Glíma Íslands við hrunið! Steingrímur J. Sigfússon skrifar 12. mars 2015 07:00 Glöggt er gests augað segir gamalt máltæki. Á þeirri speki geta verið margar hliðar eins og fleiru. Sú hætta er augljós að gestinum hafi verið sýnd fegruð mynd af ástandinu á bænum, allt gert hreint í hólf og gólf fyrir komu hans og í hann borið það besta sem til var matarkyns. En — sé gesturinn vandanum vaxinn — lætur hann ekki villa um fyrir sér með slíkum brögðum. Tala nú ekki um ef tilgangur heimsóknarinnar er beinlínis sá að kanna ástand mála eins og það raunverulega er og vera á varðbergi gagnvart fegraðri mynd af hlutunum. Máltækið gamla kann einnig að hafa skírskotun til þess að oft þarf einhvern utanaðkomandi til að benda heimamönnum, þeim sem lengi hafa samsamað sig tilteknu ástandi, á það sem vel er gert og hitt sem betur mætti fara. Stundum er sagt, og jafnvel í háðslegum tóni, að sannleikurinn komi að utan. Það getur sannleikurinn einmitt átt til, óþægilegur sem hann kann að vera. Þannig kom sannleikurinn um hinar feysknu undirstöður „íslenska efnahagsundursins“ sumpart að utan árið 2006, t.d. í gerfi dansks bankamanns. En að utan kom vissulega líka innistæðulaus þvæla um íslensk efnahagsmál á sama tíma, sbr. lánshæfismat bankanna, allt fram á árið 2008.Gestur á vegum Sameinuðu þjóðanna Nýlega bar gest að garði á Íslandi á vegum hinna Sameinuðu þjóða. Nánar tiltekið heimsótti óháður sérfræðingur, Juan Pablo Bohoslavsky, landið á vegum Mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna. Tilgangur heimsóknarinnar var að gera úttekt á því hvernig Íslandi hefði tekist í glímu sinni við afleiðingar Hrunsins að uppfylla skyldur sínar á sviði mannréttindamála, einkum hvað varðaði efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi. Heimsókn sérfræðingsins stóð í viku og eins og fram kemur í skýrslunni um för hans hingað var rætt við fjölmarga aðila, hlustað á ólík sjónarmið og síðan byggt á margvíslegum gögnum. Niðurstöðurnar eru athyglisverðar. Hver og einn verður auðvitað að gera upp við sig hversu glöggt hann telur þetta tiltekna gestsauga. Hér var þó hvorki umboðslaus aðili á ferð né er hann þátttakandi í íslenskum stjórnmálum. Hér er ekki heldur um að ræða erindreka tiltekinna sérhagsmuna eða hugmyndafræði, nema það sé talið þjóna sérstakri hugmyndafræði að mannréttindi séu virt í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar. Almennt er vandséð annað en þessum tiltekna gesti hafi gengið það eitt til að komast sem næst sannleikanum um það sem var tilgangur heimsóknarinnar. Og tilgangurinn var, eins og áður sagði, að skoða frammistöðu Íslands í glímunni við afleiðingar Hrunsins frá þessum mannréttindasjónarhóli. Og nú skulum við gefa gestinum orðið:Góð einkunn og um leið þarfar ábendingar Almennt séð verður ekki kvartað undan þeirri einkunn sem hinn óháði mannréttindasérfræðingur gefur viðureign íslenskra stjórnvalda við afleiðingar Hrunsins, allt aftur til haustsins 2008. Í samandregnum niðurstöðum og víðar í textanum segir einfaldlega (í lauslegri þýðingu greinarhöfundar): „Ísland hefur glímt við efnahagsþrengingarnar með árangursríkari hætti en mörg önnur lönd.“ Engu að síður eru settar fram margar þarfar ábendingar, svo sem um að vera á varðbergi gegn hættu á langtímaatvinnuleysi meðal ungs fólks og innflytjenda, berjast gegn fátækt, horfa til stöðu leigjenda o.s.frv.„Á Íslandi dró úr ójöfnuði.“ Þegar kemur að því að svara spurningunni um hvort eitthvað megi læra af því hvernig íslensk stjórnvöld tókust á við efnahagserfiðleikana er ýmislegt dregið fram og þar er m.a. að finna eftirfarandi texta (aftur í lauslegri þýðingu greinarhöfundar) og gesturinn hefur síðasta orðið: „…ríkisstjórnin brást við fjármála- og efnahagsþrengingunum með því að hlífa hópum í viðkvæmri stöðu með auknum fjárframlögum til félagslegra stuðningsaðgerða, með því að auðvelda hlutastörf, með virkum vinnumarkaðsaðgerðum og auknum rétti til atvinnuleysisbóta. Í stað framhlaðinna niðurskurðaraðgerða sem hefðu getað dýpkað kreppuna var lögð áhersla á aðlögun í formi aukinnar tekjuöflunar með þrepaskiptum tekjuskatti, auðlegðarskatti og hærri sköttum á hagnað fyrirtækja. Þó nær allir færðu fórnir var byrðunum, þegar á heildina er litið, dreift á sanngjarnan hátt með því að standa vel vörð um hag hinna tekjulægstu á meðan þeir sem ríkari voru, og þar með síður líklegir til að missa lágmarks félagsleg og efnahagsleg réttindi, öxluðu þyngri byrðar. Á Íslandi dró úr ójöfnuði.“ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Steingrímur J. Sigfússon Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Látum verkin tala! Victor Guðmundsson Skoðun Íslendingar – rolluþjóð með framtíð í hampi Sigríður Ævarsdóttir Skoðun Konukot Sigmar Guðmundsson Skoðun Yfirborðskennd tiltekt Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Minni sóun, meiri verðmæti Heiða Björg Hilmisdóttir Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun Dýrasti staður í heimi Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Þögnin sem mótar umræðuna Snorri Ásmundsson Skoðun Tími formanns Afstöðu liðinn Ólafur Ágúst Hraundal Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Hróplegt óréttlæti í lífeyrismálum Finnbjörn A. Hermansson skrifar Skoðun Tími formanns Afstöðu liðinn Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Skoðun Þögnin sem mótar umræðuna Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Minni sóun, meiri verðmæti Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskennd tiltekt Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Konukot Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar – rolluþjóð með framtíð í hampi Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Við hvað erum við hrædd? Ingvi Hrafn Laxdal Victorsson skrifar Skoðun Höfuðborgin eftir fimmtíu ár, hvað erum við að tala um? Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Örugg heilbrigðisþjónusta fyrir öll börn frá upphafi - Alþjóðlegur dagur sjúklingaöryggis 2025 María Heimisdóttir skrifar Skoðun Einn pakki á dag Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Látum verkin tala! Victor Guðmundsson skrifar Skoðun Hörmungarnar sem heimurinn hunsar Ragnar Schram skrifar Skoðun Dýrasti staður í heimi Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Grafið undan grunnstoð ríka samfélagsins Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Milljarðar evra streyma enn til Pútíns Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Speglar geta aðeins logið – um hlutlægni, huglægni og mennskuna Hjalti Hrafn Hafþórsson skrifar Skoðun Að þétta byggð Halldór Eiríksson skrifar Skoðun Þegar viðskiptalíkan Vesturlanda er stríð – og almenningur borgar brúsann Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Slökkvum ekki Ljósið Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Er það ekki sjálfsögð krafa að fá bílastæði? Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Of lítið, of seint! Hjálmtýr Heiðdal,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Halla fer að ræða um frið við einræðisherra Daníel Þröstur Pálsson skrifar Skoðun Ákall til allra velunnara Sólheima í Grímsnesi Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar Skoðun Varðveitum vatnið – hugvekja Hópur starfsfólks Náttúruminjasafns Íslands skrifar Skoðun Innviðaskuld við íslenskuna Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Sjá meira
Glöggt er gests augað segir gamalt máltæki. Á þeirri speki geta verið margar hliðar eins og fleiru. Sú hætta er augljós að gestinum hafi verið sýnd fegruð mynd af ástandinu á bænum, allt gert hreint í hólf og gólf fyrir komu hans og í hann borið það besta sem til var matarkyns. En — sé gesturinn vandanum vaxinn — lætur hann ekki villa um fyrir sér með slíkum brögðum. Tala nú ekki um ef tilgangur heimsóknarinnar er beinlínis sá að kanna ástand mála eins og það raunverulega er og vera á varðbergi gagnvart fegraðri mynd af hlutunum. Máltækið gamla kann einnig að hafa skírskotun til þess að oft þarf einhvern utanaðkomandi til að benda heimamönnum, þeim sem lengi hafa samsamað sig tilteknu ástandi, á það sem vel er gert og hitt sem betur mætti fara. Stundum er sagt, og jafnvel í háðslegum tóni, að sannleikurinn komi að utan. Það getur sannleikurinn einmitt átt til, óþægilegur sem hann kann að vera. Þannig kom sannleikurinn um hinar feysknu undirstöður „íslenska efnahagsundursins“ sumpart að utan árið 2006, t.d. í gerfi dansks bankamanns. En að utan kom vissulega líka innistæðulaus þvæla um íslensk efnahagsmál á sama tíma, sbr. lánshæfismat bankanna, allt fram á árið 2008.Gestur á vegum Sameinuðu þjóðanna Nýlega bar gest að garði á Íslandi á vegum hinna Sameinuðu þjóða. Nánar tiltekið heimsótti óháður sérfræðingur, Juan Pablo Bohoslavsky, landið á vegum Mannréttindaráðs Sameinuðu þjóðanna. Tilgangur heimsóknarinnar var að gera úttekt á því hvernig Íslandi hefði tekist í glímu sinni við afleiðingar Hrunsins að uppfylla skyldur sínar á sviði mannréttindamála, einkum hvað varðaði efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi. Heimsókn sérfræðingsins stóð í viku og eins og fram kemur í skýrslunni um för hans hingað var rætt við fjölmarga aðila, hlustað á ólík sjónarmið og síðan byggt á margvíslegum gögnum. Niðurstöðurnar eru athyglisverðar. Hver og einn verður auðvitað að gera upp við sig hversu glöggt hann telur þetta tiltekna gestsauga. Hér var þó hvorki umboðslaus aðili á ferð né er hann þátttakandi í íslenskum stjórnmálum. Hér er ekki heldur um að ræða erindreka tiltekinna sérhagsmuna eða hugmyndafræði, nema það sé talið þjóna sérstakri hugmyndafræði að mannréttindi séu virt í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar. Almennt er vandséð annað en þessum tiltekna gesti hafi gengið það eitt til að komast sem næst sannleikanum um það sem var tilgangur heimsóknarinnar. Og tilgangurinn var, eins og áður sagði, að skoða frammistöðu Íslands í glímunni við afleiðingar Hrunsins frá þessum mannréttindasjónarhóli. Og nú skulum við gefa gestinum orðið:Góð einkunn og um leið þarfar ábendingar Almennt séð verður ekki kvartað undan þeirri einkunn sem hinn óháði mannréttindasérfræðingur gefur viðureign íslenskra stjórnvalda við afleiðingar Hrunsins, allt aftur til haustsins 2008. Í samandregnum niðurstöðum og víðar í textanum segir einfaldlega (í lauslegri þýðingu greinarhöfundar): „Ísland hefur glímt við efnahagsþrengingarnar með árangursríkari hætti en mörg önnur lönd.“ Engu að síður eru settar fram margar þarfar ábendingar, svo sem um að vera á varðbergi gegn hættu á langtímaatvinnuleysi meðal ungs fólks og innflytjenda, berjast gegn fátækt, horfa til stöðu leigjenda o.s.frv.„Á Íslandi dró úr ójöfnuði.“ Þegar kemur að því að svara spurningunni um hvort eitthvað megi læra af því hvernig íslensk stjórnvöld tókust á við efnahagserfiðleikana er ýmislegt dregið fram og þar er m.a. að finna eftirfarandi texta (aftur í lauslegri þýðingu greinarhöfundar) og gesturinn hefur síðasta orðið: „…ríkisstjórnin brást við fjármála- og efnahagsþrengingunum með því að hlífa hópum í viðkvæmri stöðu með auknum fjárframlögum til félagslegra stuðningsaðgerða, með því að auðvelda hlutastörf, með virkum vinnumarkaðsaðgerðum og auknum rétti til atvinnuleysisbóta. Í stað framhlaðinna niðurskurðaraðgerða sem hefðu getað dýpkað kreppuna var lögð áhersla á aðlögun í formi aukinnar tekjuöflunar með þrepaskiptum tekjuskatti, auðlegðarskatti og hærri sköttum á hagnað fyrirtækja. Þó nær allir færðu fórnir var byrðunum, þegar á heildina er litið, dreift á sanngjarnan hátt með því að standa vel vörð um hag hinna tekjulægstu á meðan þeir sem ríkari voru, og þar með síður líklegir til að missa lágmarks félagsleg og efnahagsleg réttindi, öxluðu þyngri byrðar. Á Íslandi dró úr ójöfnuði.“
Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun
Skoðun Pólitískt ofbeldi, fasismi og tvískinnungur valdsins Davíð Aron Routley,Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Örugg heilbrigðisþjónusta fyrir öll börn frá upphafi - Alþjóðlegur dagur sjúklingaöryggis 2025 María Heimisdóttir skrifar
Skoðun Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks skrifar
Skoðun Speglar geta aðeins logið – um hlutlægni, huglægni og mennskuna Hjalti Hrafn Hafþórsson skrifar
Skoðun Þegar viðskiptalíkan Vesturlanda er stríð – og almenningur borgar brúsann Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Náttúruvernd er loftslagsaðgerð og loftslagsaðgerðir þjóna náttúrunni Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar
Mennskan er fórnarlamb Menningarstríðsins! - Tilvist fólks er aldrei hugmyndafræði eða skoðun! Arna Magnea Danks Skoðun