Lausagangandi hænur sem skíta í fóðrið Ragnar Þór Pétursson skrifar 6. júní 2018 20:45 Sjötti júní var sérlegur gleðidagur í menntamálum hér á landi. Þá voru afhentar, við hátíðlega athöfn, viðurkenningar til framúrskarandi kennara í hátíðarsal Háskóla Íslands. Gríðarlegur fjöldi hafði skilað inn tilnefningum um kennara sem með fagmennsku sinni og manngæsku höfðu markað spor í sálarlíf nemenda sinna fyrir lífstíð. Þetta var fallegur dagur og falleg athöfn. Áður en viðurkenningarnar voru veittar voru haldin nokkur stutt erindi um málefni barna og unglinga. Þar kom til dæmis í ljós að meginástæða þess dæmalausa árangurs sem orðið hefur í forvörnum hér á landi er virkari þátttaka foreldra í lífi barna sinna. Í öðru erindi var sagt frá nýsköpun í skólakerfinu. Sagt var frá börnum um allt land sem kennt hafði verið að greina aðkallandi vandamál í umhverfi sínu og leita lausna á þeim. Þar vakti sérstaka athygli mína eftirfarandi setning sem lýsti vandamáli sem nemanda í litlum skóla á landsbyggðinni þótti brýnt að taka á: „Lausagangandi hænur sem skíta í fóðrið sitt og vatnið.“ Þetta minnti mig á það að veruleikinn á Íslandi er margslunginn og fjölbreyttur. Þarfirnar eru ólíkar og lausnirnar einnig. Neðanmálsgrein við hátíðisdaginn sjötta júní var síðan grein sem birtist í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins undir yfirskriftinni „Frídagar skóla fleiri en foreldra.“ Höfundur hennar er framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins. Samkvæmt greininni tekur skólastarf (eða skortur á skólastarfi) mikinn toll af atvinnulífinu vegna þess að of miklar kröfur eru gerðar til foreldra um að sinna börnum sínum eða mæta kostnaði við dagvistun þeirra utan skólatíma. Samtök atvinnulífsins telja heillavænlegast að börn séu miklu lengur í skólanum á hverju ári og útskrifist ári fyrr og verði þannig vinnuafl fyrr en ella. Börn á Íslandi eru takmörkuð auðlind. Barneignum hefur fækkað stórkostlega á nokkrum áratugum. Það er samfélagsleg skylda okkar að halda vel utan um börn og fjölskyldur þeirra. Sú skylda hvílir líka á atvinnulífinu. Það mættu forkólfar Samtaka atvinnulífsins hugleiða af fullri alvöru. Það er nefnilega ekki skólinn sem er stærsti tímaþjófurinn í lífi íslenskra foreldra. Það er vinnan. Afleiðingin er m.a. sú að börn á Íslandi njóta ekki nærri því nægra samvista við fjölskyldur sínar. Það er allra missir. Menntun er síðan miklu flóknara fyrirbæri en svo að lengra skólaár skili sjálfkrafa meiri árangri eða afköstum. Þau lönd sem standa í fararbroddi í heiminum eru sum með langt skólaár en önnur stutt. Ítrekaðar rannsóknir hafa ekki sýnt fram á verulegan ávinning af því að lengja skólaár nemenda. Það er helst að ávinningur verði í tilfelli þeirra nemenda sem standa höllustum fæti og eiga t.d. foreldra sem lítið geta sinnt þeim vegna lágra launa og vinnuhörku. Þeirra vandi er djúpstæðari en svo að hann verði leystur með því að geyma þau í skólum á meðan foreldrarnir halda áfram að vinna of mikið. Þegar Sara Diljá Hjálmarsdóttir steig upp á svið til að taka við viðurkenningu sinni fyrir framúrskarandi kennslustörf heyrðist lítið barn í salnum kalla: „Mamma!“. Það dró ekki úr hátíðleika stundarinnar, það glæddi hana meiri hátíðleika og það gladdi. Það er gaman þegar börn geta deilt mikilvægum stundum með foreldrum sínum. Það er líka gaman og gefandi þegar foreldrar geta tekið þátt í stórum stundum í lífi barna sinna. Það er ekki kvöð að heimsækja börnin sín í skólann öðru hvoru. Það er raunar bráðnauðsynlegur liður í hinu þríliða sambandi skóla, barns og foreldra. Atvinnurekendur sem gera sér ekki grein fyrir mikilvægi þessara hluta eru ekki mikið betur staddir en hænur sem skíta í fóður okkar allra. Skólakerfið hefur að auki gjörbreyst. Miklu meiri krafa er gerð til kennara en áður. Þeir eru sérfræðingar. Í því felst ríkuleg skylda til starfsþróunar. Í leikskólum er t.d. brýnt að auka hið faglega starf mjög frá því sem nú er. Þar hafa fagleg sjónarmið látið undan síga gagnvart ágengum kröfum um daggæslu og þjónustu. Sú vanræksla hefur tekið sinn toll. Í grunnskólum er starfsþróun mikilvægur hluti starfs hvers einasta kennara. Það er alrangt, sem stundum er haldið fram, að grunnskólakennarar fái lengri frí en aðrir á vinnumarkaði. Vinnuskylda þeirra er 1800 stundir eins og hjá öðrum. Kennari hættir ekkert að vera til þótt nemandinn fari heim. Þarfir landsmanna eru ólíkar. Það er alveg rétt að starfshlé grunnskólans er lengra en orlofstími fullvinnandi foreldra. Að þessu leyti erum við frekar dæmigerð fyrir ríki í okkar heimshluta. Flest sveitarfélög á landinu bjóða síðan upp á mikla þjónustu fyrir yngri börn allt árið, t.d. bæði frístundastarf og tómstundir. Opnunartími frístundaheimila tekur ítrasta tillit til þarfa foreldra. Það gerir atvinnulífið hins vegar ekki. Skólinn er fagleg stofnun með skilgreint hlutverk. Starfsþróun og faglegt starf er hluti af því að skólinn geti rækt hlutverk sitt. Það er síðan samfélagsleg ábyrgð okkar allra að búa börnum besta mögulega umhverfi sem völ er á. Þar kemur vel til álita að foreldrar á lágum launum beri minni kostnað af tómstundum og frístundum barna sinna. Það má vel athuga það. Ef framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins hefur raunverulegar áhyggjur af skorti á samveru barna og foreldra og því að það kosti töluverða peninga að bjóða börnum upp á tómstundir þá er borðleggjandi að hann taki það upp í sínu baklandi og berjist fyrir styttri vinnuviku og hærri launum þeirra sem minnst hafa á milli handanna. Við í skólunum myndum fagna því innilega því við höfum séð hver ávinningurinn er af því að gera fólki kleift að hvílast og eiga stundir með sínum nánustu. Til lengri tíma græða allir á því.Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ragnar Þór Pétursson Mest lesið „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Skoðun Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Sjá meira
Sjötti júní var sérlegur gleðidagur í menntamálum hér á landi. Þá voru afhentar, við hátíðlega athöfn, viðurkenningar til framúrskarandi kennara í hátíðarsal Háskóla Íslands. Gríðarlegur fjöldi hafði skilað inn tilnefningum um kennara sem með fagmennsku sinni og manngæsku höfðu markað spor í sálarlíf nemenda sinna fyrir lífstíð. Þetta var fallegur dagur og falleg athöfn. Áður en viðurkenningarnar voru veittar voru haldin nokkur stutt erindi um málefni barna og unglinga. Þar kom til dæmis í ljós að meginástæða þess dæmalausa árangurs sem orðið hefur í forvörnum hér á landi er virkari þátttaka foreldra í lífi barna sinna. Í öðru erindi var sagt frá nýsköpun í skólakerfinu. Sagt var frá börnum um allt land sem kennt hafði verið að greina aðkallandi vandamál í umhverfi sínu og leita lausna á þeim. Þar vakti sérstaka athygli mína eftirfarandi setning sem lýsti vandamáli sem nemanda í litlum skóla á landsbyggðinni þótti brýnt að taka á: „Lausagangandi hænur sem skíta í fóðrið sitt og vatnið.“ Þetta minnti mig á það að veruleikinn á Íslandi er margslunginn og fjölbreyttur. Þarfirnar eru ólíkar og lausnirnar einnig. Neðanmálsgrein við hátíðisdaginn sjötta júní var síðan grein sem birtist í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins undir yfirskriftinni „Frídagar skóla fleiri en foreldra.“ Höfundur hennar er framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins. Samkvæmt greininni tekur skólastarf (eða skortur á skólastarfi) mikinn toll af atvinnulífinu vegna þess að of miklar kröfur eru gerðar til foreldra um að sinna börnum sínum eða mæta kostnaði við dagvistun þeirra utan skólatíma. Samtök atvinnulífsins telja heillavænlegast að börn séu miklu lengur í skólanum á hverju ári og útskrifist ári fyrr og verði þannig vinnuafl fyrr en ella. Börn á Íslandi eru takmörkuð auðlind. Barneignum hefur fækkað stórkostlega á nokkrum áratugum. Það er samfélagsleg skylda okkar að halda vel utan um börn og fjölskyldur þeirra. Sú skylda hvílir líka á atvinnulífinu. Það mættu forkólfar Samtaka atvinnulífsins hugleiða af fullri alvöru. Það er nefnilega ekki skólinn sem er stærsti tímaþjófurinn í lífi íslenskra foreldra. Það er vinnan. Afleiðingin er m.a. sú að börn á Íslandi njóta ekki nærri því nægra samvista við fjölskyldur sínar. Það er allra missir. Menntun er síðan miklu flóknara fyrirbæri en svo að lengra skólaár skili sjálfkrafa meiri árangri eða afköstum. Þau lönd sem standa í fararbroddi í heiminum eru sum með langt skólaár en önnur stutt. Ítrekaðar rannsóknir hafa ekki sýnt fram á verulegan ávinning af því að lengja skólaár nemenda. Það er helst að ávinningur verði í tilfelli þeirra nemenda sem standa höllustum fæti og eiga t.d. foreldra sem lítið geta sinnt þeim vegna lágra launa og vinnuhörku. Þeirra vandi er djúpstæðari en svo að hann verði leystur með því að geyma þau í skólum á meðan foreldrarnir halda áfram að vinna of mikið. Þegar Sara Diljá Hjálmarsdóttir steig upp á svið til að taka við viðurkenningu sinni fyrir framúrskarandi kennslustörf heyrðist lítið barn í salnum kalla: „Mamma!“. Það dró ekki úr hátíðleika stundarinnar, það glæddi hana meiri hátíðleika og það gladdi. Það er gaman þegar börn geta deilt mikilvægum stundum með foreldrum sínum. Það er líka gaman og gefandi þegar foreldrar geta tekið þátt í stórum stundum í lífi barna sinna. Það er ekki kvöð að heimsækja börnin sín í skólann öðru hvoru. Það er raunar bráðnauðsynlegur liður í hinu þríliða sambandi skóla, barns og foreldra. Atvinnurekendur sem gera sér ekki grein fyrir mikilvægi þessara hluta eru ekki mikið betur staddir en hænur sem skíta í fóður okkar allra. Skólakerfið hefur að auki gjörbreyst. Miklu meiri krafa er gerð til kennara en áður. Þeir eru sérfræðingar. Í því felst ríkuleg skylda til starfsþróunar. Í leikskólum er t.d. brýnt að auka hið faglega starf mjög frá því sem nú er. Þar hafa fagleg sjónarmið látið undan síga gagnvart ágengum kröfum um daggæslu og þjónustu. Sú vanræksla hefur tekið sinn toll. Í grunnskólum er starfsþróun mikilvægur hluti starfs hvers einasta kennara. Það er alrangt, sem stundum er haldið fram, að grunnskólakennarar fái lengri frí en aðrir á vinnumarkaði. Vinnuskylda þeirra er 1800 stundir eins og hjá öðrum. Kennari hættir ekkert að vera til þótt nemandinn fari heim. Þarfir landsmanna eru ólíkar. Það er alveg rétt að starfshlé grunnskólans er lengra en orlofstími fullvinnandi foreldra. Að þessu leyti erum við frekar dæmigerð fyrir ríki í okkar heimshluta. Flest sveitarfélög á landinu bjóða síðan upp á mikla þjónustu fyrir yngri börn allt árið, t.d. bæði frístundastarf og tómstundir. Opnunartími frístundaheimila tekur ítrasta tillit til þarfa foreldra. Það gerir atvinnulífið hins vegar ekki. Skólinn er fagleg stofnun með skilgreint hlutverk. Starfsþróun og faglegt starf er hluti af því að skólinn geti rækt hlutverk sitt. Það er síðan samfélagsleg ábyrgð okkar allra að búa börnum besta mögulega umhverfi sem völ er á. Þar kemur vel til álita að foreldrar á lágum launum beri minni kostnað af tómstundum og frístundum barna sinna. Það má vel athuga það. Ef framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins hefur raunverulegar áhyggjur af skorti á samveru barna og foreldra og því að það kosti töluverða peninga að bjóða börnum upp á tómstundir þá er borðleggjandi að hann taki það upp í sínu baklandi og berjist fyrir styttri vinnuviku og hærri launum þeirra sem minnst hafa á milli handanna. Við í skólunum myndum fagna því innilega því við höfum séð hver ávinningurinn er af því að gera fólki kleift að hvílast og eiga stundir með sínum nánustu. Til lengri tíma græða allir á því.Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands.
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun