Bábiljan um íslenzka hestinn Ole Anton Bieltvedt skrifar 23. desember 2019 13:00 Það eru mörg dæmi um það, að meðferð útigangshrossa hefur verið misjöfn, eftir bændum, og oft aðfinnsluverð. Ekki veit ég, hversu oft ég hef heyrt og lesið um vanrækslu, vanhald og illa meðferð á þarfasta þjóninum í gegnum áratugina. Það er því ekki eins og að þetta vandamál sé að koma upp fyrst nú, í hamförunum á dögunum, þó að sumir reyni að rugla umræðuna og réttlæta langvarandi vanrækslu og vanhald útigangshrossa með því fárviðri, sem nú varð, og illviðráðanlegum afleiðingum þess; um 100 dýr, líka folöld og trippi, fórust með kvalafullum hætti. Þó að ill meðferð sumra bænda á útigangshrossum sínum, síðustu ár og áratugi, sé það mál, sem mér liggur helzt á hjarta, breytir það ekki því, að ýmsir bændur hefðu sennilega geta varið og verndað sína hrossahjörð betur, en þeir gerðu, nú í fárviðrinu. Haustið 2014 undirritaði landbúnaðarráðherra reglugerð nr. 910/2014. Í henni segir m.a. í gr. 10: „Hross skulu hafa aðgang að fóðri a.m.k. tvisvar á sólarhring...“, og, „óheimilt er að hafa hross án vatns lengur en 6 klst. og án fóðurs lengur en 14 klst.“. Ennfremur: „Fóðrun skal hagað þannig að öll hross í hverjum hópi komist að fóðrinu samtímis“. Í sömu reglugerð, gr. 18, segir um „Útiganga“. „Hross sem ganga úti skulu geta leitað skjóls fyrir veðri og vindum. Þar sem fullnægjandi náttúrulegt skjól, svo sem skjólbelti, klettar eða hæðir, eru ekki fyrir hendi, skulu hross hafa aðgang að manngerðum skjólveggjum sem mynda skjól úr helstu áttum. Hver skjólveggur skal að lágmarki vera 2 metrar á hæð og svo langur að öll hross hjarðarinnar fái notið skjóls“. Grundvöllur framangreindrar reglugerðar eru lög nr. 55/2013, en markmið þeirra hljóðar svo: „Markmið laga þessara er að stuðla að velferð dýra, þ.e. að þau séu laus við vanlíðan, hungur og þorsta, ótta og þjáningu, sársauka, meiðsli og sjúkdóma, í ljósi þess að dýr eru skyni gæddar verur“. Þessi lög og ofannefnd regulgerð mynda þann ramma, sem bændum ber að fylgja í sínu hrossa- og dýrahaldi. Þeir, sem geta sagt við sjálfan sig: Ég reyndi eftir megni að fylgja þessum ramma, bæði í gegnum tíðina og nú, geta haft góða samvizku. Hinir ekki. Það eru um 75 þúsund hestar í landinu, en aðeins húsaskjól fyrir um fimmtung þeirra, 15 þúsund dýr. Þá má spyrja, hversu víða eru varnarveggir fyrir hin 60 þúsund greyin, sem vernda þau fyrir helztu vind- og veðuráttum, þegar veðurhamfarir geysa ? Má bara setja þau út á Guð og gaddinn? Ýmsir, sem eiga að bera ábyrgð á velferð dýra - hér útigangshrossa - bæði dýralæknar, starfsmenn og sérfræðingar MAST og líka þeir, sem eiga að vera í forystu í dýraverndarmálum, eins og formaður Dýraverndarsambands Íslands - sem virðist hafa hrokkið óvart eða viljandi úr því að vera dýraverndari í það að vera bændaverndari - eru að halda því fram, að íslenzki hesturinn séu svo illu vanur frá landnámstíð - útigangi í öllum veðrum, beljandi rigningar- eða slyddustormi, hörkufrosti ofan í það, ískaldri bleytu, sem blindar og smýgur inn í merg og bein, jökulkaldri klakabrynju á baki – að honum líki þjáningin vel. Sé orðinn vanur henni. Vilji þetta endilega. – Þessu fólki finnst þetta bara fínt og sjálfsagt að halda því áfram. Það er almennt vafasamt, að vitna í eitthvað, sem gerzt hefur frá landnámstíð - í meira en þúsund ár - og nánast með ólíkindum, að vel menntað, upplýst og siðmenntað fólki, skuli reyna að réttlæta ömurlegt dýraníð okkar tíma með því, að það hafi gerzt í þúsund ár. Hér skiptir auðvitað líka máli, að, annars vegar, var veðrátta mun mildari á landnámstíma, en nú er, og, hins vegar, var landið skógi vaxið „milli fjalls og fjöru“. Þessi skógur var 8 -12 m hár, þakti fjórðung landsins, að því talið er, og bættust runnar við. Auðvitað skapaði þessi skógur og gróður, auk mildari veðráttu, allt annað og betra lífsumhverfi fyrir útigangshrossin, en nú er, og er því út í hött, að nefna útihrossahald þá, í sama orðinu og útihrossahald nú. Það væri fróðlegt að heyra, hvað hrossahaldssérfræðingar og dýrsaftirlitsmenn MAST, útihrossabændur og formaður Dýraverndarsambands Íslands myndu segja, ef þeim væri gert, að dveljast næturlangt í útihrossahópi, í dæmigerðu íslenzku vetrarillviðri, þó undir tveimur eða þremur hrosshúðum væru!Höfundur er formaður Jarðarvina. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Dýr Ole Anton Bieltvedt Mest lesið Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Sjá meira
Það eru mörg dæmi um það, að meðferð útigangshrossa hefur verið misjöfn, eftir bændum, og oft aðfinnsluverð. Ekki veit ég, hversu oft ég hef heyrt og lesið um vanrækslu, vanhald og illa meðferð á þarfasta þjóninum í gegnum áratugina. Það er því ekki eins og að þetta vandamál sé að koma upp fyrst nú, í hamförunum á dögunum, þó að sumir reyni að rugla umræðuna og réttlæta langvarandi vanrækslu og vanhald útigangshrossa með því fárviðri, sem nú varð, og illviðráðanlegum afleiðingum þess; um 100 dýr, líka folöld og trippi, fórust með kvalafullum hætti. Þó að ill meðferð sumra bænda á útigangshrossum sínum, síðustu ár og áratugi, sé það mál, sem mér liggur helzt á hjarta, breytir það ekki því, að ýmsir bændur hefðu sennilega geta varið og verndað sína hrossahjörð betur, en þeir gerðu, nú í fárviðrinu. Haustið 2014 undirritaði landbúnaðarráðherra reglugerð nr. 910/2014. Í henni segir m.a. í gr. 10: „Hross skulu hafa aðgang að fóðri a.m.k. tvisvar á sólarhring...“, og, „óheimilt er að hafa hross án vatns lengur en 6 klst. og án fóðurs lengur en 14 klst.“. Ennfremur: „Fóðrun skal hagað þannig að öll hross í hverjum hópi komist að fóðrinu samtímis“. Í sömu reglugerð, gr. 18, segir um „Útiganga“. „Hross sem ganga úti skulu geta leitað skjóls fyrir veðri og vindum. Þar sem fullnægjandi náttúrulegt skjól, svo sem skjólbelti, klettar eða hæðir, eru ekki fyrir hendi, skulu hross hafa aðgang að manngerðum skjólveggjum sem mynda skjól úr helstu áttum. Hver skjólveggur skal að lágmarki vera 2 metrar á hæð og svo langur að öll hross hjarðarinnar fái notið skjóls“. Grundvöllur framangreindrar reglugerðar eru lög nr. 55/2013, en markmið þeirra hljóðar svo: „Markmið laga þessara er að stuðla að velferð dýra, þ.e. að þau séu laus við vanlíðan, hungur og þorsta, ótta og þjáningu, sársauka, meiðsli og sjúkdóma, í ljósi þess að dýr eru skyni gæddar verur“. Þessi lög og ofannefnd regulgerð mynda þann ramma, sem bændum ber að fylgja í sínu hrossa- og dýrahaldi. Þeir, sem geta sagt við sjálfan sig: Ég reyndi eftir megni að fylgja þessum ramma, bæði í gegnum tíðina og nú, geta haft góða samvizku. Hinir ekki. Það eru um 75 þúsund hestar í landinu, en aðeins húsaskjól fyrir um fimmtung þeirra, 15 þúsund dýr. Þá má spyrja, hversu víða eru varnarveggir fyrir hin 60 þúsund greyin, sem vernda þau fyrir helztu vind- og veðuráttum, þegar veðurhamfarir geysa ? Má bara setja þau út á Guð og gaddinn? Ýmsir, sem eiga að bera ábyrgð á velferð dýra - hér útigangshrossa - bæði dýralæknar, starfsmenn og sérfræðingar MAST og líka þeir, sem eiga að vera í forystu í dýraverndarmálum, eins og formaður Dýraverndarsambands Íslands - sem virðist hafa hrokkið óvart eða viljandi úr því að vera dýraverndari í það að vera bændaverndari - eru að halda því fram, að íslenzki hesturinn séu svo illu vanur frá landnámstíð - útigangi í öllum veðrum, beljandi rigningar- eða slyddustormi, hörkufrosti ofan í það, ískaldri bleytu, sem blindar og smýgur inn í merg og bein, jökulkaldri klakabrynju á baki – að honum líki þjáningin vel. Sé orðinn vanur henni. Vilji þetta endilega. – Þessu fólki finnst þetta bara fínt og sjálfsagt að halda því áfram. Það er almennt vafasamt, að vitna í eitthvað, sem gerzt hefur frá landnámstíð - í meira en þúsund ár - og nánast með ólíkindum, að vel menntað, upplýst og siðmenntað fólki, skuli reyna að réttlæta ömurlegt dýraníð okkar tíma með því, að það hafi gerzt í þúsund ár. Hér skiptir auðvitað líka máli, að, annars vegar, var veðrátta mun mildari á landnámstíma, en nú er, og, hins vegar, var landið skógi vaxið „milli fjalls og fjöru“. Þessi skógur var 8 -12 m hár, þakti fjórðung landsins, að því talið er, og bættust runnar við. Auðvitað skapaði þessi skógur og gróður, auk mildari veðráttu, allt annað og betra lífsumhverfi fyrir útigangshrossin, en nú er, og er því út í hött, að nefna útihrossahald þá, í sama orðinu og útihrossahald nú. Það væri fróðlegt að heyra, hvað hrossahaldssérfræðingar og dýrsaftirlitsmenn MAST, útihrossabændur og formaður Dýraverndarsambands Íslands myndu segja, ef þeim væri gert, að dveljast næturlangt í útihrossahópi, í dæmigerðu íslenzku vetrarillviðri, þó undir tveimur eða þremur hrosshúðum væru!Höfundur er formaður Jarðarvina.
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun