Ávinningur háskólamenntunar Elísabet Brynjarsdóttir skrifar 23. mars 2018 07:38 Nýlega fjallaði Viðskiptaráð um að fjárhagslegur ávinningur háskólamenntunar hafi dvínað hratt því sífellt erfiðara sé að fá störf við hæfi. Þá veltir Viðskiptaráð upp tillögum til aðgerða sem þau skipta í þrennt: í fyrsta lagi að stjórnvöld búi til umgjörð þar sem hægt er að skapa fleiri verðmætari störf, í öðru lagi að beina eigi námsmönnum í þær greinar sem eftirspurn er eftir og í þriðja lagi að huga þurfi að breyttum heimi þar sem færnikröfur eru að verða mikilvægari en háskólagráða.Vegvísir framtíðar Það er mikilvægt að þessi umræða komi upp en á sama tíma veltir maður fyrir sér hvort þetta sé í raun og veru eins einfalt og Viðskiptaráð stillir þessu upp. Menntun er aldrei vandamálið, menntun er vegvísir framtíðar. Hlutfall menntaðra á Íslandi er lægra en hjá nágrannaþjóðum okkar. Stöðugt er fjallað um fjárhagslegan ávinning sem eina nauðsynlegu ástæðuna fyrir menntun. Það er þröngsýnt að mínu mati þar sem menntun er forsenda nýsköpunar og framþróunar samfélags. Sömuleiðis skilar fjárfesting í menntun og rannsóknum sér margfalt til baka til samfélagsins í auknum lífsgæðum og hagvexti, eins og rektor kemur inn á í grein sinni nýverið. Ávinningur menntunar er því ekki aðeins fjárhagslegur, heldur einnig samfélagslegur og eykur lífsgæði landsmanna.Viðhorf til menntunar Lausnin er ekki að fækka háskólamenntuðum. Virði menntunar er ekki minna en það var áður, heldur er það viðhorf atvinnulífsins til menntunar sem fer dvínandi. Lausnin felst í því að gera Ísland eftirsóknarvert fyrir háskólamenntað fólk og spilar atvinnulíf, ríkið og sveitarfélögin þar stór hlutverk. Menntaðar stéttir eru að dragast aftur úr í launum, og þá sérstaklega kvennastéttir. Það er ákvörðun vinnumarkaðs. Atvinnulífið, ríkið og samfélagið í heild sinni þurfa að endurskoða viðhorf sitt til stúdenta og menntaðra stétta. Tökum sem dæmi hjúkrunarfræðinga. Nú er mikil vöntun í þeirri stétt, en Viðskiptaráð leggur einmitt til að það eigi að fara að stýra nemendum inn í það nám þar sem vantar fólk. Nú velti ég fyrir mér hvort það sér ekki nærtækara að spyrja sig af hverju útskrifaðir hjúkrunarfræðingar skili sér ekki inn heilbrigðiskerfið. Skyldi það kannski vera því að léleg kjör og bágar vinnuaðstæður spila þar stórt hlutverk? Svipað dæmi væri hægt að taka um kennarastéttina. Sömuleiðis veltir maður fyrir sér hvort það sé boðlegt að segja til um hvað nýtist og hvað ekki þegar samfélagið er í stöðugri þróun. Að móta námskerfið eftir skammtímaþörfum með takmarkaðar upplýsingar er þröngsýnt. Enn fremur geta einstakar gráður ekki uppfyllt að fullu þær kröfur sem samfélagið gerir til nýbreytni eða frumkvæðis innan mismunandi atvinnugeira samfélagsins. Ef við ættum stöðugt að taka tillit til skammtíma eftirspurnar atvinnulífs í samfélagi þar sem þróunin er hröð og eftirspurnin brigðul gæti það grafið undan gæði náms. Vill Ísland bjóða upp á eftirsóknarvert umhverfi fyrir menntaðar stéttir, eða viljum við að stúdentar vilji frekar nýta reynslu og lærdóm sinn í öðrum löndum?Heildræn sýn á stöðu stúdenta Á sama tíma þarf að huga að því auka gæði náms og umhverfi stúdenta og þarf þá að horfa heildrænt á stöðu þeirra. Eitt helsta vandamál stúdenta við menntun í dag er kostnaður, og getur það vandamál verið margþætt. Langt nám leiðir af sér meiri tekjuskerðingu og skuldasöfnun. Ekki nóg með það, þá er grunnframfærsla stúdenta hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna langt fyrir neðan atvinnuleysis- og öryrkjabætur, og Félagsstofnun stúdenta getur ekki sinnt eftirspurn eftir stúdentaíbúðum á meðan fleiri íbúðir eru ekki byggðar. Leigu- og húsnæðismarkaður eru á sama tíma enn meiri höfuðverkur fyrir stúdenta og þetta eru allt pólitískar ákvarðanir sem leiða til þess umhverfis sem stúdentar þurfa að takast á við. Pólitískar ákvarðanir sem stjórnvöld bera ábyrgð á. Ætli einstaklingur að fara í framhaldsnám þýðir það enn meiri töf á að hefja starfsferil sinn. Margar meistaragráður bjóða þó upp á starfsnám þar sem nemendur öðlast reynslu, en það fá nemendur yfirleitt ekki greitt. Niðurstaða mín er því sú að samfélagið þarf að fara að endurskoða sjónarhorn sitt bæði gagnvart stúdentum og menntun. Hvaða umhverfi viljum við bjóða stúdentum?Höfundur er formaður Stúdentaráðs Háskóla Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Nýlega fjallaði Viðskiptaráð um að fjárhagslegur ávinningur háskólamenntunar hafi dvínað hratt því sífellt erfiðara sé að fá störf við hæfi. Þá veltir Viðskiptaráð upp tillögum til aðgerða sem þau skipta í þrennt: í fyrsta lagi að stjórnvöld búi til umgjörð þar sem hægt er að skapa fleiri verðmætari störf, í öðru lagi að beina eigi námsmönnum í þær greinar sem eftirspurn er eftir og í þriðja lagi að huga þurfi að breyttum heimi þar sem færnikröfur eru að verða mikilvægari en háskólagráða.Vegvísir framtíðar Það er mikilvægt að þessi umræða komi upp en á sama tíma veltir maður fyrir sér hvort þetta sé í raun og veru eins einfalt og Viðskiptaráð stillir þessu upp. Menntun er aldrei vandamálið, menntun er vegvísir framtíðar. Hlutfall menntaðra á Íslandi er lægra en hjá nágrannaþjóðum okkar. Stöðugt er fjallað um fjárhagslegan ávinning sem eina nauðsynlegu ástæðuna fyrir menntun. Það er þröngsýnt að mínu mati þar sem menntun er forsenda nýsköpunar og framþróunar samfélags. Sömuleiðis skilar fjárfesting í menntun og rannsóknum sér margfalt til baka til samfélagsins í auknum lífsgæðum og hagvexti, eins og rektor kemur inn á í grein sinni nýverið. Ávinningur menntunar er því ekki aðeins fjárhagslegur, heldur einnig samfélagslegur og eykur lífsgæði landsmanna.Viðhorf til menntunar Lausnin er ekki að fækka háskólamenntuðum. Virði menntunar er ekki minna en það var áður, heldur er það viðhorf atvinnulífsins til menntunar sem fer dvínandi. Lausnin felst í því að gera Ísland eftirsóknarvert fyrir háskólamenntað fólk og spilar atvinnulíf, ríkið og sveitarfélögin þar stór hlutverk. Menntaðar stéttir eru að dragast aftur úr í launum, og þá sérstaklega kvennastéttir. Það er ákvörðun vinnumarkaðs. Atvinnulífið, ríkið og samfélagið í heild sinni þurfa að endurskoða viðhorf sitt til stúdenta og menntaðra stétta. Tökum sem dæmi hjúkrunarfræðinga. Nú er mikil vöntun í þeirri stétt, en Viðskiptaráð leggur einmitt til að það eigi að fara að stýra nemendum inn í það nám þar sem vantar fólk. Nú velti ég fyrir mér hvort það sér ekki nærtækara að spyrja sig af hverju útskrifaðir hjúkrunarfræðingar skili sér ekki inn heilbrigðiskerfið. Skyldi það kannski vera því að léleg kjör og bágar vinnuaðstæður spila þar stórt hlutverk? Svipað dæmi væri hægt að taka um kennarastéttina. Sömuleiðis veltir maður fyrir sér hvort það sé boðlegt að segja til um hvað nýtist og hvað ekki þegar samfélagið er í stöðugri þróun. Að móta námskerfið eftir skammtímaþörfum með takmarkaðar upplýsingar er þröngsýnt. Enn fremur geta einstakar gráður ekki uppfyllt að fullu þær kröfur sem samfélagið gerir til nýbreytni eða frumkvæðis innan mismunandi atvinnugeira samfélagsins. Ef við ættum stöðugt að taka tillit til skammtíma eftirspurnar atvinnulífs í samfélagi þar sem þróunin er hröð og eftirspurnin brigðul gæti það grafið undan gæði náms. Vill Ísland bjóða upp á eftirsóknarvert umhverfi fyrir menntaðar stéttir, eða viljum við að stúdentar vilji frekar nýta reynslu og lærdóm sinn í öðrum löndum?Heildræn sýn á stöðu stúdenta Á sama tíma þarf að huga að því auka gæði náms og umhverfi stúdenta og þarf þá að horfa heildrænt á stöðu þeirra. Eitt helsta vandamál stúdenta við menntun í dag er kostnaður, og getur það vandamál verið margþætt. Langt nám leiðir af sér meiri tekjuskerðingu og skuldasöfnun. Ekki nóg með það, þá er grunnframfærsla stúdenta hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna langt fyrir neðan atvinnuleysis- og öryrkjabætur, og Félagsstofnun stúdenta getur ekki sinnt eftirspurn eftir stúdentaíbúðum á meðan fleiri íbúðir eru ekki byggðar. Leigu- og húsnæðismarkaður eru á sama tíma enn meiri höfuðverkur fyrir stúdenta og þetta eru allt pólitískar ákvarðanir sem leiða til þess umhverfis sem stúdentar þurfa að takast á við. Pólitískar ákvarðanir sem stjórnvöld bera ábyrgð á. Ætli einstaklingur að fara í framhaldsnám þýðir það enn meiri töf á að hefja starfsferil sinn. Margar meistaragráður bjóða þó upp á starfsnám þar sem nemendur öðlast reynslu, en það fá nemendur yfirleitt ekki greitt. Niðurstaða mín er því sú að samfélagið þarf að fara að endurskoða sjónarhorn sitt bæði gagnvart stúdentum og menntun. Hvaða umhverfi viljum við bjóða stúdentum?Höfundur er formaður Stúdentaráðs Háskóla Íslands
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun