Orkan er ótakmörkuð en aflið verðmætt Gunnlaugur H. Jónsson skrifar 17. september 2015 07:00 Varmaorkan í jarðarkúlunni er nær ótakmörkuð. Hún gæti séð mannkyninu fyrir allri orkuþörf í milljarða ára ef hún væri aðgengileg. Þrátt fyrir þessa ótakmörkuðu orku sér jarðhiti heiminum aðeins fyrir 0,3% af allri raforku. Hvernig skyldi standa á því? Skýringin er sú að þessi varmi er aðeins að litlu leyti aðgengilegur vegna jarðfræðilegra aðstæðna, kostnaðar og ófullkominnar þekkingar. Jarðfræðilegar aðstæður takmarka hagkvæma raforkuframleiðslu með jarðhita við örfá lönd og mjög takmörkuð svæði innan þeirra. Í fyrri greinum varaði undirritaður við þeirri sóun að nota jarðhitann á Reykjanesskaga til raforkuframleiðslu án þess að nýta varmann í hitaveitum. Við þessu brugðust tveir virtir sérfræðingar ÍSOR á sviði forðafræði jarðhita með því að fullyrða að þessi skoðun byggðist á misskilningi. Færðu þeir fyrir því ýmis rök þar á meðal þau að það væru lítil tengsl milli jarðhitasvæða Svartsengis og Reykjaness en segja jafnframt að það séu tengsl milli Eldvarpa og Svartsengis en því var einmitt varað við. Ekki er vit í að bæta nýrri virkjun í Eldvörp þar sem þrýstingur er að falla vegna tengsla við nálægar virkjanir. Virkjun Eldvarpa myndi enn auka á ofnýtingu svæðisins í heild og stuðla að fallandi afli í þeim holum sem fyrir eru. Í sinni grein gerðu sérfræðingar í forðafræði enga grein fyrir þeim breytum sem skipta meginmáli í þróun afls úr háhitasvæðum Hengilsins og Reykjaness en það er þróun þrýstings, þyngdarafls og hita á jarðhitasvæðunum og því hvernig meðalafl úr borholum á svæðinu breytist. Fyrir liggja þó vandaðar skýrslur ÍSOR um þrýsting í borholum við Hverahlíð sem sýna að jarðvatnsborð lækkar um 1 til 8 metra árlega og þyngdarmælingar sýna að jarðhitavatn streymir af svæðinu m.a. fyrir áhrif Hellisheiðarvirkjunar áður en Hverahlíð er virkjuð. Þeir upplýstu hins vegar a) að það tæki 1.500 ár að óbreyttu að breyta háhitasvæðinu Hellisheiði í afllaust lághitasviði og b) það mætti í upphafi byggja of stórt raforkuver og stunda ágenga vinnslu tímabundið. Jarðhitasvæðið muni jafna sig þegar dregið er úr vinnslunni. Skoðum þessi rök nánar.Aflið er takmarkandi Eins og fram kom fyrst í greininni er varmaorka jarðarinnar ótakmörkuð miðað við þarfir mannsins. Hins vegar er það afl sem næst upp á hagkvæman hátt takmarkað. Forstjóri Hitaveitu Reykjavíkur fékk á sínum tíma viðurnefnið kuldaboli þar sem aflið sem HR réð yfir var takmarkað. Var því ráðist í að virkja fleiri svæði. HR virkjaði nokkur jarðhitasvæði og nýtti þau skynsamlega hvert fyrir sig að mörkum nýtanlegs afls. Laugarnessvæðið var virkjað árið 1930, Reykir í Mosfellssveit árið 1943, Reykjahlíð í Mosfellssveit árið 1973 og Nesjavallavirkjun árið 1990. Ekki var ráðist í nýja virkjun fyrr en fullreynt var að virkjað afl var ekki lengur nægjanlegt. Varmaorkan undir Reykjavík og Mosfellsbæ er enn nær óskert en aflið takmarkað. Af þessu sést að ábending forðafræðinganna um að varmaorkan í Henglinum muni duga í 1.500 ár hefur litla hagnýta þýðingu enda er jarðvarmaorka undir Íslandi nær óþrjótandi en virkjanlegt afl á hverju svæði takmarkað.Virkjum stórt og drögum síðan úr Skoðum áhrif þess að virkja stórt, umfram sjálfbæra vinnslu jarðhitasvæðis. Fjöldi hola sem þarf að bora er í réttu hlutfalli við uppsett afl í jarðgufuvirkjun og áhrifin á umhverfið eru í sömu hlutföllum. Ágeng vinnsla þýðir að aflið úr hverri holu dalar fljótlega. Fjárfestingin í vinnsluholum nýtist illa. Bora þarf viðhaldsholur sem auka áhrif á umhverfið og kostnað. Verra er að reisa fleiri virkjanir en svæðið ber og því ekki rétt að virkja í Eldvörpum. Brennisteinsmengun og óæskileg umhverfisáhrif vaxa. Næstu kynslóð þarf að draga úr aflinu. Þetta er ekki í anda sjálfbærni því hún felst í því að skila næstu kynslóð sömu eða meiri gæðum en okkar kynslóð tók við. Stór virkjun eykur framboð á raforkumarkaði. Samkvæmt lögmálum hagfræðinnar lækkar raforkuverð og þar sem Ísland er lokaður markaður kallar það á stóran raforkusölusamning við stóriðju. Sá samningur felur í sér sölu á mikilli orku á „samkeppnisfæru verði“ til langs tíma. Semja þarf áður en tryggt er að orkan sé til staðar til lengri tíma. Markaður fyrir raforku vex ár frá ári. Þörfin á næsta ári verður meiri en í ár. Það er því öfugsnúið að virkja strax stórt og draga síðan úr raforkuframleiðslunni. Nær er að virkja með gát, byrja smátt og auka síðan við í takt við markaðinn og aukna þekkingu á jarðhitasvæðinu. Um það erum við ÍSOR sammála. Temjum okkur langtímahugsun og takmörkum uppsett afl til raforkuframleiðslu á Reykjanesskaga. Aðgengilegt hagkvæmt afl í jarðhita er takmarkað. Nýtum það vel. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun Halldór 01.06.2024 Halldór Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Barnapíu á Bessastaði! Karl Sigurðsson Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Halla Tómasdóttir og Sólskinsdrengurinn Margrét Dagmar Ericsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Varmaorkan í jarðarkúlunni er nær ótakmörkuð. Hún gæti séð mannkyninu fyrir allri orkuþörf í milljarða ára ef hún væri aðgengileg. Þrátt fyrir þessa ótakmörkuðu orku sér jarðhiti heiminum aðeins fyrir 0,3% af allri raforku. Hvernig skyldi standa á því? Skýringin er sú að þessi varmi er aðeins að litlu leyti aðgengilegur vegna jarðfræðilegra aðstæðna, kostnaðar og ófullkominnar þekkingar. Jarðfræðilegar aðstæður takmarka hagkvæma raforkuframleiðslu með jarðhita við örfá lönd og mjög takmörkuð svæði innan þeirra. Í fyrri greinum varaði undirritaður við þeirri sóun að nota jarðhitann á Reykjanesskaga til raforkuframleiðslu án þess að nýta varmann í hitaveitum. Við þessu brugðust tveir virtir sérfræðingar ÍSOR á sviði forðafræði jarðhita með því að fullyrða að þessi skoðun byggðist á misskilningi. Færðu þeir fyrir því ýmis rök þar á meðal þau að það væru lítil tengsl milli jarðhitasvæða Svartsengis og Reykjaness en segja jafnframt að það séu tengsl milli Eldvarpa og Svartsengis en því var einmitt varað við. Ekki er vit í að bæta nýrri virkjun í Eldvörp þar sem þrýstingur er að falla vegna tengsla við nálægar virkjanir. Virkjun Eldvarpa myndi enn auka á ofnýtingu svæðisins í heild og stuðla að fallandi afli í þeim holum sem fyrir eru. Í sinni grein gerðu sérfræðingar í forðafræði enga grein fyrir þeim breytum sem skipta meginmáli í þróun afls úr háhitasvæðum Hengilsins og Reykjaness en það er þróun þrýstings, þyngdarafls og hita á jarðhitasvæðunum og því hvernig meðalafl úr borholum á svæðinu breytist. Fyrir liggja þó vandaðar skýrslur ÍSOR um þrýsting í borholum við Hverahlíð sem sýna að jarðvatnsborð lækkar um 1 til 8 metra árlega og þyngdarmælingar sýna að jarðhitavatn streymir af svæðinu m.a. fyrir áhrif Hellisheiðarvirkjunar áður en Hverahlíð er virkjuð. Þeir upplýstu hins vegar a) að það tæki 1.500 ár að óbreyttu að breyta háhitasvæðinu Hellisheiði í afllaust lághitasviði og b) það mætti í upphafi byggja of stórt raforkuver og stunda ágenga vinnslu tímabundið. Jarðhitasvæðið muni jafna sig þegar dregið er úr vinnslunni. Skoðum þessi rök nánar.Aflið er takmarkandi Eins og fram kom fyrst í greininni er varmaorka jarðarinnar ótakmörkuð miðað við þarfir mannsins. Hins vegar er það afl sem næst upp á hagkvæman hátt takmarkað. Forstjóri Hitaveitu Reykjavíkur fékk á sínum tíma viðurnefnið kuldaboli þar sem aflið sem HR réð yfir var takmarkað. Var því ráðist í að virkja fleiri svæði. HR virkjaði nokkur jarðhitasvæði og nýtti þau skynsamlega hvert fyrir sig að mörkum nýtanlegs afls. Laugarnessvæðið var virkjað árið 1930, Reykir í Mosfellssveit árið 1943, Reykjahlíð í Mosfellssveit árið 1973 og Nesjavallavirkjun árið 1990. Ekki var ráðist í nýja virkjun fyrr en fullreynt var að virkjað afl var ekki lengur nægjanlegt. Varmaorkan undir Reykjavík og Mosfellsbæ er enn nær óskert en aflið takmarkað. Af þessu sést að ábending forðafræðinganna um að varmaorkan í Henglinum muni duga í 1.500 ár hefur litla hagnýta þýðingu enda er jarðvarmaorka undir Íslandi nær óþrjótandi en virkjanlegt afl á hverju svæði takmarkað.Virkjum stórt og drögum síðan úr Skoðum áhrif þess að virkja stórt, umfram sjálfbæra vinnslu jarðhitasvæðis. Fjöldi hola sem þarf að bora er í réttu hlutfalli við uppsett afl í jarðgufuvirkjun og áhrifin á umhverfið eru í sömu hlutföllum. Ágeng vinnsla þýðir að aflið úr hverri holu dalar fljótlega. Fjárfestingin í vinnsluholum nýtist illa. Bora þarf viðhaldsholur sem auka áhrif á umhverfið og kostnað. Verra er að reisa fleiri virkjanir en svæðið ber og því ekki rétt að virkja í Eldvörpum. Brennisteinsmengun og óæskileg umhverfisáhrif vaxa. Næstu kynslóð þarf að draga úr aflinu. Þetta er ekki í anda sjálfbærni því hún felst í því að skila næstu kynslóð sömu eða meiri gæðum en okkar kynslóð tók við. Stór virkjun eykur framboð á raforkumarkaði. Samkvæmt lögmálum hagfræðinnar lækkar raforkuverð og þar sem Ísland er lokaður markaður kallar það á stóran raforkusölusamning við stóriðju. Sá samningur felur í sér sölu á mikilli orku á „samkeppnisfæru verði“ til langs tíma. Semja þarf áður en tryggt er að orkan sé til staðar til lengri tíma. Markaður fyrir raforku vex ár frá ári. Þörfin á næsta ári verður meiri en í ár. Það er því öfugsnúið að virkja strax stórt og draga síðan úr raforkuframleiðslunni. Nær er að virkja með gát, byrja smátt og auka síðan við í takt við markaðinn og aukna þekkingu á jarðhitasvæðinu. Um það erum við ÍSOR sammála. Temjum okkur langtímahugsun og takmörkum uppsett afl til raforkuframleiðslu á Reykjanesskaga. Aðgengilegt hagkvæmt afl í jarðhita er takmarkað. Nýtum það vel.
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir skrifar
Sameinumst um forvarnir gegn átröskun Karen Daðadóttir,Guðrún Erla Hilmarsdóttir,Elva Björk Bjarnadóttir Skoðun