Það er ekkert til sem heitir ungbarn Sæunn Kjartansdóttir skrifar 11. október 2017 10:00 Þessa sérkennilegu staðhæfingu lét virtur barnalæknir og sálgreinir að nafni Donald Winnicott hafa eftir sér upp úr miðri síðustu öld. Með orðum sínum vildi hann vekja athygli á þeirri einföldu staðreynd að án umönnunaraðila eigi barn sér enga lífsvon. Þess vegna er tómt mál að tala um ungbarn sem einangrað fyrirbæri, alltaf þarf að fjalla um börn og vanda þeirra í samhengi við þá sem annast þau. Því það er ekki nóg með að líf barna sé í höndum annarra heldur hefur viðmót og líðan foreldra og annarra sem annast þau bein áhrif á þroska þeirra, heilsu, bjargráð, persónuleika og lífsviðhorf. Allt stafar þetta af því hve næmur barnsheilinn er fyrir áhrifum umhverfisins á fyrstu árum ævinnar. Þetta gerir barni kleift að aðlagast aðstæðum sem það býr við og þróa með sér bjargráð sem henta á hverjum stað. Þannig lærir barn á Íslandi að tala íslensku en ekki swahili og það lærir að skýla sér fyrir rigningu frekar en að safna regnvatni. Að sama skapi lærir barn sem elst upp við skammir og ofbeldi að búast við ógn og verja sig fyrir henni en barn sem venst því að á það sé hlustað lærir að treysta öðrum og njóta samskipta. Heimilisaðstæður og atlæti þeirra sem annast barnið fyrstu árin hefur bein áhrif á sjálfsmynd þess, hegðun, þroska, viðhorf og heilsufar fram á fullorðinsár, líkamlegt ekki síður en andlegt. Mesta ábyrgðin hvílir á foreldrum sem óhjákvæmilega eru misvel í stakk búnir til að setja þarfir annarrar manneskju í forgang allan sólarhringinn, alla daga vikunnar. Þeir hafa líka misjafnlega mikinn stuðning úr sínu nærumhverfi. Umönnun ungbarns getur verið óheyrilega krefjandi og ýtt foreldrum út á ystu nöf, sérstaklega þeim sem eiga erfiða reynslu úr barnæsku, hafa lítinn stuðning eða glíma við heilsuvanda af einhverju tagi. Viðvarandi vanlíðan og streita foreldra getur komið í veg fyrir að þeir ráði við að veita barninu sínu þá örvun, ástúð og öryggi sem það þarf lífsnauðsynlega á að halda. Þess vegna verður heilbrigðiskerfið að vera tilbúið til að grípa inn í. Í stað þess að leita raskana eða sjúkdóma hjá barni sem sýnir vanlíðan eða hegðunarfrávik þarf að skoða viðbrögð þess í samhengi við líðan og viðmót þeirra sem annast það. Brýnt er að gera faglega aðstoð aðgengilega fyrir alla fjölskylduna fyrstu 1000 dagana, sem er meðgangan og fyrstu tvö ár barnsins. Sumum fjölskyldum nægir lítils háttar stuðningur en aðrir þurfa lengri meðferð. Lykilatriðið er að grípa tímanlega inn í því að ungbörn geta ekki beðið. Stjórnvöld verða að taka alvarlega niðurstöður óteljandi rannsókna sem sýna fram á langvarandi áhrif ytri aðstæðna á heilaþroska barna fyrstu árin. Það gerðu breskir þingmenn og samþykktu þverpólitískan sáttmála sem tryggir geðheilbrigðisþjónustu fyrir öll börn fyrsta 1001 daginn. Nú ríður á að íslenskir þingmenn vakni til vitundar um ábyrgð sína gagnvart yngstu börnunum og horfist í augu við hversu dýrkeypt það er fyrir fjölskyldur og samfélagið að ungbörn og foreldrar þeirra fái ekki geðheilbrigðisþjónustu við hæfi.Vitundarvakning 1001 hópsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Fyrsti 1001 dagurinn: Ungbörn geta ekki beðið! 1001 hópurinn er hópur fagfólks frá ýmsum stofnunum samfélagsins sem láta sig velferð ungbarna varða. 9. október 2017 06:00 Mest lesið Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Sjá meira
Þessa sérkennilegu staðhæfingu lét virtur barnalæknir og sálgreinir að nafni Donald Winnicott hafa eftir sér upp úr miðri síðustu öld. Með orðum sínum vildi hann vekja athygli á þeirri einföldu staðreynd að án umönnunaraðila eigi barn sér enga lífsvon. Þess vegna er tómt mál að tala um ungbarn sem einangrað fyrirbæri, alltaf þarf að fjalla um börn og vanda þeirra í samhengi við þá sem annast þau. Því það er ekki nóg með að líf barna sé í höndum annarra heldur hefur viðmót og líðan foreldra og annarra sem annast þau bein áhrif á þroska þeirra, heilsu, bjargráð, persónuleika og lífsviðhorf. Allt stafar þetta af því hve næmur barnsheilinn er fyrir áhrifum umhverfisins á fyrstu árum ævinnar. Þetta gerir barni kleift að aðlagast aðstæðum sem það býr við og þróa með sér bjargráð sem henta á hverjum stað. Þannig lærir barn á Íslandi að tala íslensku en ekki swahili og það lærir að skýla sér fyrir rigningu frekar en að safna regnvatni. Að sama skapi lærir barn sem elst upp við skammir og ofbeldi að búast við ógn og verja sig fyrir henni en barn sem venst því að á það sé hlustað lærir að treysta öðrum og njóta samskipta. Heimilisaðstæður og atlæti þeirra sem annast barnið fyrstu árin hefur bein áhrif á sjálfsmynd þess, hegðun, þroska, viðhorf og heilsufar fram á fullorðinsár, líkamlegt ekki síður en andlegt. Mesta ábyrgðin hvílir á foreldrum sem óhjákvæmilega eru misvel í stakk búnir til að setja þarfir annarrar manneskju í forgang allan sólarhringinn, alla daga vikunnar. Þeir hafa líka misjafnlega mikinn stuðning úr sínu nærumhverfi. Umönnun ungbarns getur verið óheyrilega krefjandi og ýtt foreldrum út á ystu nöf, sérstaklega þeim sem eiga erfiða reynslu úr barnæsku, hafa lítinn stuðning eða glíma við heilsuvanda af einhverju tagi. Viðvarandi vanlíðan og streita foreldra getur komið í veg fyrir að þeir ráði við að veita barninu sínu þá örvun, ástúð og öryggi sem það þarf lífsnauðsynlega á að halda. Þess vegna verður heilbrigðiskerfið að vera tilbúið til að grípa inn í. Í stað þess að leita raskana eða sjúkdóma hjá barni sem sýnir vanlíðan eða hegðunarfrávik þarf að skoða viðbrögð þess í samhengi við líðan og viðmót þeirra sem annast það. Brýnt er að gera faglega aðstoð aðgengilega fyrir alla fjölskylduna fyrstu 1000 dagana, sem er meðgangan og fyrstu tvö ár barnsins. Sumum fjölskyldum nægir lítils háttar stuðningur en aðrir þurfa lengri meðferð. Lykilatriðið er að grípa tímanlega inn í því að ungbörn geta ekki beðið. Stjórnvöld verða að taka alvarlega niðurstöður óteljandi rannsókna sem sýna fram á langvarandi áhrif ytri aðstæðna á heilaþroska barna fyrstu árin. Það gerðu breskir þingmenn og samþykktu þverpólitískan sáttmála sem tryggir geðheilbrigðisþjónustu fyrir öll börn fyrsta 1001 daginn. Nú ríður á að íslenskir þingmenn vakni til vitundar um ábyrgð sína gagnvart yngstu börnunum og horfist í augu við hversu dýrkeypt það er fyrir fjölskyldur og samfélagið að ungbörn og foreldrar þeirra fái ekki geðheilbrigðisþjónustu við hæfi.Vitundarvakning 1001 hópsins.
Fyrsti 1001 dagurinn: Ungbörn geta ekki beðið! 1001 hópurinn er hópur fagfólks frá ýmsum stofnunum samfélagsins sem láta sig velferð ungbarna varða. 9. október 2017 06:00
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon Skoðun
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon Skoðun