Það hefur valdið ýmsum heilabrotum um árabil hvernig á því geti staðið að Reykjavíkurborg virðist iðulega leggja línurnar í kjaraviðræðum Sambands íslenskra sveitarfélaga við Félag kennara og stjórnenda í tónlistarskólum (FT). Hvaðan sækir borgin umboð sitt til sjálfskipaðrar forystu við þetta samningaborð?

Umboð, ábyrgð og metnaður 

Innan stéttarinnar velkist enginn í vafa um hvaða áhrif þetta hefur haft í tveimur síðustu samningalotum. Mörgum finnst nóg um, enda vandséð að viðhorf og markmið borgarinnar á þessu sviði séu samrýmanleg aðstæðum í smærri sveitarfélögum víðs vegar um landið, þar sem tónlistarskólinn er oftar en ekki ein af lykilstoðum skólasamfélags og menningarlífs á hverjum stað. Höfuðborgin virðist á algjörlega öndverðum meiði og gerir hverja atlöguna eftir aðra að starfsemi tónlistarskóla innan sinna landamerkja. Raunar mætti segja að þessi staða sé tónlistarskólafólki, sveitarstjórnum og forstöðumönnum stofnana vel kunn.

Óréttlæti og valdbeiting 

Reykjavíkurborg hefur að margra mati ítrekað orðið uppvís að metnaðarleysi í þessum málaflokki og því kemur sú stefna ekki á óvart, en tilhugsunin um að hún breiði faðm sinn yfir landið og miðin hlýtur að virka ósanngjörn. Getur hugsast að borgin hafi leyft sér að misnota aðstöðu sína við kjarasamningaborðið? Undanfarin misseri hafa fulltrúum FT ekki verið vandaðar kveðjurnar, þar sem borgin hefur ítrekað neytt aflsmunar vegna tiltekinna atriða sem FT fékk framgengt í kjarasamningi 2011. Þar tókst félaginu, eftir 10 ára þrautagöngu, að ná fram textalagfæringu sem batt enda á áralanga einhliða mistúlkun og ranga framkvæmd Reykjavíkurborgar á ákvæðum um lengd starfstíma tónlistarskóla. Þessi framganga borgarinnar hafði fært henni drjúgan skildinginn um margra ára skeið – beint úr vasa reykvískra tónlistarskólakennara, sem samfara þessu höfðu þurft að búa við stóraukið vinnuálag án nokkurra aukagreiðslna.

Græddur eyrir 

Skiljanlega þótti vörslumönnum borgarsjóðs þetta súrt í broti, en frá og með 2011 hafa þeir þurft að haga framkvæmd þessara ákvæða eins og öll önnur sveitarfélög höfðu ávallt gert. Það er eftirtektarvert að borgin virðist stunda það að setja fram sjálfstæðar túlkanir sem fara gegn sameiginlegum skilningi allra annarra hlutaðeigandi aðila. Þar er skemmst að minnast hvernig hið jákvæða og framsýna samkomulag ríkis og sveitarfélaga (um eflingu tónlistarnáms og jöfnun á aðstöðumun nemenda) sem undirritað var með pompi og prakt í Hörpu vorið 2011, breyttist í martröð misseri síðar. Viti menn, Reykjavíkurborg var þar að verki með glænýja túlkun sem fór langt með að reka síðasta naglann í kistu tónlistarskólanna. Nú hefur borgin reyndar dregið í land með þetta túlkunaratriði, en gerði það þó ekki fyrr en í kjölfar sáttmála við ríkið um nýjan tónlistar-menntaskóla – sem nemur hundruðum milljóna á ársgrundvelli – þar sem ástæða þótti til að spyrja hvort sjónarmið borgarinnar verið tekin fram yfir hagsmuni heildarinnar og tónlistarskóla utan borgarmarkanna. Reyndar hefur menntamálaráðherra síðar fullyrt að þau framlög muni ekki hafa áhrif á framhaldsnám á landsbyggðinni. Við verðum að treysta á að þau orð standi.

Hvaðan sækir Reykjavíkurborg umboð sitt?

Margir eiga erfitt með að skilja hvernig borgin getur tekið yfir kjarasamningagerð sem samninganefnd Sambandsins hefur með höndum, ekki síst með hliðsjón af lögum um fjárhagslegan stuðning við tónlistarskóla (nr. 75/1985). Þar segir, í 9. grein:

„Starfsmenn tónlistarskóla, sem eigi eru reknir af sveitarfélögum, en njóta styrks samkvæmt lögum þessum, skulu njóta launa í samræmi við kjarasamninga sem launanefnd sveitarfélaga [nú SNS] gerir við stéttarfélög þeirra á hverjum tíma, en þeir teljast starfsmenn viðkomandi skóla nema öðruvísi sé um samið.“

Þessi lagagrein tekur til velflestra tónlistarskóla í Reykjavík. Þetta vekur upp þá spurningu hvaðan Reykjavíkurborg sækir það vald sem hún beitir nú öðru sinni af alefli við samningaborðið gagnvart FT. Hafa stjórnir tónlistarskóla í Reykjavík veitt borginni formlegt umboð til að semja fyrir sína hönd? Það verður að teljast harla ólíklegt með hliðsjón af áherslum borgarinnar, sem ganga þvert gegn áherslum FT sem m.a. eru lagðar af félagsmönnum okkar úr hópi stjórnenda umræddra skóla. Á vef Reykjavíkurborgar kemur fram að „Kjaramálanefnd sambands íslenskra sveitarfélaga fer með samningsumboð Reykjavíkurborgar gagnvart Kennarasambandi Íslands“ (sem FT tilheyrir, vel að merkja).

Landsbyggðin orðin langþreytt 

Við undirrituð erum orðin langþreytt á því að rödd landsbyggðarinnar virðist oftar en ekki vera höfð sem bakrödd þar sem höfuðborgin hrifsar einsöngshlutverkið. Hvers eiga hin sveitarfélögin að gjalda – og íbúar þeirra sem bæði þykir vænt um tónlistarskólana sína og vilja veg þeirra sem mestan? Við erum verulega hugsi yfir því hvort ekki sé orðið löngu tímabært að lagfæra þá skipulagslegu meinsemd sem hér virðist ríkja.



Undir rita eftirtaldir tónlistarskólakennarar á landsbyggðinni: 

Ave Kara Sillaots, Tónlistarskólanum á Tröllaskaga

Jens Sigurðsson, Tónlistarskóla Rangæinga 

Jón Gunnar Biering Margeirsson, Tónlistarskóla Ísafjarðar 

Magna Guðmundsdóttir, Tónlistarskólanum á Akureyri

Magnea Gunnarsdóttir, Tónlistarskóla Árnesinga 

Vilhjálmur I. Sigurðarson, Tónlistarskóla Reykjanesbæjar

Örlygur Benediktsson, Tónlistarskóla Árnesinga