Skoðun

Hrun íslenskra dómstóla

Sigurður Einarsson skrifar
Kæri Hr. Fleurbaey,

Ég las íslenska þýðingu á grein þinni sem birtist í Fréttablaðinu 14. apríl síðastliðinn.  

Vonbrigði mín voru mikil og satt best að segja þurfti ég að lesa greinina nokkrum sinnum áður en ég trúði því að prófessor við virtan háskóla í Bandaríkjunum birti slíka órökstudda þvælu í útbreiddu dagblaði á Íslandi.  Í greininni segir þú að meðal annars: „...Ísland er býsna áhugavert land.... Þar voru til dæmis stjórnendur bankastofnana kallaðir til ábyrgðar vegna þess sem gerðist árið 2008, en í öðrum löndum höfðu menn ekki kjark til þess.“

Mér finnst sárt að horfa upp á virðulegan prófessor fagna þeirri staðreynd að hópur manna hafi verið dæmdur í fangelsi, ekki vegna þess sem þeir gerðu heldur vegna þess sem þeir voru.  Mannkynssagan innheldur mörg slík dæmi.   Það er sorglegt hvernig sagan endurtekur sig með þessum hætti.

Ég er einn þeirra bankamanna sem þú vísar til í grein þinni.  Ég var stjórnarformaður í stærsta fjármálafyrirtæki Íslands, Kaupþing banka sem var meðalstór banki í Evrópskum fjármálaheimi með starfsemi í 13 löndum og lögsögu bæði í Bretlandi og Bandaríkjunum.  Bankinn var vel rekinn með sterkari eiginfjárstöðu og hærra lausafjárhlutfall en flestir bankar af sambærilegri stærð.

Ég fagna allri umræðu um alþjóðafjármálakreppuna 2008 og atburði sem henni fylgdi og urðu til þess að íslenska fjármálakerfið hrundi.   Þetta er vægast sagt áhugavert viðfangsefni.  Aldrei tel ég að vel upplýstur fræðimaður muni komast að þeirri niðurstöðu að saka íslensku bankana um að hafa valdið fjármálakreppunni hér á landi, án þess að ég ætli að gera það að umræðuefni nú, átta árum eftir hrun.

Nú finnst mér hinsvegar mikilvægt að varpa ljósi á fall réttarríksins í kjölfarið á hruni íslenskra dómstóla gagnvart grunngildum laganna sem endurspeglast í dómum sem fallið hafa í þeim tilgangi að kalla stjórnendur bankastofnana til ábyrgðar vegna þess sem gerðist í alþjóðlega fjármálahruninu árið 2008. 

Hæstiréttur dæmdi mig í fjögurra ára fangelsi í svokölluðu Al Thani máli. Sennilega er andrúmsloftið á Íslandi þannig það gagnast mér ekki að barma mér í fjölmiðlum yfir því dómsmorði sem ég tel að þar hafi verið framið. Ég trúi því að sagan muni sjá um að þessi dómur fái verðug eftirmæli.

Mér finnst ég eiga erindi við umræðuna með því að vekja athygli á örfáum grundvallaratriðum sem ég á erfitt með að sætta mig við. Að sjálfsögðu er þetta ekki tæmandi greining heldur frekar hugsað sem punktar til umhugsunar.

1. Áfrýjun, eitt eða tvö dómstig?

Héraðsdómur Reykjavíkur sakfelldi mig og fleiri í desember 2013. Sakborningum þótti dómurinn harla undarlegur og áfrýjuðu til Hæstaréttar.  Það sem gerðist þar kom mér verulega á óvart. 

Hæstiréttur fjallaði lítið sem ekkert um héraðsdóminn.   Í stað þess að endurskoða hann kemur Hæstiréttur með nýjan dóm með litla sem enga tengingu við héraðsdóminn sem var áfrýjað.  Ég fæ ekki  betur séð en að Hæstiréttur geri sér lítið fyrir og afnemi regluna um að í landinu séu tvö dómstig og komi í veg fyrir að ég geti áfrýjað niðurstöðu sem ég er ósáttur við.

2. Hvað er ákært fyrir og hvað er dæmt fyrir?

Ég var ákærður sem aðalmaður í umboðssvikum í Al Thani málinu. Hæstiréttur féllst á að ég hefði ekki haft það umboð sem ákærandinn taldi að ég hefði svikið gegn. Því var ég sýknaður af umboðssvikum. Þetta hjálpaði mér lítið því Hæstiréttur dæmdi mig í staðinn fyrir annað, þ.e. hlutdeild í umboðssvikum! 

Ég hafði ekki verið ákærður fyrir hlutdeild í umboðssvikum og varðist því ekki slíku broti frekar en öðru sem ég var ekki ákærður fyrir. Mér er það ljóst að heimilt er að dæma þann sem ákærður er sem aðalmaður fyrir hlutdeild í brotinu enda verði vörnum ekki áfátt. Hvernig það geti átt við í mínu tilviki er mér óskiljanlegt þar sem Hæstiréttur virðist líta svo á að hlutdeild mín í brotinu hafi byggst á athafnaleysi. Ég sé að Jón Þór Ólason, lektor í lögfræði við HÍ telur í samtali við Morgunblaðið að hér sé um nýja túlkun á umboðssvikaákvæðinu að ræða.

3. Sönnunarbyrði.

Mér hefur alltaf skilist að í sakamálum njóti sakborningar vafans og sekt verði að vera sönnuð til þess að sakfella megi mann. Þetta á ekki við í þessum dómi Hæstaréttar. Sama er hvað ég leita í dómnum, ég finn ekki að vísað sé til neinna sannana um mína sekt. Hæstiréttur kýs að líta algerlega fram hjá framburði þeirra vitna sem komu fyrir dóm sem öll báru á sama veg um að aðkoma mín að þessu máli hafi engin verið. Þannig að jafnvel þótt lög kunni að hafa verið brotin í þessu máli, sem ég held að hafi ekki verið, þá var aðkoma mín engin. 

Þessu skautar Hæstiréttur fram hjá og segir að  „... hafið sé yfir allan skynsamlegan vafa að ákærða Sigurði hafi verið kunn….. Þetta er sagt án þess að vísa í sönnunargögn. Eini vitnisburðurinn sem vísað er til er vitnisburður Hreiðars Más. Hann var aftur á móti ekki spurður út í vitneskju mína um lán vegna kaupa hlutabréfanna heldur vitneskju mína um annað lán sem ég var ekki ákærður fyrir. 

Það má svo velta því fyrir sér hvort það teljist sönnun um sekt ef Hreiðar hefði sagt mig hafa fulla vitneskju um uppbyggingu viðskiptanna þegar ég hef ítrekað haldið því fram að svo hafi ekki verið. Eftir því sem mér skilst þá hafa dómar Hæstaréttar hingað til verið á þann máta að við slíkar aðstæður sé sekt ekki sönnuð. 

Mér finnst þetta meinbugir á dómi Hæstaréttar. Ég heyri fáa sem um dóminn fjalla á Íslandi velta þessum þáttum fyrir sér. Mér finnst það alvarlegt mál. Mér finnst umræðan sem fyrr einkennast af því að þessir menn, sem vissulega voru flestir bankamenn, eigi allt vont skilið. 

Með kveðju,

Sigurður Einarsson

 


Tengdar fréttir

Í húfi er lýðræðið

Ísland er býsna áhugavert land. Íbúar eru þar fáir og því er þar hægara um vik en í fjölmennari ríkjum að gera tilraunir að því er varðar samfélagsgerð, og brydda upp á nýjungum.




Skoðun

Sjá meira


×