Sjúkraliðar horfa til framtíðar Sandra B. Franks skrifar 10. september 2020 07:30 Sögulegt starfsár í lífi sjúkraliða verður gert upp á fulltrúaþingi Sjúkraliðafélagsins í dag, en vegna Covid-19 verður því í fyrsta sinn streymt sem fjarþingi. Á árinu náðust þrennir sögulegir áfangar sem allir marka tímamót fyrir stéttina. Fyrst nefni ég styttingu vinnuvikunnar þar sem sjúkraliðar voru í fararbroddi. Í öðru lagi höfum við tryggt að háskólanám fyrir sjúkraliða hefjist haustið 2021. Þriðju tímamótin felast í nýjum fagráðum með aðild sjúkraliða. Þeir munu þá í fyrsta sinn hafa áhrif á mótun opinberrar hjúkrunarstefnu jafnfætis öðrum lykilstéttum. Forgangsréttinn verður að verja Á fulltrúaþinginu verður fjallað sérstaklega um þrenns konar nýjar áherslur til framtíðar. Hið fyrsta er forgangsréttur sjúkraliða til ákveðinna starfa. Opinberar reglur segja skýrt að stjórnendum heilbrigðisstofnana sé óheimilt að ráða aðra en sjúkraliða til sérhæfðra umönnunar- og hjúkrunarstarfa nema áður hafi verið auglýst eftir sjúkraliðum. Á þessu er því miður misbrestur. Félaginu berast æ fleiri ábendingar um að stjórnendur ráði fólk í störf sjúkraliða sem ekki hefur til þess viðeigandi menntun né reynslu. Verndun forgangsréttarins snýst ekki aðeins um hagsmuni sjúkraliða. Hann er líka trygging fyrir gæðum þjónustunnar gagnvart þeim sem þiggja hana. Af hálfu hins opinbera tryggir forgangsrétturinn að hjúkrunarþjónustan sem sjúklingar njóta sé einungis veitt af fólki með reynslu og menntun. Hann er því grundvallarþáttur í öflugu heilbrigðiskerfi. Við munum í framtíðinni verja forgangsréttinn með kjafti og klóm. Stjórnendum mun ekki líðast að ráða ófaglært fólk í störf stéttarinnar án þess að reynt sé til þrautar að fá menntaða sjúkraliða til starfa. Kallað eftir mönnunarstefnu Í næstu framtíð mun Sjúkraliðafélagið kalla eftir því að ríkið marki skýra stefnu um mönnun heilbrigðiskerfisins. Þar ríkir algert stefnuleysi. Engin lágmarksviðmið eru af hálfu hins opinbera. Eini vísirinn að þeim eru viðmiðunarreglur frá Embætti landlæknis sem ekki eru bindandi. Þetta var gagnrýnt í úttekt Ríkisendurskoðunar fyrir nokkrum misserum. Sjálf vil ég gagnrýna harkalega hversu ósýnilegir sjúkraliðar eru í umfjöllun stjórnvalda um mönnun kerfisins. Viðmiðunarreglur landlæknis fela til dæmis ekki í sér neinar leiðbeiningar um hlutfall sjúkraliða. Þó kemur fram í úttekt frá embættinu að til dæmis á hjúkrunarheimilum eru tengslin milli skorts á fagfólki og lélegra gæða alveg skýr. Það er líka gagnrýnivert að enga íslenska rannsókn er að finna þar sem sjónum er beinlínis beint að fylgni á milli gæða þjónustu og hlutfalls sjúkraliða. Opinbera kerfið, þ.á.m. Embætti landlæknis og Ríkisendurskoðun, þarf að gera sér grein fyrir lykilhlutverki sjúkraliða. Ofangreindar stofnanir verða til dæmis að skoða hvað það kostar samfélagið í lífsgæðum og fjármunum ef stofnanir eru undirmannaðar af sjúkraliðum. Á því á ný mönnunarstefna meðal annars að byggja. Aukin menntun krefst nýrra starfsleiða Einbeittur vilji til að bæta færni sína einkennir sjúkraliða sem stétt. Á hverju ári sækja hátt á sjöunda hundrað sjúkraliðar sérhæfð námskeið á vegum símenntunarstöðvarinnar Framvegis. Í nýlegri könnun kom fram að á sjötta hundrað - eða fjórðungur stéttarinnar - hefur áhuga á að skrá sig í nýja námsbraut fyrir sjúkraliða á háskólastigi. Sagan sýnir hins vegar að aukin menntun sjúkraliða hefur ekki verið metin að verðleikum. Því er brýnt að breyta. Í sjúkraliðum býr nefnilega vannýtt auðlind sem kerfið er ekki að notfæra sér í dag. Eitt af svörunum við mönnunarvanda kerfisins er að nýta atgervi sjúkraliða betur. Sjúkraliðar geta tekið að sér mun meiri ábyrgð, og stjórnun á tilteknum verkefnum, en þeim býðst í dag. Sjúkraliðafélagið mun því ganga fast eftir því að stjórnendur í heilbrigðiskerfinu svari hækkandi menntastigi sjúkraliða með nýjum starfsleiðum, nýjum tækifærum til aukins starfsframa og umbun í samræmi við aukna menntun. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sandra B. Franks Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Sögulegt starfsár í lífi sjúkraliða verður gert upp á fulltrúaþingi Sjúkraliðafélagsins í dag, en vegna Covid-19 verður því í fyrsta sinn streymt sem fjarþingi. Á árinu náðust þrennir sögulegir áfangar sem allir marka tímamót fyrir stéttina. Fyrst nefni ég styttingu vinnuvikunnar þar sem sjúkraliðar voru í fararbroddi. Í öðru lagi höfum við tryggt að háskólanám fyrir sjúkraliða hefjist haustið 2021. Þriðju tímamótin felast í nýjum fagráðum með aðild sjúkraliða. Þeir munu þá í fyrsta sinn hafa áhrif á mótun opinberrar hjúkrunarstefnu jafnfætis öðrum lykilstéttum. Forgangsréttinn verður að verja Á fulltrúaþinginu verður fjallað sérstaklega um þrenns konar nýjar áherslur til framtíðar. Hið fyrsta er forgangsréttur sjúkraliða til ákveðinna starfa. Opinberar reglur segja skýrt að stjórnendum heilbrigðisstofnana sé óheimilt að ráða aðra en sjúkraliða til sérhæfðra umönnunar- og hjúkrunarstarfa nema áður hafi verið auglýst eftir sjúkraliðum. Á þessu er því miður misbrestur. Félaginu berast æ fleiri ábendingar um að stjórnendur ráði fólk í störf sjúkraliða sem ekki hefur til þess viðeigandi menntun né reynslu. Verndun forgangsréttarins snýst ekki aðeins um hagsmuni sjúkraliða. Hann er líka trygging fyrir gæðum þjónustunnar gagnvart þeim sem þiggja hana. Af hálfu hins opinbera tryggir forgangsrétturinn að hjúkrunarþjónustan sem sjúklingar njóta sé einungis veitt af fólki með reynslu og menntun. Hann er því grundvallarþáttur í öflugu heilbrigðiskerfi. Við munum í framtíðinni verja forgangsréttinn með kjafti og klóm. Stjórnendum mun ekki líðast að ráða ófaglært fólk í störf stéttarinnar án þess að reynt sé til þrautar að fá menntaða sjúkraliða til starfa. Kallað eftir mönnunarstefnu Í næstu framtíð mun Sjúkraliðafélagið kalla eftir því að ríkið marki skýra stefnu um mönnun heilbrigðiskerfisins. Þar ríkir algert stefnuleysi. Engin lágmarksviðmið eru af hálfu hins opinbera. Eini vísirinn að þeim eru viðmiðunarreglur frá Embætti landlæknis sem ekki eru bindandi. Þetta var gagnrýnt í úttekt Ríkisendurskoðunar fyrir nokkrum misserum. Sjálf vil ég gagnrýna harkalega hversu ósýnilegir sjúkraliðar eru í umfjöllun stjórnvalda um mönnun kerfisins. Viðmiðunarreglur landlæknis fela til dæmis ekki í sér neinar leiðbeiningar um hlutfall sjúkraliða. Þó kemur fram í úttekt frá embættinu að til dæmis á hjúkrunarheimilum eru tengslin milli skorts á fagfólki og lélegra gæða alveg skýr. Það er líka gagnrýnivert að enga íslenska rannsókn er að finna þar sem sjónum er beinlínis beint að fylgni á milli gæða þjónustu og hlutfalls sjúkraliða. Opinbera kerfið, þ.á.m. Embætti landlæknis og Ríkisendurskoðun, þarf að gera sér grein fyrir lykilhlutverki sjúkraliða. Ofangreindar stofnanir verða til dæmis að skoða hvað það kostar samfélagið í lífsgæðum og fjármunum ef stofnanir eru undirmannaðar af sjúkraliðum. Á því á ný mönnunarstefna meðal annars að byggja. Aukin menntun krefst nýrra starfsleiða Einbeittur vilji til að bæta færni sína einkennir sjúkraliða sem stétt. Á hverju ári sækja hátt á sjöunda hundrað sjúkraliðar sérhæfð námskeið á vegum símenntunarstöðvarinnar Framvegis. Í nýlegri könnun kom fram að á sjötta hundrað - eða fjórðungur stéttarinnar - hefur áhuga á að skrá sig í nýja námsbraut fyrir sjúkraliða á háskólastigi. Sagan sýnir hins vegar að aukin menntun sjúkraliða hefur ekki verið metin að verðleikum. Því er brýnt að breyta. Í sjúkraliðum býr nefnilega vannýtt auðlind sem kerfið er ekki að notfæra sér í dag. Eitt af svörunum við mönnunarvanda kerfisins er að nýta atgervi sjúkraliða betur. Sjúkraliðar geta tekið að sér mun meiri ábyrgð, og stjórnun á tilteknum verkefnum, en þeim býðst í dag. Sjúkraliðafélagið mun því ganga fast eftir því að stjórnendur í heilbrigðiskerfinu svari hækkandi menntastigi sjúkraliða með nýjum starfsleiðum, nýjum tækifærum til aukins starfsframa og umbun í samræmi við aukna menntun. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun