Merkustu fornleifafundir nýliðins árs Atli Ísleifsson skrifar 1. janúar 2018 09:30 Stórt og áður óþekkt holrúm fannst í Keopspíramídanum í Egyptalandi og þá fannst brak bandaríska herskipsins USS Indianapolis á 5,5 kílómetra dýpi í Kyrrahafi. Mikið var um merka fornleifafundi á nýliðnu ári sem sýnir, svo ekki verði um villst, fram á að sífellt sé verið að endurskoða og endurskrifa mannkynssöguna. Graphic News og fleiri miðlar hafa tekið saman nokkra af merkustu fornleifafundum ársins 2017. Listinn að neðan er að sjálfsögðu á engan hátt tæmandi en þar má sjá nokkra af merkustu fornleifafundunum.Svíþjóð: Kvenkyns stríðsmaður frá víkingaöldFornleifafræðingar sem starfa í víkingaborginni Birka, vestur af sænsku höfuðborginni Stokkhólmi, hafa fundið sannanir fyrir því að stríðsmaður í gröf frá víkingatímanum hafi í raun verið kona. Var notast við lífsýni úr gröfinni til að sýna fram á þetta, en þetta er fyrsta sönnun þess að konur hafi einnig verið stríðsmenn á þessum tíma. Í gröf konunnar var að finna fjöldi vopna, leifar af tveimur hestum, hnefataflmenn og fleira sem bendir til að um háttsettan stríðsmann hafi verið að ræða.Marokkó: Elstu leifar af Homo sapiensElstu leifar sem fundist hafa af Homo sapiens fundust við fornleifauppgröft í Jebel Irhoud í Marokkó í ár. Steingervingarnir eru taldir vera rúmlega 300 þúsund ára – 100 þúsund árum eldri en elstu steingervingar af Homo sapiens sem áður höfðu fundist. Fundurinn gengur gegn fyrri kenningum um að Homo sapiens hafi þróast fyrir um 200 þúsund árum á svæði í austurhluta Afríku sem gengið hefur undir nafninu „vagga mannkyns“.Kyrrahaf: Herskip úr seinna stríðiLeitarmenn á vegum bandaríska auðjöfursins Paul Allen höfðu í ágúst uppi á bandaríska herskipinu USS Indianapolis sem var sökkt af Japönum í júlí 1945. Skipið fannst á 5,5 kílómetra dýpi á hafsvæði í kringum Filippseyjar. USS Indianapolis var á heimleið eftir að hafa siglt með varahluti sem síðar voru notaðir í kjarnorkusprengjunni sem varpað var á Hiroshima í ágúst 1945. Einungis 316 manns af 1.196 um borð lifðu árásina af og er þetta mannskæðasta árás sem bandaríski sjóherinn hefur orðið fyrir.Elsti sólmyrkvinnVísindamenn við Cambridge-háskóla í Bretlandi greindu frá því að sólmyrkvi hafi verið á jörðinni þann 30. október 1207 fyrir Krists burð. Þetta ku vera elsti sólmyrkvinn sem vitað er um, en þeir notuðust við forntexta og stjörnufræði til að komast að þessu.Mexíkó: Höfuðkúputurn AstekaFornleifafræðingar í Mexíkó fundu á árinu höfuðkúputurn frá tímum Asteka nálægt Templo Mayor í Tenochtitlan, sem var höfuðborg Asteka. Turninn samanstendur af rúmlega 650 höfuðkúpum sem hafði verið komið fyrir í kalksteini. Turnum sem þessum var ætlað að hræða Spánverja sem sigldu til vesturheims og náðu síðar borginni á sitt vald árið 1521.Ítalía: Elsta vatnsleiðsla heimsVerkamenn sem vinna að gerð nýrrar neðanjarðarlestarlínu í ítölsku höfuðborginni Róm fundu hluta af því sem talin er vera Aqua Appia, elstu vatnsleiðslu Rómarborgar. Framkvæmdir við vatnsleiðsluna hófust 312 fyrir Krist. Kafli leiðslunnar sem fannst í apríl er 332 metra langur og tveggja metra hár og fannst nálægt hringleikahúsinu Colosseum.Egyptaland: Holrúm í KeopspíramídanumFranskir og japanskir fornleifafræðingar greindu frá því í nóvember að þeir hafi fundið áður óþekkt holrúm í Keopspíramídanum í Egyptalandi. Telja fornleifafræðingarnir að holrúmið sé um þrjátíu metrar að lengd og nokkrir metrar á hæð. Er það að finna fyrir ofan stóra salinn innan í píramídanum. Fornleifafræðingarnir beittu svokallaðri mýeindatækni (e. muography) við rannsóknir sínar, en með henni má kanna þéttleika í stærri mannvirkjum úr steini. Keopspíramídinn var reistur í valdatíð Keops faraós, á árunum 2509 til 2483 fyrir Krist. Keopspíramídinn er 140 metrar á hæð og sá stærsti í Gíza, sem er að finna í útjaðri egypsku höfuðborgarinnar Kaíró.Kanada: Merki um forna búsetu á TriqueteyjuMargt er enn á huldu um búsetu manna í Norður-Ameríku til forna, en í ár fundu fornleifafræðingar merki um búsetu á eyjunni Triquet undan strönd Bresku Kólumbíu, á vesturströnd Kanada. Rannsóknirnar benda til að mikill fjöldi fólks hafi hafist þar við, en aldursgreining á kolum á eynni benda til búsetu þar fyrir um 14 þúsund árum.Suðurskautslandið: Ávaxtakaka ScottVísindamenn sem vinna við endurbætur á elstu byggingunni á Suðurskautslandinu, sem er að finna á Adarehöfða, fundu á árinu ávaxtaköku sem talin er að hafi verið skilin þar eftir af Robert Scott og leiðangursmönnum hans árið 1911. Kakan fannst í niðursuðudós, merkri Huntley & Palmers, og þótti lykt af kökunni og útlit hennar benda til að hún kynni að vera á jaðri þess að vera ætileg. Fornminjar Fréttir ársins 2017 Suðurskautslandið Vísindi Mest lesið Gat ekki lengur lesið en sagði engum frá því Innlent „Ég má ekki heita Hrísey en ég má heita Rodriguez“ Innlent „Þau eru að herja á börnin okkar“ Innlent Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs Erlent Skvísur séu almennt frekar næringarsnauðar og börnin geti orðið matvönd Innlent James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Erlent Minna fólk á að hafa vistir til þriggja daga á heimilinu Innlent Lægð sem valdi meiri usla Innlent Dæmigert hundaflaut að spyrja hvort kynin séu tvö Innlent Breytingar í vændum á skrifstofu forseta Innlent Fleiri fréttir Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Segir NATO og ESB hafa lýst yfir stríði við Rússland Boðar alla herforingjana á fordæmalausan skyndifund Enn lítið vitað um leyniskyttuna og tilefni árásarinnar í Dallas Hóta Demókrötum með umfangsmiklum uppsögnum Fimm ára fangelsi fyrir að taka við fúlgum fjár frá Gaddafi Keppast við að ákæra Comey Trump krefst rannsóknar á „þríþættu skemmdarverki“ hjá SÞ Drónaflug í Danmörku: „Fjölþáttaógnin er að raungerast“ Leikskóli heimtar tugi þúsunda fyrir „listaverk“ barnanna Ætlar sér að koma böndum á sjónvarpsstöðvar Macron telur Trump ekki fylgjandi innlimun Vesturbakkans Sést til dróna við fjóra flugvelli í Danmörku Flugvellinum í Álaborg lokað vegna drónaflugs Segja árásina hafa beinst gegn ICE Pútín auki einfaldlega stríðsreksturinn verði hann ekki stöðvaður Sprenging í Osló talin tengjast sænsku glæpagengi Þrír skotnir af leyniskyttu við byggingu ICE í Dallas Biðjast afsökunar á „svörtum kafla“ í sögu Danmerkur og Grænlands Kenna Trump-liðum um bæði rúllustigann og textavélina Ekki staðfest hvort það hafi verið drónar sem röskuðu flugumferð í Osló Ekki pappírstígur heldur alvöru björn Vinsælum þáttarstjórnanda sagt upp vegna ásakana um brot gegn unglingsstúlku Drónamálið enn óupplýst: „Við erum heimskir nýgræðingar“ Kimmel snéri aftur, Trump til mikillar óánægju Rússland sé „pappírs tígur“ og Úkraínumenn geti unnið landið aftur Ákærði hálfur Íslendingur: Játaði morðið á Instagram tveimur vikum eftir það Sprenging í Osló og stórt svæði girt af Ryan Routh sekur um að reyna að myrða Trump Sjá meira
Mikið var um merka fornleifafundi á nýliðnu ári sem sýnir, svo ekki verði um villst, fram á að sífellt sé verið að endurskoða og endurskrifa mannkynssöguna. Graphic News og fleiri miðlar hafa tekið saman nokkra af merkustu fornleifafundum ársins 2017. Listinn að neðan er að sjálfsögðu á engan hátt tæmandi en þar má sjá nokkra af merkustu fornleifafundunum.Svíþjóð: Kvenkyns stríðsmaður frá víkingaöldFornleifafræðingar sem starfa í víkingaborginni Birka, vestur af sænsku höfuðborginni Stokkhólmi, hafa fundið sannanir fyrir því að stríðsmaður í gröf frá víkingatímanum hafi í raun verið kona. Var notast við lífsýni úr gröfinni til að sýna fram á þetta, en þetta er fyrsta sönnun þess að konur hafi einnig verið stríðsmenn á þessum tíma. Í gröf konunnar var að finna fjöldi vopna, leifar af tveimur hestum, hnefataflmenn og fleira sem bendir til að um háttsettan stríðsmann hafi verið að ræða.Marokkó: Elstu leifar af Homo sapiensElstu leifar sem fundist hafa af Homo sapiens fundust við fornleifauppgröft í Jebel Irhoud í Marokkó í ár. Steingervingarnir eru taldir vera rúmlega 300 þúsund ára – 100 þúsund árum eldri en elstu steingervingar af Homo sapiens sem áður höfðu fundist. Fundurinn gengur gegn fyrri kenningum um að Homo sapiens hafi þróast fyrir um 200 þúsund árum á svæði í austurhluta Afríku sem gengið hefur undir nafninu „vagga mannkyns“.Kyrrahaf: Herskip úr seinna stríðiLeitarmenn á vegum bandaríska auðjöfursins Paul Allen höfðu í ágúst uppi á bandaríska herskipinu USS Indianapolis sem var sökkt af Japönum í júlí 1945. Skipið fannst á 5,5 kílómetra dýpi á hafsvæði í kringum Filippseyjar. USS Indianapolis var á heimleið eftir að hafa siglt með varahluti sem síðar voru notaðir í kjarnorkusprengjunni sem varpað var á Hiroshima í ágúst 1945. Einungis 316 manns af 1.196 um borð lifðu árásina af og er þetta mannskæðasta árás sem bandaríski sjóherinn hefur orðið fyrir.Elsti sólmyrkvinnVísindamenn við Cambridge-háskóla í Bretlandi greindu frá því að sólmyrkvi hafi verið á jörðinni þann 30. október 1207 fyrir Krists burð. Þetta ku vera elsti sólmyrkvinn sem vitað er um, en þeir notuðust við forntexta og stjörnufræði til að komast að þessu.Mexíkó: Höfuðkúputurn AstekaFornleifafræðingar í Mexíkó fundu á árinu höfuðkúputurn frá tímum Asteka nálægt Templo Mayor í Tenochtitlan, sem var höfuðborg Asteka. Turninn samanstendur af rúmlega 650 höfuðkúpum sem hafði verið komið fyrir í kalksteini. Turnum sem þessum var ætlað að hræða Spánverja sem sigldu til vesturheims og náðu síðar borginni á sitt vald árið 1521.Ítalía: Elsta vatnsleiðsla heimsVerkamenn sem vinna að gerð nýrrar neðanjarðarlestarlínu í ítölsku höfuðborginni Róm fundu hluta af því sem talin er vera Aqua Appia, elstu vatnsleiðslu Rómarborgar. Framkvæmdir við vatnsleiðsluna hófust 312 fyrir Krist. Kafli leiðslunnar sem fannst í apríl er 332 metra langur og tveggja metra hár og fannst nálægt hringleikahúsinu Colosseum.Egyptaland: Holrúm í KeopspíramídanumFranskir og japanskir fornleifafræðingar greindu frá því í nóvember að þeir hafi fundið áður óþekkt holrúm í Keopspíramídanum í Egyptalandi. Telja fornleifafræðingarnir að holrúmið sé um þrjátíu metrar að lengd og nokkrir metrar á hæð. Er það að finna fyrir ofan stóra salinn innan í píramídanum. Fornleifafræðingarnir beittu svokallaðri mýeindatækni (e. muography) við rannsóknir sínar, en með henni má kanna þéttleika í stærri mannvirkjum úr steini. Keopspíramídinn var reistur í valdatíð Keops faraós, á árunum 2509 til 2483 fyrir Krist. Keopspíramídinn er 140 metrar á hæð og sá stærsti í Gíza, sem er að finna í útjaðri egypsku höfuðborgarinnar Kaíró.Kanada: Merki um forna búsetu á TriqueteyjuMargt er enn á huldu um búsetu manna í Norður-Ameríku til forna, en í ár fundu fornleifafræðingar merki um búsetu á eyjunni Triquet undan strönd Bresku Kólumbíu, á vesturströnd Kanada. Rannsóknirnar benda til að mikill fjöldi fólks hafi hafist þar við, en aldursgreining á kolum á eynni benda til búsetu þar fyrir um 14 þúsund árum.Suðurskautslandið: Ávaxtakaka ScottVísindamenn sem vinna við endurbætur á elstu byggingunni á Suðurskautslandinu, sem er að finna á Adarehöfða, fundu á árinu ávaxtaköku sem talin er að hafi verið skilin þar eftir af Robert Scott og leiðangursmönnum hans árið 1911. Kakan fannst í niðursuðudós, merkri Huntley & Palmers, og þótti lykt af kökunni og útlit hennar benda til að hún kynni að vera á jaðri þess að vera ætileg.
Fornminjar Fréttir ársins 2017 Suðurskautslandið Vísindi Mest lesið Gat ekki lengur lesið en sagði engum frá því Innlent „Ég má ekki heita Hrísey en ég má heita Rodriguez“ Innlent „Þau eru að herja á börnin okkar“ Innlent Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs Erlent Skvísur séu almennt frekar næringarsnauðar og börnin geti orðið matvönd Innlent James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Erlent Minna fólk á að hafa vistir til þriggja daga á heimilinu Innlent Lægð sem valdi meiri usla Innlent Dæmigert hundaflaut að spyrja hvort kynin séu tvö Innlent Breytingar í vændum á skrifstofu forseta Innlent Fleiri fréttir Lofthelgi aftur lokað í Álaborg vegna drónaflugs James Comey ákærður vegna Rússarannsóknar Segir NATO og ESB hafa lýst yfir stríði við Rússland Boðar alla herforingjana á fordæmalausan skyndifund Enn lítið vitað um leyniskyttuna og tilefni árásarinnar í Dallas Hóta Demókrötum með umfangsmiklum uppsögnum Fimm ára fangelsi fyrir að taka við fúlgum fjár frá Gaddafi Keppast við að ákæra Comey Trump krefst rannsóknar á „þríþættu skemmdarverki“ hjá SÞ Drónaflug í Danmörku: „Fjölþáttaógnin er að raungerast“ Leikskóli heimtar tugi þúsunda fyrir „listaverk“ barnanna Ætlar sér að koma böndum á sjónvarpsstöðvar Macron telur Trump ekki fylgjandi innlimun Vesturbakkans Sést til dróna við fjóra flugvelli í Danmörku Flugvellinum í Álaborg lokað vegna drónaflugs Segja árásina hafa beinst gegn ICE Pútín auki einfaldlega stríðsreksturinn verði hann ekki stöðvaður Sprenging í Osló talin tengjast sænsku glæpagengi Þrír skotnir af leyniskyttu við byggingu ICE í Dallas Biðjast afsökunar á „svörtum kafla“ í sögu Danmerkur og Grænlands Kenna Trump-liðum um bæði rúllustigann og textavélina Ekki staðfest hvort það hafi verið drónar sem röskuðu flugumferð í Osló Ekki pappírstígur heldur alvöru björn Vinsælum þáttarstjórnanda sagt upp vegna ásakana um brot gegn unglingsstúlku Drónamálið enn óupplýst: „Við erum heimskir nýgræðingar“ Kimmel snéri aftur, Trump til mikillar óánægju Rússland sé „pappírs tígur“ og Úkraínumenn geti unnið landið aftur Ákærði hálfur Íslendingur: Játaði morðið á Instagram tveimur vikum eftir það Sprenging í Osló og stórt svæði girt af Ryan Routh sekur um að reyna að myrða Trump Sjá meira