna geðrænna áskorana, að honum sé tekið eins og hverjum öðrum og að hann njóti ævinlega sinna réttinda og að honum sé fyrst og fremst sýnd virðing“. Fólk með sjálfsvígshugsanir er minnt á Hálparsíma Rauða krossins, 1717, og netspjallið. Þá er einnig hægt að leita til Píeta-samtakanna allan sólarhringinn í síma 552-2218 Geðheilbrigði Vistheimili Tengdar fréttir „Færum geðið inn í ljósið“ Geðhjálp, í samstarfi við Píetasamtökin, hefur hrundið af stað undirskriftasöfnun á vefsíðunni www.39.is. Skorað er á stjórnvöld og samfélagið allt að setja geðheilsu í forgang. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar segir brýnt að færa geðið inn í ljósið og setja geðrækt í fyrsta sætið. 15. október 2020 11:39 Jafn miklum krafti verði eytt í geðheilbrigðismál og að berjast við veiruna Meira en þrefalt fleiri hafa fallið fyrir eigin hendi hér á landi í ár en látist af völdum Covid-19. Framkvæmdastjóri Geðhjálpar leggur til að jafn miklum krafti verði eytt í að rannsaka orsakaþætti geðheilbrigðis og vinna að því að bæta geðheilsu þjóðarinnar eins og að berjast við veiruna. 29. ágúst 2020 14:30 Mest lesið Veðurvaktin: Snjókoman rétt að byrja og víða erfið færð Veður Ungur Miðflokksmaður gengst við rasisma og segir af sér Innlent Snjókoman rétt að byrja Innlent Flugmaðurinn sem fórst millilenti oft í Reykjavík Innlent Eldur í blokk við Ljósheima Innlent Bílar út af veginum á Reykjanesbraut Innlent Ráðgjafinn ráðinn í tímabundið starf eftir dýra skreppitúra Innlent Hvatt til varúðar vegna snjóflóðahættu á suðvesturhorninu Innlent Skvísur geti virkað sem hálfgerðir þroskaþjófar Innlent Fjölmargir farþegar fastir í flugvélum á Keflavíkurflugvelli Innlent Fleiri fréttir Kærðu umdeildar framkvæmdir allt of seint Skellt í lás í sundlaugum borgarinnar vegna veðurs Reglur brotnar og þjónusta sem bjóða ætti út Þarf að borga bætur þrátt fyrir breytingar á hlaupahjólinu Hvatt til varúðar vegna snjóflóðahættu á suðvesturhorninu Meiri kvika en í síðasta gosi Eldur í blokk við Ljósheima Flugmaðurinn sem fórst millilenti oft í Reykjavík Halla leiðir krabbameinsráð ráðherra Snjókomumet og umferðaröngþveiti Segir sameiginlegum gildum Norðurlanda ógnað Fjölmargir farþegar fastir í flugvélum á Keflavíkurflugvelli Ungur Miðflokksmaður gengst við rasisma og segir af sér Sturlað ástand og United vettlingar prjónaðir í bílnum Mesta snjódýpt í Reykjavík sem mælst hefur í október Viðbragðsaðilar í mikilli hættu vegna bíla á sumardekkjum Bílar út af veginum á Reykjanesbraut Vill heimila Samkeppniseftirlitinu að ráðast í húsleitir Snjókoman rétt að byrja Píratar berjist gegn „rísandi bylgju lýðskrums og fasisma“ Skvísur geti virkað sem hálfgerðir þroskaþjófar Ráðgjafinn ráðinn í tímabundið starf eftir dýra skreppitúra Misvægi atkvæða bitnar mest á Kraganum Heitavatnslaust á Suðurnesjum og rafmagnslaust víða um land Skreppiferðir í Jysk meðal þess sem ráðgjafi rukkaði fyrir „Ég tel ekki tilefni til að íhuga stöðu mína“ Áhyggjur af lánaframboði og ógnarlangar biðraðir Vara við ferðum á Fagradalsfjall þar sem aðstæður geti orðið hættulegar Kristmundur verður lögreglustjóri á Austurlandi „Vonandi klárast þetta á morgun“ Sjá meira
Sveinn Rúnar Hauksson, læknir og stjórnarmaður í Geðhjálp til fjölda ára er orðinn óþreyjufullur eftir áratugastörf í þágu geðheilbrigðismála. Hann vill sjá nýja nálgun í málaflokknum og að honum sé forgangsraðað, helst ekki seinna en strax. Fulltrúar Geðhjálpar afhentu heilbrigðisráðherra undirskriftalista í hádeginu. Þrjátíu þúsund manns hafa skrifað undir kröfuna um að geðheilbrigðismálin verði sett í forgang. Auk undirskriftalistans fylgdi plagg þar sem útlistaðar eru níu aðgerðir til að ná því markmiði. Efst á blaði er heildarúttekt á umfangi og framkvæmd geðheilbrigðisþjónustu á Íslandi. Þá er kallað eftir því að hafist verði handa við að niðurgreiða sálfræðiþjónustu, líkt og Alþingi hefur samþykkt að gera, svo fátt eitt sé nefnt. „Við erum óumræðilega þakklát fyrir þennan stuðning sem við höfum fengið. Þessi samstaða á eftir að skila sínu þannig að geðheilsan og geðheilbrigðisþjónustan verði ekki út undan eins og verið hefur í raun því ef litið er til þess hversu lítill hluti fjárlaga fer til geðheilbrigðisþjónustunnar miðað við hversu stór vandinn er þá er það alveg klárt að geðheilbrigðisþjónustan hefur verið út undan.“ Stofnuðu sjálfboðaliðasamtök til að rjúfa einangrun Sveinn Rúnar hefur látið sig geðheilbrigðismál varða frá átján ára aldri og hefur því góða yfirsýn yfir þá þróun sem orðið hefur í málaflokknum. Hann var til dæmis hluti af sjálfboðaliðasamtökunum Tenglum sem áttu talsverðan þátt í að vekja umræður um stöðu geðsjúkra í byrjun áttunda áratugarins. Sjálfboðaliðarnir unnu meðal annars á vistheimilinu Arnarholti þar sem markmiðið var að rjúfa félagslega einangrun fólks sem þar dvaldi. Í fyrradag steig starfsfólk heimilisins fram á RÚV með óhugnanlegar lýsingar á aðstæðum vistmanna. Tenglar skrifuðu skýrslu um aðstæður fólksins á Arnarholti sem síðar átti eftir að rata í hendur forstöðumannsins sem bannaði sjálboðaliðunum í kjölfarið að stíga fæti inn á vistheimilið. „Þetta [Arnarholtsmál] er ansi alvarleg áminning um það hvernig málin hafa víða verið.“ „Ég verð að viðurkenna að það er svolítil óþreyja í mér og í okkur varðandi þróun mála. Það er alveg rétt hjá þér að ég get litið langt aftur, reyndar til febrúar 1966 ég var aðeins 18 ára gamall og ég, ásamt Pétri Guðjóns, heimsóttum þáverandi prófessor og yfirlækni á Kleppsspítalanum Tómas Helgason og stungum upp á sjálfboðastarfi til að rjúfa félagslega einangrun. Við höfðum miklar hugmyndir um að beita okkur fyrir úrbótum á sviði geðheilbrigðisþjónustunnar. Óhemjumargt jákvætt hefur gerst og ekki síst á því sviði sem við beittum okkur þá fyrir og kölluðum „það er verk að vinna“. Það þurfti að byggja geðdeildir og mennta starfsfólk.“ Önnur svið hafi setið á hakanum. „Það eru mannréttindin. Það eru þessi forna afstaða til þeirra sem eiga við geðrænar áskoranir að stríða sem lýsir sér í því að telja að þeir eigi ekki rétt á sömu meðferð og aðrir. Það fylgir þessu einhver skömm og fordómar sem byggir fyrst og fremst á vanþekkingu. Þess vegna hefur Geðhjálp lagt ríka áherslu á að bæði efla fræðslu á öllum sviðum um leið og málin eru skoðuð; hvernig þessi þjónusta hafi í raun verið í gegnum árin. Það þarf að gera úttekt á geðheilbrigðisþjónustunni.“ Löng og svört saga geðheilbrigðismála á Íslandi Saga geðheilbrigðismála á Íslandi sé bæði svört og ljót hafi einkennst af mikilli fáfræði og fordómum, einkum framan af. „Ég finn alveg fyrir því að hlutir hafa breyst til batnaðar en við erum enn þá eftir á. Það er ekki nógu miklu fé varið til þessara mála. Það þarf að breyta hugarfarinu; fræða fólk og vinna á þessum fordómum og minna á að þessir sjúkdómar eru læknanlegir og að nauðung og þvinganir eru ekki leiðin til bata. Það verður að finna aðrar leiðir en þær sem hafa verið ráðandi; að einangra fólk og loka það inni, ég tala nú ekki um að beita það þvingaða lyfjagjöf. Þetta eru hlutir sem við viljum ekki sjá lengur og áttu aldrei rétt á sér. Eftir að Ísland varð aðili að sáttmála Sameinuðu þjóðanna um réttindi fólks með fatlanir þá er þetta orðin hrein lögleysa. Við þurfum að breyta lögræðislögunum og fjarlægja greinar sem heima geðlæknum valdbeitingu gagnvart sjúklingi. Hún á ekki við í dag og hún skilar heldur ekki árangri.“ Það er greinilega að það er mikið verk að vinna, en hvað er brýnast? „Það er okkur mikilvægt, á þessum tímamótum, að leggja áherslu á að skoða hlutina upp á nýtt. Við þurfum nýja nálgun, við þurfum að fá nýtt húsnæði, við þurfum að efla fræðslu starfsfólks á þessu sviði en fyrst og fremst þurfum við að hafa í huga að hver og einn einasti maður sem þarf aðstoð og sem leitar hjálpar vegna geðrænna áskorana, að honum sé tekið eins og hverjum öðrum og að hann njóti ævinlega sinna réttinda og að honum sé fyrst og fremst sýnd virðing“. Fólk með sjálfsvígshugsanir er minnt á Hálparsíma Rauða krossins, 1717, og netspjallið. Þá er einnig hægt að leita til Píeta-samtakanna allan sólarhringinn í síma 552-2218
Geðheilbrigði Vistheimili Tengdar fréttir „Færum geðið inn í ljósið“ Geðhjálp, í samstarfi við Píetasamtökin, hefur hrundið af stað undirskriftasöfnun á vefsíðunni www.39.is. Skorað er á stjórnvöld og samfélagið allt að setja geðheilsu í forgang. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar segir brýnt að færa geðið inn í ljósið og setja geðrækt í fyrsta sætið. 15. október 2020 11:39 Jafn miklum krafti verði eytt í geðheilbrigðismál og að berjast við veiruna Meira en þrefalt fleiri hafa fallið fyrir eigin hendi hér á landi í ár en látist af völdum Covid-19. Framkvæmdastjóri Geðhjálpar leggur til að jafn miklum krafti verði eytt í að rannsaka orsakaþætti geðheilbrigðis og vinna að því að bæta geðheilsu þjóðarinnar eins og að berjast við veiruna. 29. ágúst 2020 14:30 Mest lesið Veðurvaktin: Snjókoman rétt að byrja og víða erfið færð Veður Ungur Miðflokksmaður gengst við rasisma og segir af sér Innlent Snjókoman rétt að byrja Innlent Flugmaðurinn sem fórst millilenti oft í Reykjavík Innlent Eldur í blokk við Ljósheima Innlent Bílar út af veginum á Reykjanesbraut Innlent Ráðgjafinn ráðinn í tímabundið starf eftir dýra skreppitúra Innlent Hvatt til varúðar vegna snjóflóðahættu á suðvesturhorninu Innlent Skvísur geti virkað sem hálfgerðir þroskaþjófar Innlent Fjölmargir farþegar fastir í flugvélum á Keflavíkurflugvelli Innlent Fleiri fréttir Kærðu umdeildar framkvæmdir allt of seint Skellt í lás í sundlaugum borgarinnar vegna veðurs Reglur brotnar og þjónusta sem bjóða ætti út Þarf að borga bætur þrátt fyrir breytingar á hlaupahjólinu Hvatt til varúðar vegna snjóflóðahættu á suðvesturhorninu Meiri kvika en í síðasta gosi Eldur í blokk við Ljósheima Flugmaðurinn sem fórst millilenti oft í Reykjavík Halla leiðir krabbameinsráð ráðherra Snjókomumet og umferðaröngþveiti Segir sameiginlegum gildum Norðurlanda ógnað Fjölmargir farþegar fastir í flugvélum á Keflavíkurflugvelli Ungur Miðflokksmaður gengst við rasisma og segir af sér Sturlað ástand og United vettlingar prjónaðir í bílnum Mesta snjódýpt í Reykjavík sem mælst hefur í október Viðbragðsaðilar í mikilli hættu vegna bíla á sumardekkjum Bílar út af veginum á Reykjanesbraut Vill heimila Samkeppniseftirlitinu að ráðast í húsleitir Snjókoman rétt að byrja Píratar berjist gegn „rísandi bylgju lýðskrums og fasisma“ Skvísur geti virkað sem hálfgerðir þroskaþjófar Ráðgjafinn ráðinn í tímabundið starf eftir dýra skreppitúra Misvægi atkvæða bitnar mest á Kraganum Heitavatnslaust á Suðurnesjum og rafmagnslaust víða um land Skreppiferðir í Jysk meðal þess sem ráðgjafi rukkaði fyrir „Ég tel ekki tilefni til að íhuga stöðu mína“ Áhyggjur af lánaframboði og ógnarlangar biðraðir Vara við ferðum á Fagradalsfjall þar sem aðstæður geti orðið hættulegar Kristmundur verður lögreglustjóri á Austurlandi „Vonandi klárast þetta á morgun“ Sjá meira
„Færum geðið inn í ljósið“ Geðhjálp, í samstarfi við Píetasamtökin, hefur hrundið af stað undirskriftasöfnun á vefsíðunni www.39.is. Skorað er á stjórnvöld og samfélagið allt að setja geðheilsu í forgang. Grímur Atlason, framkvæmdastjóri Geðhjálpar segir brýnt að færa geðið inn í ljósið og setja geðrækt í fyrsta sætið. 15. október 2020 11:39
Jafn miklum krafti verði eytt í geðheilbrigðismál og að berjast við veiruna Meira en þrefalt fleiri hafa fallið fyrir eigin hendi hér á landi í ár en látist af völdum Covid-19. Framkvæmdastjóri Geðhjálpar leggur til að jafn miklum krafti verði eytt í að rannsaka orsakaþætti geðheilbrigðis og vinna að því að bæta geðheilsu þjóðarinnar eins og að berjast við veiruna. 29. ágúst 2020 14:30