Árinni kennir illur ræðari Eirný Valsdóttir skrifar 19. ágúst 2014 07:00 Nú er það svo að þeir sem setja fjárlög sem stofnanir ríkisins eiga að fara eftir eru aðrir en þeir sem framfylgja ákvörðuninni. Aftur á móti er það staðreynd að þeir sem setja fjárlög ákveða einnig verkefni stofnana, stundum er rammi verkefna hafður fljótandi á meðan hann er skýrt markaður í annan tíma.Orðræða minnir á kalda stríðið Í ár, eins og oft áður, segja þingmenn að ástæða þess að fjárlög riðlast séu starfsmenn ríkisins. Ástæðan er starfsumhverfi og lög og reglur sem gilda um opinbera starfsmenn og forstöðumenn stofnana. Forstöðumenn valda ekki starfi sínu og ættu að fá sér annað sem þeir ráða við. Dregnir eru upp draugar sem minna um margt á orðræðu ára sem kennd eru við kalt stríð. Opinberir starfsmenn eru æviráðnir er lífseigur draugur og rangt með öllu. Þeir sem halda því fram eru vísvitandi að halda í umræðunni veruleika fyrir setningu laga nr. 70/1996 um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Við verðum einnig að hafa í huga að það er munur á að vera embættismaður eða almennur opinber starfsmaður. Embættismenn, sem eru örfáir, eru settir til fimm ára en almennir starfsmenn flestir ráðnir ótímabundið eftir reynslutíma sem getur verið allt að einu ári.Vafasamar fullyrðingar Hér á landi sem og í þeim löndum sem við berum okkur saman við gilda lög um ríkisstarfsmenn. Lögin eru tilkomin vegna hagsmuna almennings og ríkisvaldsins en ekki hagsmuna starfsmannanna sjálfra. Verið er að vernda ríkisstarfsmenn gegn pólitískum þrýstingi eða afskiptum stjórnmálamanna og reynt að tryggja óhæði starfsmannanna. Það er forkastanlegt þegar þingmenn fleygja fram vafasömum fullyrðingum sem gripnar eru sem heilagur sannleikur. Það er að verða árvisst að formaður fjárlaganefndar komi með gífuryrði um embættismenn og aðra opinbera starfsmenn. Gert í lok sumars rétt áður en fjárlög eru lögð fram. Ég vek athygli á að í apríl 2012 var lögð fram skýrsla starfshóps, sem skipaður var af fjármálaráðherra, um stöðu, starfsskilyrði og kjör forstöðumanna. Tillögur starfshópsins taka bæði á ytri og innri þáttum í starfsumhverfi forstöðumanna. Hvað ytri þættina varðar gerir hópurinn það að tillögu sinni að sjálfstæði og ábyrgð stjórnenda á stefnumörkun og rekstri sinna stofnana verði skilgreind með skýrum hætti. Jafnframt verði tryggt að ráðherra og þing hafi skýrt mótaðar leiðir til að kalla viðkomandi forstöðumann til ábyrgðar. Þá leggur starfshópurinn til að sett verði í gang endurskoðun bæði á starfsmannalögum og fjárreiðulögum sem og fjárlagaferlinu í heild þar sem horft verði til sjónarmiða, tillagna og ábendinga forstöðumanna.Lítilmannlegt Markmiðið með öllum þessum breytingum verði að auðvelda forstöðumönnum að sinna þeim fjölþættu hlutverkum sem þeim er ætlað að sinna við rekstur sinna stofnana. http://www.fjarmalaraduneyti.is/media/utgafa/Tillogur_starfshops_042012.pdf. Hvað hefur verið gert í þessu? Hvað hefur verið unnið af því sem Ríkisendurskoðun bendir á í skýrslu um mannauðsmál ríkisins frá janúar 2011? Http://www.rikisendurskodun.is/fileadmin/media/skyrslur/mannaudur_starfslok.pdf. Starfsmenn ríkisins eru um 21 þúsund eða um 12% starfandi fólks í landinu. Fáir ríkisstarfsmenn vinna störf sem eru líkt og afgreiðsla yfir búðarborð. Forstöðumanni er óheimilt, svo dæmi sé tekið, að hætta að ryðja vegi eða borga lífeyri af þeirri ástæðu einni saman að rammi fjárlaga er þrengri en reyndin. Það er lítilmannlegt, svo ekki sé fastar að orði kveðið, þegar þingmenn segja að það sé forstöðumanna að halda rekstri innan fjárlaga en hafa um leið engar lausnir til að taka á vandanum.Þurfa að tala af þekkingu Það er afspyrnuvont þegar sex mánaða uppgjör byggist á útgjaldadreifingu samkvæmt formúlunni fjárlög/12x6. Ávallt á að skoða stöðu stofnana miðað við greiðsluáætlun og dreifa fjárlögum miðað við útgjöld per mánuð. Hins vegar á að færa til tekjur reglulega yfir árið og forstöðumenn eiga að muna að ríkissjóður á sem sjaldnast að brúa bil útgjalda og sértekna vegna verkefna. Það verður að vera kristaltært og heimild fyrir því þegar það kemur til. Við frábiðjum okkur að heyra fréttir um stöðu ríkisstofnana sem eru jafn illa ígrundaðar og þær sem fjárlaganefnd Alþingis lagði fram nú í ágúst. Við eigum rétt á að þingmenn tali af þekkingu um málefni starfsmanna ríkisins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Nú er það svo að þeir sem setja fjárlög sem stofnanir ríkisins eiga að fara eftir eru aðrir en þeir sem framfylgja ákvörðuninni. Aftur á móti er það staðreynd að þeir sem setja fjárlög ákveða einnig verkefni stofnana, stundum er rammi verkefna hafður fljótandi á meðan hann er skýrt markaður í annan tíma.Orðræða minnir á kalda stríðið Í ár, eins og oft áður, segja þingmenn að ástæða þess að fjárlög riðlast séu starfsmenn ríkisins. Ástæðan er starfsumhverfi og lög og reglur sem gilda um opinbera starfsmenn og forstöðumenn stofnana. Forstöðumenn valda ekki starfi sínu og ættu að fá sér annað sem þeir ráða við. Dregnir eru upp draugar sem minna um margt á orðræðu ára sem kennd eru við kalt stríð. Opinberir starfsmenn eru æviráðnir er lífseigur draugur og rangt með öllu. Þeir sem halda því fram eru vísvitandi að halda í umræðunni veruleika fyrir setningu laga nr. 70/1996 um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Við verðum einnig að hafa í huga að það er munur á að vera embættismaður eða almennur opinber starfsmaður. Embættismenn, sem eru örfáir, eru settir til fimm ára en almennir starfsmenn flestir ráðnir ótímabundið eftir reynslutíma sem getur verið allt að einu ári.Vafasamar fullyrðingar Hér á landi sem og í þeim löndum sem við berum okkur saman við gilda lög um ríkisstarfsmenn. Lögin eru tilkomin vegna hagsmuna almennings og ríkisvaldsins en ekki hagsmuna starfsmannanna sjálfra. Verið er að vernda ríkisstarfsmenn gegn pólitískum þrýstingi eða afskiptum stjórnmálamanna og reynt að tryggja óhæði starfsmannanna. Það er forkastanlegt þegar þingmenn fleygja fram vafasömum fullyrðingum sem gripnar eru sem heilagur sannleikur. Það er að verða árvisst að formaður fjárlaganefndar komi með gífuryrði um embættismenn og aðra opinbera starfsmenn. Gert í lok sumars rétt áður en fjárlög eru lögð fram. Ég vek athygli á að í apríl 2012 var lögð fram skýrsla starfshóps, sem skipaður var af fjármálaráðherra, um stöðu, starfsskilyrði og kjör forstöðumanna. Tillögur starfshópsins taka bæði á ytri og innri þáttum í starfsumhverfi forstöðumanna. Hvað ytri þættina varðar gerir hópurinn það að tillögu sinni að sjálfstæði og ábyrgð stjórnenda á stefnumörkun og rekstri sinna stofnana verði skilgreind með skýrum hætti. Jafnframt verði tryggt að ráðherra og þing hafi skýrt mótaðar leiðir til að kalla viðkomandi forstöðumann til ábyrgðar. Þá leggur starfshópurinn til að sett verði í gang endurskoðun bæði á starfsmannalögum og fjárreiðulögum sem og fjárlagaferlinu í heild þar sem horft verði til sjónarmiða, tillagna og ábendinga forstöðumanna.Lítilmannlegt Markmiðið með öllum þessum breytingum verði að auðvelda forstöðumönnum að sinna þeim fjölþættu hlutverkum sem þeim er ætlað að sinna við rekstur sinna stofnana. http://www.fjarmalaraduneyti.is/media/utgafa/Tillogur_starfshops_042012.pdf. Hvað hefur verið gert í þessu? Hvað hefur verið unnið af því sem Ríkisendurskoðun bendir á í skýrslu um mannauðsmál ríkisins frá janúar 2011? Http://www.rikisendurskodun.is/fileadmin/media/skyrslur/mannaudur_starfslok.pdf. Starfsmenn ríkisins eru um 21 þúsund eða um 12% starfandi fólks í landinu. Fáir ríkisstarfsmenn vinna störf sem eru líkt og afgreiðsla yfir búðarborð. Forstöðumanni er óheimilt, svo dæmi sé tekið, að hætta að ryðja vegi eða borga lífeyri af þeirri ástæðu einni saman að rammi fjárlaga er þrengri en reyndin. Það er lítilmannlegt, svo ekki sé fastar að orði kveðið, þegar þingmenn segja að það sé forstöðumanna að halda rekstri innan fjárlaga en hafa um leið engar lausnir til að taka á vandanum.Þurfa að tala af þekkingu Það er afspyrnuvont þegar sex mánaða uppgjör byggist á útgjaldadreifingu samkvæmt formúlunni fjárlög/12x6. Ávallt á að skoða stöðu stofnana miðað við greiðsluáætlun og dreifa fjárlögum miðað við útgjöld per mánuð. Hins vegar á að færa til tekjur reglulega yfir árið og forstöðumenn eiga að muna að ríkissjóður á sem sjaldnast að brúa bil útgjalda og sértekna vegna verkefna. Það verður að vera kristaltært og heimild fyrir því þegar það kemur til. Við frábiðjum okkur að heyra fréttir um stöðu ríkisstofnana sem eru jafn illa ígrundaðar og þær sem fjárlaganefnd Alþingis lagði fram nú í ágúst. Við eigum rétt á að þingmenn tali af þekkingu um málefni starfsmanna ríkisins.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar