Er friður mögulegur á okkar tímum? Böðvar Jónsson skrifar 20. janúar 2015 11:12 Á okkar tímum, eða síðustu 100-150 árum, hafa átt sér stað ótrúlegar framfarir á öllum efnislegum sviðum. Sé litið til samgangna og samskipta þá hafa framfarir á þeim sviðum leitt til þess að mannkynið upplifir í raun nýjan og áður óþekktan veruleika, þann veruleika að jörðin sé í reynd rétt eins og eitt land. Ég get ímyndað mér að fyrir 100 árum hafi það tekið Norðmann álíka marga daga að ferðast frá Nord Kap til Osló og það tæki hann nú í klukkutímum að fljúga til Ástralíu. Það er áhugavert að horfa aðeins lengra til baka og velta fyrir sér breytingunni frá því að það voru enn viðtekin sannindi að jörðin væri flöt og til dagsins í dag þegar geimfarar horfa á jörðina úr farartækjum sínum á braut utan gufuhvolfsins. Þessi reynsla hefur haft þau áhrif á alla vega suma þessara manna að þeir koma til baka gjörbreyttir menn, menn friðar og samvinnu milli þjóða. Það er greinilegt að þeir sem hverfa á vit geimsins fyllast lotningu og ást til þessa bústaðar okkar í geimnum sem aftur leiðir til hugsjónar um frið og samvinnu sem verður stefið í lífi þeirra sem þetta reyna. Geimfararnir hafa miðlað reynslu sinni þegar heim er komið og afraksturinn má t.d. sjá í Alþjóðlegu geimstöðinni sem Rússar og Bandaríkjamenn byggðu í sameiningu en um hana virðist aldrei ágreiningur. Auðvitað er það sem hér hefur verið nefnt eins og að horfa í gegnum nálarauga á það sem gerst hefur á sviði efnislegra framfara. Hvílík umskipti á tímalengd sem er eins og sekúndubrot í allri sögu mannkynsins. Manni dettur í hug að mannkyninu hefði ekki veitt af áfallahjálp. Það sem hér hefur verið rakið er eins og yfirlitsmynd. En þegar stækkunarglerið er dregið upp kemur annað í ljós. Í fljótu bragði sjáum við veröld sem á í gríðarlegum erfiðleikum, erfiðleikum sem virðast aukast dag frá degi, erfiðleikum sem á þessu stigi verður ekki séð fyrir endann á. Þeir einkennast af siðleysi, spillingu, vantrausti og vantrú, sem afleiðingu hraðvaxandi efnishyggju og hömlulausrar neysluhyggju og eignasöfnunar. Það sem trúarbrögðin standa fyrir hefur verið lagt til hliðar og samhliða því þau gildi sem stóðu sem kletturinn, sem heilbrigð samfélagsgerð byggir á. Gildi eins og traust, heiðarleiki, sannsögli, samúð og örlæti í stað græðgi. Það má ljóst vera að því hefur ekki verið sinnt, sem stuðlar að því að andlegar framfarir þróist með sama hraða og þær efnislegu. Sumir trúa því að andleg velferð samfélagsþegnanna hafi mátt líða fyrir þetta og greina megi afturför í andlegri líðan þeirra. Þeir sem halda þessu fram trúa því að þessi staðreynd endurspeglist í stöðugt aukinni þörf fyrir stofnanir eins og fangelsi, geðdeildir, barnageðdeildir, hvers kyns stofnanir fyrir afvegaleidd ungmenni og stofnanir sem takast á við fíkniefnavandann svo eitthvað sé nefnt. Samhliða því sem hér hefur verið lýst og varla getur kallast annað en niðurbrot, má greina heillavænlega fyrirboða uppbyggingar. Stöðugt vaxandi fjöldi ríkja stofna til samvinnu og mynda ríkjaheildir þar sem markmiðið er samstarf sem miðar að aukinni velferð þegnanna og friðsamlegum samskiptum sín í milli. Friður er sannarlega ekkert smá hagsmunamál þegnanna eins og dæmin sanna. Fjöldi Evrópuríkja sem fyrir nokkrum áratugum bárust á banaspjótum takast nú sameiginlega á við verkefni sem þjóðirnar væru ófærar um hver í sínu lagi. Þessi verkefni eru á sviði menningar og menntunar, vísinda, iðnaðar samgangna, landamæravörslu og myntar svo eitthvað sé nefnt. Maður sér ekki fyrir sér að í Evrópu væri hagsmunum af slíku samstarfi fórnað til að fara í stríð. Því má segja að mikið hafi áunnist. Þegar horft er yfir heiminn blasir við ófriður vítt og breitt um lönd og álfur og er það líklega skaðlegasta og dýrasta plágan sem hrjáir heimsbyggðina. Um þessar mundir er talað um að islam ógni okkar heimshluta í kjölfar þess að ýmsir aðilar á Vesturlöndum hafa ögrað islömsku samfélagi með særandi umfjöllun um það sem þeim er helgast. Var það ekki nákvæmlega það sama sem leiddi til krossferðanna á sínum tíma. Var ekki tilgangur krossfaranna að fara til Landsins helga og sjá til þess að múslimarnir vanhelguðu ekki það sem kristnum mönnum var helgast. Í þeim ferðum var blóði sannarlega úthellt í nafni trúar sem kenndi: „Þú skalt ekki mann deyða og Elska skaltu náungann eins og sjálfan þig“. Fyrir leikmann verður ekki séð að Kristur hafi gefið einhverjar undanþágur frá þessum boðum. Það er ljóst að sannfæring þeirra sem vinna óafsakankeg óhæfuverk í nafni islam er jafn ósvikin og sannfæring krossfaranna á sínum tíma. Er sagan að endurtaka sig? Það er ljóst eins og nefnt var í upphafi að veröldin á í erfiðleikum og ef haldið verður áfram á sömu braut mun fastheldni við gamalt stjórnunar- og hegðunarmynstur á endanum leiða til óumræðilegar skelfingar sem við erum þegar farin að sjá sýnishorn af hér og hvar í heiminum. Sum erum við svo bjartsýn að halda í og trúa á þau fyrirheit sem helgirit trúarbragðanna og sjáendur ótalinna kynslóða hafa gefið um að á endanum verði friður meðal manna. Margir munu brosa út í bæði og hugsa hvílíkur barnaskapur. Hvílik útópía. En í ljósi þess sem lýst var fremst í þessum pistli er heimsfriður á þessum tímapunkti í sögunni ekki aðeins mögulegur, hann er óhjákvæmilegur. Það er okkar mannanna að horfast í augu við þessa staðreynd og ákveða rétt eins og ríki Evrópu ákváðu að tryggja frið sín á meðal, að gera bindandi samkomulag til að tryggja þann heimsfrið sem leiðir okkur framhjá frekari skelfingum. Hvar erum við stödd á þessari vegferð? Hvað er til ráða? Er einhvers staðar leiðsögn að finna? Í ritum yngstu trúarbragða heims, ritum bahá’í trúarinnar, er tekið á þessu og nefnd til sögunnar skilyrði sem ekki verður undan vikist eigi árangur að nást. Í Fyrirheiti um heimsfrið * yfirlýsingu Alþjóðlega bahaí samfélagsins frá Friðarári S.þ. 1985-6 er fjallað um þessi skilyrði og það sem vitnað er til hér að neðan nefnt sem höfuðforsenda árangurs.Fyrsta spurningin sem verður að svara, er hvernig hægt er að breyta heimi nútímans með sínu rótgróna átaka-og deilumynstri í heim þar sem ríkir friður og samvinna. Slíka breytingu verður að byggja á óbilandi sannfæringu um eind mannkynsins – sannleika sem öll mannleg vísindi staðfesta. Mannfræði, sálarfræði og lífeðlisfræði þekkja aðeins eina tegund mannsins, að vísu óendanlega fjölbreytta að því er varðar þá þætti sem minna máli skipta. Viðurkenning á þessum sannleika krefst þess að fordómum af öllu tagi sé hafnað – hvort heldur er á grundvelli kynþáttar, hörundslitar, stéttar, trúar, þjóðernis, kynferðis eða menningarstigs – hverjum þeim þætti skal hafnað sem gefur einum manni þá hugmynd að hann sé öðrum mönnum æðri. Alþjóðleg viðurkenning þessarar andlegu meginreglu er höfuðforsenda sérhverrar árángursríkrar tilraunar til að koma á heimsfriði.Eða með orðum höfundar bahá’í trúarinnar ,,Jörðin er aðeins eitt land og mannkynið íbúar þess‘‘. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Böðvar Jónsson Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Sjá meira
Á okkar tímum, eða síðustu 100-150 árum, hafa átt sér stað ótrúlegar framfarir á öllum efnislegum sviðum. Sé litið til samgangna og samskipta þá hafa framfarir á þeim sviðum leitt til þess að mannkynið upplifir í raun nýjan og áður óþekktan veruleika, þann veruleika að jörðin sé í reynd rétt eins og eitt land. Ég get ímyndað mér að fyrir 100 árum hafi það tekið Norðmann álíka marga daga að ferðast frá Nord Kap til Osló og það tæki hann nú í klukkutímum að fljúga til Ástralíu. Það er áhugavert að horfa aðeins lengra til baka og velta fyrir sér breytingunni frá því að það voru enn viðtekin sannindi að jörðin væri flöt og til dagsins í dag þegar geimfarar horfa á jörðina úr farartækjum sínum á braut utan gufuhvolfsins. Þessi reynsla hefur haft þau áhrif á alla vega suma þessara manna að þeir koma til baka gjörbreyttir menn, menn friðar og samvinnu milli þjóða. Það er greinilegt að þeir sem hverfa á vit geimsins fyllast lotningu og ást til þessa bústaðar okkar í geimnum sem aftur leiðir til hugsjónar um frið og samvinnu sem verður stefið í lífi þeirra sem þetta reyna. Geimfararnir hafa miðlað reynslu sinni þegar heim er komið og afraksturinn má t.d. sjá í Alþjóðlegu geimstöðinni sem Rússar og Bandaríkjamenn byggðu í sameiningu en um hana virðist aldrei ágreiningur. Auðvitað er það sem hér hefur verið nefnt eins og að horfa í gegnum nálarauga á það sem gerst hefur á sviði efnislegra framfara. Hvílík umskipti á tímalengd sem er eins og sekúndubrot í allri sögu mannkynsins. Manni dettur í hug að mannkyninu hefði ekki veitt af áfallahjálp. Það sem hér hefur verið rakið er eins og yfirlitsmynd. En þegar stækkunarglerið er dregið upp kemur annað í ljós. Í fljótu bragði sjáum við veröld sem á í gríðarlegum erfiðleikum, erfiðleikum sem virðast aukast dag frá degi, erfiðleikum sem á þessu stigi verður ekki séð fyrir endann á. Þeir einkennast af siðleysi, spillingu, vantrausti og vantrú, sem afleiðingu hraðvaxandi efnishyggju og hömlulausrar neysluhyggju og eignasöfnunar. Það sem trúarbrögðin standa fyrir hefur verið lagt til hliðar og samhliða því þau gildi sem stóðu sem kletturinn, sem heilbrigð samfélagsgerð byggir á. Gildi eins og traust, heiðarleiki, sannsögli, samúð og örlæti í stað græðgi. Það má ljóst vera að því hefur ekki verið sinnt, sem stuðlar að því að andlegar framfarir þróist með sama hraða og þær efnislegu. Sumir trúa því að andleg velferð samfélagsþegnanna hafi mátt líða fyrir þetta og greina megi afturför í andlegri líðan þeirra. Þeir sem halda þessu fram trúa því að þessi staðreynd endurspeglist í stöðugt aukinni þörf fyrir stofnanir eins og fangelsi, geðdeildir, barnageðdeildir, hvers kyns stofnanir fyrir afvegaleidd ungmenni og stofnanir sem takast á við fíkniefnavandann svo eitthvað sé nefnt. Samhliða því sem hér hefur verið lýst og varla getur kallast annað en niðurbrot, má greina heillavænlega fyrirboða uppbyggingar. Stöðugt vaxandi fjöldi ríkja stofna til samvinnu og mynda ríkjaheildir þar sem markmiðið er samstarf sem miðar að aukinni velferð þegnanna og friðsamlegum samskiptum sín í milli. Friður er sannarlega ekkert smá hagsmunamál þegnanna eins og dæmin sanna. Fjöldi Evrópuríkja sem fyrir nokkrum áratugum bárust á banaspjótum takast nú sameiginlega á við verkefni sem þjóðirnar væru ófærar um hver í sínu lagi. Þessi verkefni eru á sviði menningar og menntunar, vísinda, iðnaðar samgangna, landamæravörslu og myntar svo eitthvað sé nefnt. Maður sér ekki fyrir sér að í Evrópu væri hagsmunum af slíku samstarfi fórnað til að fara í stríð. Því má segja að mikið hafi áunnist. Þegar horft er yfir heiminn blasir við ófriður vítt og breitt um lönd og álfur og er það líklega skaðlegasta og dýrasta plágan sem hrjáir heimsbyggðina. Um þessar mundir er talað um að islam ógni okkar heimshluta í kjölfar þess að ýmsir aðilar á Vesturlöndum hafa ögrað islömsku samfélagi með særandi umfjöllun um það sem þeim er helgast. Var það ekki nákvæmlega það sama sem leiddi til krossferðanna á sínum tíma. Var ekki tilgangur krossfaranna að fara til Landsins helga og sjá til þess að múslimarnir vanhelguðu ekki það sem kristnum mönnum var helgast. Í þeim ferðum var blóði sannarlega úthellt í nafni trúar sem kenndi: „Þú skalt ekki mann deyða og Elska skaltu náungann eins og sjálfan þig“. Fyrir leikmann verður ekki séð að Kristur hafi gefið einhverjar undanþágur frá þessum boðum. Það er ljóst að sannfæring þeirra sem vinna óafsakankeg óhæfuverk í nafni islam er jafn ósvikin og sannfæring krossfaranna á sínum tíma. Er sagan að endurtaka sig? Það er ljóst eins og nefnt var í upphafi að veröldin á í erfiðleikum og ef haldið verður áfram á sömu braut mun fastheldni við gamalt stjórnunar- og hegðunarmynstur á endanum leiða til óumræðilegar skelfingar sem við erum þegar farin að sjá sýnishorn af hér og hvar í heiminum. Sum erum við svo bjartsýn að halda í og trúa á þau fyrirheit sem helgirit trúarbragðanna og sjáendur ótalinna kynslóða hafa gefið um að á endanum verði friður meðal manna. Margir munu brosa út í bæði og hugsa hvílíkur barnaskapur. Hvílik útópía. En í ljósi þess sem lýst var fremst í þessum pistli er heimsfriður á þessum tímapunkti í sögunni ekki aðeins mögulegur, hann er óhjákvæmilegur. Það er okkar mannanna að horfast í augu við þessa staðreynd og ákveða rétt eins og ríki Evrópu ákváðu að tryggja frið sín á meðal, að gera bindandi samkomulag til að tryggja þann heimsfrið sem leiðir okkur framhjá frekari skelfingum. Hvar erum við stödd á þessari vegferð? Hvað er til ráða? Er einhvers staðar leiðsögn að finna? Í ritum yngstu trúarbragða heims, ritum bahá’í trúarinnar, er tekið á þessu og nefnd til sögunnar skilyrði sem ekki verður undan vikist eigi árangur að nást. Í Fyrirheiti um heimsfrið * yfirlýsingu Alþjóðlega bahaí samfélagsins frá Friðarári S.þ. 1985-6 er fjallað um þessi skilyrði og það sem vitnað er til hér að neðan nefnt sem höfuðforsenda árangurs.Fyrsta spurningin sem verður að svara, er hvernig hægt er að breyta heimi nútímans með sínu rótgróna átaka-og deilumynstri í heim þar sem ríkir friður og samvinna. Slíka breytingu verður að byggja á óbilandi sannfæringu um eind mannkynsins – sannleika sem öll mannleg vísindi staðfesta. Mannfræði, sálarfræði og lífeðlisfræði þekkja aðeins eina tegund mannsins, að vísu óendanlega fjölbreytta að því er varðar þá þætti sem minna máli skipta. Viðurkenning á þessum sannleika krefst þess að fordómum af öllu tagi sé hafnað – hvort heldur er á grundvelli kynþáttar, hörundslitar, stéttar, trúar, þjóðernis, kynferðis eða menningarstigs – hverjum þeim þætti skal hafnað sem gefur einum manni þá hugmynd að hann sé öðrum mönnum æðri. Alþjóðleg viðurkenning þessarar andlegu meginreglu er höfuðforsenda sérhverrar árángursríkrar tilraunar til að koma á heimsfriði.Eða með orðum höfundar bahá’í trúarinnar ,,Jörðin er aðeins eitt land og mannkynið íbúar þess‘‘.
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar