Þegar hermangið fluttist búferlum Þorvaldur Gylfason skrifar 4. júlí 2019 07:00 Reykjavík – Enn rifjast hún upp fyrir mér spurningin sem einn helzti listamaður þjóðarinnar beindi til mín við kvöldverðarborð í heimahúsi: Datt ykkur ekki í hug að bjóða þeim að halda þýfinu í skiptum fyrir nýju stjórnarskrána? Ekki mitt að bjóða, svaraði ég. Spurningin er áleitin enda þykist ég sjá í hendi mér að áhugi almennings á afhjúpun hrunþýfisins o.fl. muni fara stigvaxandi eftir því sem Alþingi heldur nýju stjórnarskránni lengur í gíslingu enda er henni öðrum þræði ætlað að draga úr líkum þess að sagan endurtaki sig.Tíu þúsund fjölskyldur Einkavæðing bankanna 1998-2003 var í reyndinni lítt dulbúið bankarán eins og margar heimildir vitna um. Alþingi samþykkti 2012 að verða við kröfum um rannsókn málsins en þingið hefur þó ekki enn hirt um að standa við eigin samþykkt. Gamalgróin spilling réði för. Upphaflegur ásetningur um dreift eignarhald á bönkunum var að engu hafður. Ríkisendurskoðun taldi söluverðið of lágt eins og yfirskrift einnar greinarinnar í löngum greinaflokki Sigríðar Daggar Auðunsdóttur blaðamanns um málið hér í blaðinu 2005 vitnar um: „Gleymdist að ræða verðið“. Búnaðarbankinn var seldur hópi manna í tengslum við Framsóknarflokkinn. Brýnt var talið að „Landsbankinn kæmist í hendur manna sem Sjálfstæðisflokkurinn hefði a.m.k. talsamband við“ svo vitnað sé í þeirra eigin orð. Í öllum bönkum voru helztu eigendur bankans meðal stærstu lántakenda hans. Gjaldþrot þriggja stærstu bankanna 2008 eru samanlagt þriðja stærsta gjaldþrot heimsins frá öndverðu skv. upplýsingum Fjármálaeftirlitsins. Tíu þúsund fjölskyldur misstu heimili sín, ein fjölskylda af hverjum tólf um landið. Kaupendur Landsbankans og Búnaðarbankans veittu hverjir öðrum lán til að fjármagna kaupin að hluta. Allur ferillinn var stráður lögleysum eins og m.a. Sverrir Hermannsson fv. bankastjóri Landsbankans lýsti úr návígi í mörgum beittum blaðagreinum. Samsekt yfirvalda lýsti sér m.a. í því að Sverrir var aldrei kvaddur til að bera vitni. Sagan af einkavæðingunni varð æ skrautlegri eftir því sem á leið. Í ljós kom að þýzki bankinn Hauck & Aufhäuser var aldrei í reynd fjárfestir í Búnaðarbankanum ólíkt því sem haldið var fram. Í bók sinni Kaupthinking (2018) lýsir Þórður Snær Júlíusson blaðamaður margháttuðum lögbrotum Kaupþingsmanna. Skýrsla Rannsóknarnefndar Alþingis frá 2010 hafði áður lýst föllnu bönkunum svo að þeir hafi allir verið eins í grófum dráttum.Bankarnir keyptu sér frið Eigendur og stjórnendur bankanna vissu hvað þurfti til að þeir fengju frið til að fara sínu fram. Þeir veittu samtals 147 mkr. 2004-2008 til stjórnmálasamtaka (91 mkr.) og til einstakra stjórnmálamanna (56 mkr.) svo sem fram kemur í skýrslu RNA (8. bindi, bls. 164-9). Þessar tölur eru samt of lágar því gögn fundust ekki um greiðslur Glitnis til stjórnmálamanna né heldur fundust tæmandi gögn um fyrirgreiðslu bankanna við stjórnmálamenn og samtök þeirra í fríðu (boðsferðir, risna o.fl.). Sjálfstæðisflokkurinn tók við 43,5 mkr. frá bönkunum 2006, þar af 30 mkr. frá sínum banka, Landsbankanum. Samfylkingin tók við 26 mkr., þar af 11,5 mkr. frá Kaupþingi og 8,5 mkr. frá Landsbankanum. Framsókn tók við tæpum 17 mkr., þar af 11 mkr. frá sínum banka, Kaupþingi. Þessar fjárhæðir má tvöfalda til að snara þeim á núvirði. Sem sagt: Þegar Kaninn kvaddi 2006 fluttist hermangið yfir í bankana. Bankarnir mokuðu einnig lánsfé í þingmenn, fé sem ekki er vitað hvað varð um þar eð afskriftir bankanna eru leynilegar þótt fréttir berist af þeim við og við. Tíu þingmenn skulduðu bönkunum 100 mkr. eða meira við hrun hver um sig (RNA, 2. bindi, bls. 200). Ekki hefur komið fram opinberlega hvernig skuldaskilum þessara þingmanna og annarra var háttað. Bankarnir keyptu sér frið. Þeir þurftu ekki að óttast afskipti Alþingis. Þeir höfðu flokkana og ýmsa þingmenn þeirra á fóðrum bæði fjárhagslega og með því að raða flokksmönnum í nefndir og ráð á sínum vegum.Ríki í ríkinu Ef allt væri eins og það á að vera myndu lögregla og saksóknarar hafa látið á það reyna fyrir dómstólum hvort fyrirgreiðsla bankanna við þingmenn jafngilti mútum í skilningi hegningarlaga. Þetta skiptir máli þar eð ríkisstjórn gömlu einkavæðingarflokkanna og eins flokks enn er byrjuð að einkavæða banka á nýjan leik án þess að hafa gert upp við fortíðina til fulls. Fleira hangir á spýtunni. Ef Alþingi væri eins og það ætti að vera kæmi fram krafa þar um rannsókn á fjárhagstengslum þingmanna, stjórnmálaflokka og útvegsfyrirtækja sem hafa þegið gríðarleg verðmæti af þinginu í gegnum kvótakerfið og hegða sér enn eins og bankarnir fram að hruni: eins og ríki í ríkinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen Skoðun Lýst eftir afstöðu Viðreisnar til ríkisstyrkja Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen Skoðun Vegferð menntunar Bryngeir Valdimarsson Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Lýst eftir afstöðu Viðreisnar til ríkisstyrkja Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Vegferð menntunar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Bætt dagsbirta í Svansvottuðum byggingum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Skólamáltíðir í Hafnarfirði. Af hverju bauð enginn í verkið? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Sjá meira
Reykjavík – Enn rifjast hún upp fyrir mér spurningin sem einn helzti listamaður þjóðarinnar beindi til mín við kvöldverðarborð í heimahúsi: Datt ykkur ekki í hug að bjóða þeim að halda þýfinu í skiptum fyrir nýju stjórnarskrána? Ekki mitt að bjóða, svaraði ég. Spurningin er áleitin enda þykist ég sjá í hendi mér að áhugi almennings á afhjúpun hrunþýfisins o.fl. muni fara stigvaxandi eftir því sem Alþingi heldur nýju stjórnarskránni lengur í gíslingu enda er henni öðrum þræði ætlað að draga úr líkum þess að sagan endurtaki sig.Tíu þúsund fjölskyldur Einkavæðing bankanna 1998-2003 var í reyndinni lítt dulbúið bankarán eins og margar heimildir vitna um. Alþingi samþykkti 2012 að verða við kröfum um rannsókn málsins en þingið hefur þó ekki enn hirt um að standa við eigin samþykkt. Gamalgróin spilling réði för. Upphaflegur ásetningur um dreift eignarhald á bönkunum var að engu hafður. Ríkisendurskoðun taldi söluverðið of lágt eins og yfirskrift einnar greinarinnar í löngum greinaflokki Sigríðar Daggar Auðunsdóttur blaðamanns um málið hér í blaðinu 2005 vitnar um: „Gleymdist að ræða verðið“. Búnaðarbankinn var seldur hópi manna í tengslum við Framsóknarflokkinn. Brýnt var talið að „Landsbankinn kæmist í hendur manna sem Sjálfstæðisflokkurinn hefði a.m.k. talsamband við“ svo vitnað sé í þeirra eigin orð. Í öllum bönkum voru helztu eigendur bankans meðal stærstu lántakenda hans. Gjaldþrot þriggja stærstu bankanna 2008 eru samanlagt þriðja stærsta gjaldþrot heimsins frá öndverðu skv. upplýsingum Fjármálaeftirlitsins. Tíu þúsund fjölskyldur misstu heimili sín, ein fjölskylda af hverjum tólf um landið. Kaupendur Landsbankans og Búnaðarbankans veittu hverjir öðrum lán til að fjármagna kaupin að hluta. Allur ferillinn var stráður lögleysum eins og m.a. Sverrir Hermannsson fv. bankastjóri Landsbankans lýsti úr návígi í mörgum beittum blaðagreinum. Samsekt yfirvalda lýsti sér m.a. í því að Sverrir var aldrei kvaddur til að bera vitni. Sagan af einkavæðingunni varð æ skrautlegri eftir því sem á leið. Í ljós kom að þýzki bankinn Hauck & Aufhäuser var aldrei í reynd fjárfestir í Búnaðarbankanum ólíkt því sem haldið var fram. Í bók sinni Kaupthinking (2018) lýsir Þórður Snær Júlíusson blaðamaður margháttuðum lögbrotum Kaupþingsmanna. Skýrsla Rannsóknarnefndar Alþingis frá 2010 hafði áður lýst föllnu bönkunum svo að þeir hafi allir verið eins í grófum dráttum.Bankarnir keyptu sér frið Eigendur og stjórnendur bankanna vissu hvað þurfti til að þeir fengju frið til að fara sínu fram. Þeir veittu samtals 147 mkr. 2004-2008 til stjórnmálasamtaka (91 mkr.) og til einstakra stjórnmálamanna (56 mkr.) svo sem fram kemur í skýrslu RNA (8. bindi, bls. 164-9). Þessar tölur eru samt of lágar því gögn fundust ekki um greiðslur Glitnis til stjórnmálamanna né heldur fundust tæmandi gögn um fyrirgreiðslu bankanna við stjórnmálamenn og samtök þeirra í fríðu (boðsferðir, risna o.fl.). Sjálfstæðisflokkurinn tók við 43,5 mkr. frá bönkunum 2006, þar af 30 mkr. frá sínum banka, Landsbankanum. Samfylkingin tók við 26 mkr., þar af 11,5 mkr. frá Kaupþingi og 8,5 mkr. frá Landsbankanum. Framsókn tók við tæpum 17 mkr., þar af 11 mkr. frá sínum banka, Kaupþingi. Þessar fjárhæðir má tvöfalda til að snara þeim á núvirði. Sem sagt: Þegar Kaninn kvaddi 2006 fluttist hermangið yfir í bankana. Bankarnir mokuðu einnig lánsfé í þingmenn, fé sem ekki er vitað hvað varð um þar eð afskriftir bankanna eru leynilegar þótt fréttir berist af þeim við og við. Tíu þingmenn skulduðu bönkunum 100 mkr. eða meira við hrun hver um sig (RNA, 2. bindi, bls. 200). Ekki hefur komið fram opinberlega hvernig skuldaskilum þessara þingmanna og annarra var háttað. Bankarnir keyptu sér frið. Þeir þurftu ekki að óttast afskipti Alþingis. Þeir höfðu flokkana og ýmsa þingmenn þeirra á fóðrum bæði fjárhagslega og með því að raða flokksmönnum í nefndir og ráð á sínum vegum.Ríki í ríkinu Ef allt væri eins og það á að vera myndu lögregla og saksóknarar hafa látið á það reyna fyrir dómstólum hvort fyrirgreiðsla bankanna við þingmenn jafngilti mútum í skilningi hegningarlaga. Þetta skiptir máli þar eð ríkisstjórn gömlu einkavæðingarflokkanna og eins flokks enn er byrjuð að einkavæða banka á nýjan leik án þess að hafa gert upp við fortíðina til fulls. Fleira hangir á spýtunni. Ef Alþingi væri eins og það ætti að vera kæmi fram krafa þar um rannsókn á fjárhagstengslum þingmanna, stjórnmálaflokka og útvegsfyrirtækja sem hafa þegið gríðarleg verðmæti af þinginu í gegnum kvótakerfið og hegða sér enn eins og bankarnir fram að hruni: eins og ríki í ríkinu.
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Skoðun Forðumst að sérhagsmunir geti keypt sig til áhrifa í stjórnmálum Arna Lára Jónsdóttir skrifar
Skoðun Nikótín, konur og krabbamein – gamlar hættur í nýjum búningi Jóhanna Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar