Við deyjum 100 sinnum á degi hverjum Bryndís Bjarnadóttir skrifar 28. mars 2017 16:18 Við deyjum 100 sinnum á degi hverjum Þannig lýsir hinn 26 ára gamli Yousif Ajaj flóttamaður frá Sýrlandi upplifun sinni af verunni í flóttamannabúðum í Grikklandi og bætir við að „dýr gætu ekki einu sinni búið við þessar aðstæður“. Straumur flóttafólks til Evrópu frá stríðshrjáðum löndum fyrir botni Miðjarðarhafs og í Norður-Afríku náði hámarki árið 2015 þegar milljón manns hættu lífi sínu til að flýja heimaland sitt, langflestir sjóleiðina, í leit að öryggi og vernd í álfunni. Meirihluti flóttafólksins flúði stríðsátök í Sýrlandi en aðrir komu frá Afganistan, Írak, Erítreu, Súdan og fleiri löndum. Margir lifðu af stríðsátök, ofsóknir og örbirgð í heimalandinu en fórust á leið sinni til Evrópu því að öruggar og lagalegar leiðir eru ekki tryggðar. Tæplega 9000 konur, karlmenn og börn týndu lífi sínu á leiðinni til Evrópu á árunum 2015 og 2016, aðrir hurfu sporlaust eða sættu margvíslegu ofbeldi af hálfu glæpagengja, smyglara eða manseljenda. Hvernig brást Evrópa við? Hún víggirti landamæri sín, setti flóttafólk í varðhald, meira að segja börn, beitti þvingunaraðgerðum og ofbeldi til skrá fingraför hælisleitenda og gerði tvíhliða samninga við önnur lönd um ólöglegar endursendingar, lönd þar sem mannréttindi eru fótum troðin. Víða í Evrópu lætur flóttafólk lífið vegna óviðunandi aðstæðna, kulda og sjúkdóma sem vel er hægt að meðhöndla ef aðgengi að heilbrigðisþjónustu er tryggt. Í fæstum flóttamannabúðum er hugað að þörfum viðkvæmra hópa eins og fatlaðra, eldra fólks, þungaðra kvenna og fylgdarlausra barna. Rúmlega 60.000 flóttamenn og hælisleitendur sem komu til Grikklands á árunum 2015 og 2016 eru nú strandaglópar í 50 flóttamannabúðum víðs vegar um grísku eyjarnar. Með lokun svokallaðrar Balkanleiðar, þ.e. landamærum Makedóníu að Grikklandi í suðri, hvarf von margra hælisleitenda um að geta haldið för sinni áfram til annarra Evrópuríkja, jafnvel til að sameinast fjölskyldum sínum þar. Eini valkostur þeirra nú er að sækja um alþjóðlega vernd í Grikklandi. Það er hins vegar ekki auðsótt þar sem ríkið lamaðist í kjölfar efnahagskreppunnar árið 2009 og á langt í land með að ná sér á strik. K.A. er lögfræðingur frá Sýrlandi. Hann flúði heimaland sitt ásamt syni sínum, tengdadóttur og tveimur barnabörnum, níu og fjögurra ára. „Í Sýrlandi aðstoðaði ég pólitíska fanga. Þrír samstarfsfélagar mínir, einnig lögfræðingar, voru handteknir og hurfu í kjölfarið. Þegar heimili mitt var lagt í rúst í sprengjuregni í Damaskus flutti ég til Raqqa en þar voru hryðjuverkasamtökin ISIS fyrir. Ég óttaðist að vera handtekinn vegna starfa minna og trúleysis. Ég fór í felur í eitt ár. Seinna fannst mér ég ekki eiga annara kosta völ en að yfirgefa Sýrland.“ Í september flúði fjölskyldan til Tyrklands. Þá var tengdadóttir K.A. langt gengin og gat því ekki haldið för sinni áfram. Sonur K.A. lagði upp í ferðalag til Þýskalands í þeirri von fjölskyldan myndi sameinast honum síðar. Það hefur ekki enn gengið eftir. Þann 18. febrúar 2016 tókst fjölskyldunni, ásamt 20 daga gömlu barni, að komast yfir Eyjahafið og ná að ströndum Grikklands. Þau enduðu í bráðabirgða flóttamannabúðum í Idomeni nálægt landamærum Makedóníu í norðri. Þar sem Balkanleiðin var enn opin fyrir Sýrlendinga á þessum tíma trúði K.A. því að aðeins væri dagaspursmál hvenær fjölskyldan gæti sameinast syninum í Þýskalandi. „Þegar við komum til Idomeni var rigning. Mikil ringulreið var á staðnum og mjög sóðalegt. Við lögðumst til hvílu við ömurleg skilyrði. Allt í einu varð ég veikur og lagðist inn á spítala í tíu daga. Þegar spítaladvölinni lauk hafði makedóníska lögreglan lokað landamærunum fyrir alla og við sátum föst.“ Mikil óvissa ríkir um framtíð K.A. og fjölskyldu hans en hann hefur reynt að hafa samband við útlendingastofnun Grikklands svo mánuðum skiptir. Flóttamannabúðirnar í Grikklandi eru flestar einungis búnar tjöldum sem eru ekki einu sinni ætluð til skammtímadvalar og halda hvorki veðrum né vindum. Þá er salernis – og sturtuaðstaða mjög bágborin en oft eru 500 manns um eitt salerni og aðstaðan ekki kynjaskipt sem setur konur og stúlkur í hættu á að verða fyrir hvers kyns ofbeldi sem þær vita ekki hvert þær eiga að tilkynna. Í júlí 2016 ræddi Amnesty International við fimm konur sem tilheyra Yezidi minnihlutahópi í norður Írak og dvelja við ömurleg skilyrði í flóttamannabúðum í norðurhluta Grikklands. Þær flúðu árið 2014, ásamt fjölskyldum sínum, árásir ISIS sem stunduðu þjóðarhreinsanir gegn minnihlutahópum í norður Írak þar sem konur og stúlkur voru pyndaðar, sættu grimmilegum nauðgunum og voru þvingaðar í hjónabönd eða kynlífsþrælkun. Þrátt fyrir ofsóknir og kynbundið ofbeldi sem Yezidi-konurnar þurftu að þola í Írak fengu þær engan stuðning eða vernd í Grikklandi til að takast á við áföllin sem hernaður ISIS olli. Konurnar lýstu því allar fyrir Amnesty International hvernig óöryggi þeirra í flóttamannabúðunum ýtti undir og viðhélt angistinni sem fylgdi reynslu þeirra af stríðsrekstri ISIS. Hundruð þúsunda kvenna, barna og karlmanna halda áfram að leggja upp í lífshættulega sjóferð, á vanbúnum bátum í leit að griðlandi innan Evrópu, aðallega í Grikklandi og Ítalíu sem eru í framlínu flóttamannastraumsins. Bregðast verður við þeirri brýnu og miklu neyð sem flóttafólk býr við, ef ríki heims ætla ekki að láta óátalda þá þjáningu sem hægt er að koma í veg fyrir hjá milljónum manna. Raunhæft fyrirkomulag um samábyrgð ríkja getur bjargað milljónum frá eymd og dauða af völdum drukknunar eða sjúkdóma. Ísland er í hópi þeirra ríkja sem getur boðið flóttafólki raunverulegar, öruggar og löglegar flóttaleiðir undan stríði og átökum. Alþjóðleg vernd er ekki gjöf til flóttafólks heldur sjálfsagður réttur þeirra sem tryggður er í alþjóðalögum. Viðbrögð íslenskra stjórnvalda nú er prófsteinn á það hvort að Ísland axlar sómasamlega þá ábyrgð sem hvílir á því að taka þátt í að leysa þetta mikla neyðarástand mannréttinda á okkar tímum. Íslandsdeild Amnesty International hvetur Íslendinga til að taka þátt í áskorun til íslenskra stjórnvalda um að gera meira til hjálpa fólki á flótta með því að setja sér nú þegar markmið um verulega aukningu í móttöku kvótaflóttafólks á árinu 2017 og grípa til þeirra aðgerða sem nauðsynlegar eru til að þau markmið muni nást. Hægt er að taka þátt í undirskriftasöfnun deildarinnar á www.netakall.is. Höfundur er herferðastjóri Íslandsdeildar Amnesty International Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sýrland Mest lesið Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Að búa til aðalsmenn Kolbrún Baldursdóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Við deyjum 100 sinnum á degi hverjum Þannig lýsir hinn 26 ára gamli Yousif Ajaj flóttamaður frá Sýrlandi upplifun sinni af verunni í flóttamannabúðum í Grikklandi og bætir við að „dýr gætu ekki einu sinni búið við þessar aðstæður“. Straumur flóttafólks til Evrópu frá stríðshrjáðum löndum fyrir botni Miðjarðarhafs og í Norður-Afríku náði hámarki árið 2015 þegar milljón manns hættu lífi sínu til að flýja heimaland sitt, langflestir sjóleiðina, í leit að öryggi og vernd í álfunni. Meirihluti flóttafólksins flúði stríðsátök í Sýrlandi en aðrir komu frá Afganistan, Írak, Erítreu, Súdan og fleiri löndum. Margir lifðu af stríðsátök, ofsóknir og örbirgð í heimalandinu en fórust á leið sinni til Evrópu því að öruggar og lagalegar leiðir eru ekki tryggðar. Tæplega 9000 konur, karlmenn og börn týndu lífi sínu á leiðinni til Evrópu á árunum 2015 og 2016, aðrir hurfu sporlaust eða sættu margvíslegu ofbeldi af hálfu glæpagengja, smyglara eða manseljenda. Hvernig brást Evrópa við? Hún víggirti landamæri sín, setti flóttafólk í varðhald, meira að segja börn, beitti þvingunaraðgerðum og ofbeldi til skrá fingraför hælisleitenda og gerði tvíhliða samninga við önnur lönd um ólöglegar endursendingar, lönd þar sem mannréttindi eru fótum troðin. Víða í Evrópu lætur flóttafólk lífið vegna óviðunandi aðstæðna, kulda og sjúkdóma sem vel er hægt að meðhöndla ef aðgengi að heilbrigðisþjónustu er tryggt. Í fæstum flóttamannabúðum er hugað að þörfum viðkvæmra hópa eins og fatlaðra, eldra fólks, þungaðra kvenna og fylgdarlausra barna. Rúmlega 60.000 flóttamenn og hælisleitendur sem komu til Grikklands á árunum 2015 og 2016 eru nú strandaglópar í 50 flóttamannabúðum víðs vegar um grísku eyjarnar. Með lokun svokallaðrar Balkanleiðar, þ.e. landamærum Makedóníu að Grikklandi í suðri, hvarf von margra hælisleitenda um að geta haldið för sinni áfram til annarra Evrópuríkja, jafnvel til að sameinast fjölskyldum sínum þar. Eini valkostur þeirra nú er að sækja um alþjóðlega vernd í Grikklandi. Það er hins vegar ekki auðsótt þar sem ríkið lamaðist í kjölfar efnahagskreppunnar árið 2009 og á langt í land með að ná sér á strik. K.A. er lögfræðingur frá Sýrlandi. Hann flúði heimaland sitt ásamt syni sínum, tengdadóttur og tveimur barnabörnum, níu og fjögurra ára. „Í Sýrlandi aðstoðaði ég pólitíska fanga. Þrír samstarfsfélagar mínir, einnig lögfræðingar, voru handteknir og hurfu í kjölfarið. Þegar heimili mitt var lagt í rúst í sprengjuregni í Damaskus flutti ég til Raqqa en þar voru hryðjuverkasamtökin ISIS fyrir. Ég óttaðist að vera handtekinn vegna starfa minna og trúleysis. Ég fór í felur í eitt ár. Seinna fannst mér ég ekki eiga annara kosta völ en að yfirgefa Sýrland.“ Í september flúði fjölskyldan til Tyrklands. Þá var tengdadóttir K.A. langt gengin og gat því ekki haldið för sinni áfram. Sonur K.A. lagði upp í ferðalag til Þýskalands í þeirri von fjölskyldan myndi sameinast honum síðar. Það hefur ekki enn gengið eftir. Þann 18. febrúar 2016 tókst fjölskyldunni, ásamt 20 daga gömlu barni, að komast yfir Eyjahafið og ná að ströndum Grikklands. Þau enduðu í bráðabirgða flóttamannabúðum í Idomeni nálægt landamærum Makedóníu í norðri. Þar sem Balkanleiðin var enn opin fyrir Sýrlendinga á þessum tíma trúði K.A. því að aðeins væri dagaspursmál hvenær fjölskyldan gæti sameinast syninum í Þýskalandi. „Þegar við komum til Idomeni var rigning. Mikil ringulreið var á staðnum og mjög sóðalegt. Við lögðumst til hvílu við ömurleg skilyrði. Allt í einu varð ég veikur og lagðist inn á spítala í tíu daga. Þegar spítaladvölinni lauk hafði makedóníska lögreglan lokað landamærunum fyrir alla og við sátum föst.“ Mikil óvissa ríkir um framtíð K.A. og fjölskyldu hans en hann hefur reynt að hafa samband við útlendingastofnun Grikklands svo mánuðum skiptir. Flóttamannabúðirnar í Grikklandi eru flestar einungis búnar tjöldum sem eru ekki einu sinni ætluð til skammtímadvalar og halda hvorki veðrum né vindum. Þá er salernis – og sturtuaðstaða mjög bágborin en oft eru 500 manns um eitt salerni og aðstaðan ekki kynjaskipt sem setur konur og stúlkur í hættu á að verða fyrir hvers kyns ofbeldi sem þær vita ekki hvert þær eiga að tilkynna. Í júlí 2016 ræddi Amnesty International við fimm konur sem tilheyra Yezidi minnihlutahópi í norður Írak og dvelja við ömurleg skilyrði í flóttamannabúðum í norðurhluta Grikklands. Þær flúðu árið 2014, ásamt fjölskyldum sínum, árásir ISIS sem stunduðu þjóðarhreinsanir gegn minnihlutahópum í norður Írak þar sem konur og stúlkur voru pyndaðar, sættu grimmilegum nauðgunum og voru þvingaðar í hjónabönd eða kynlífsþrælkun. Þrátt fyrir ofsóknir og kynbundið ofbeldi sem Yezidi-konurnar þurftu að þola í Írak fengu þær engan stuðning eða vernd í Grikklandi til að takast á við áföllin sem hernaður ISIS olli. Konurnar lýstu því allar fyrir Amnesty International hvernig óöryggi þeirra í flóttamannabúðunum ýtti undir og viðhélt angistinni sem fylgdi reynslu þeirra af stríðsrekstri ISIS. Hundruð þúsunda kvenna, barna og karlmanna halda áfram að leggja upp í lífshættulega sjóferð, á vanbúnum bátum í leit að griðlandi innan Evrópu, aðallega í Grikklandi og Ítalíu sem eru í framlínu flóttamannastraumsins. Bregðast verður við þeirri brýnu og miklu neyð sem flóttafólk býr við, ef ríki heims ætla ekki að láta óátalda þá þjáningu sem hægt er að koma í veg fyrir hjá milljónum manna. Raunhæft fyrirkomulag um samábyrgð ríkja getur bjargað milljónum frá eymd og dauða af völdum drukknunar eða sjúkdóma. Ísland er í hópi þeirra ríkja sem getur boðið flóttafólki raunverulegar, öruggar og löglegar flóttaleiðir undan stríði og átökum. Alþjóðleg vernd er ekki gjöf til flóttafólks heldur sjálfsagður réttur þeirra sem tryggður er í alþjóðalögum. Viðbrögð íslenskra stjórnvalda nú er prófsteinn á það hvort að Ísland axlar sómasamlega þá ábyrgð sem hvílir á því að taka þátt í að leysa þetta mikla neyðarástand mannréttinda á okkar tímum. Íslandsdeild Amnesty International hvetur Íslendinga til að taka þátt í áskorun til íslenskra stjórnvalda um að gera meira til hjálpa fólki á flótta með því að setja sér nú þegar markmið um verulega aukningu í móttöku kvótaflóttafólks á árinu 2017 og grípa til þeirra aðgerða sem nauðsynlegar eru til að þau markmið muni nást. Hægt er að taka þátt í undirskriftasöfnun deildarinnar á www.netakall.is. Höfundur er herferðastjóri Íslandsdeildar Amnesty International
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun