Líffræði eða uppeldisröskun? Lýður Árnason skrifar 12. september 2013 08:00 Formaður ADHD-samtakanna segir í grein nýlega að lengi hafi því verið haldið fram að börn með ADHD væru bara óþekk, skorti aga og um væri að kenna lélegu uppeldi foreldra og almennri leti þeirra til að takast á við foreldrahlutverkið en nú viti flestir að ADHD er taugaþroskaröskun í heila sem stafar af truflun á boðefnum í stjórnstöð heilans. Mannlífið er einn samfelldur boðefnaflutningur. Þannig eru einkenni ADHD, athyglisbrestur, ofvirkni og hvatvísi, allt gamalkunn og þekkt viðbrögð, sérlega á yngri aldursskeiðum. Á þeim síðari myndast svo andhverfan, þ.e. endurtekning, vanvirkni og vanafesta. Þessi hringrás er einatt nefnd þroski, reynsla eða öldrun. En þótt flest okkar renni í þessum meginstraumi eru og verða alltaf frávik. Þessum frávikum fer hins vegar hratt fjölgandi, svo hratt að vart er lengur hægt að tala um frávik. Samfélagið ætti því að gefa orðum formanns ADHD-samtakanna gaum. Netsíða heilsugæslunnar tekur undir með formanninum en þar segir: Orsakir ADHD eru líffræðilegar og því er ekki um að kenna umhverfisþáttum, t.d. slöku uppeldi eða óheppilegum kennsluaðferðum. Þetta bendir til þess að kerfið hafi lagt blessun sína yfir líffræðilegar orsakir ADHD og ekki nóg með það heldur er fullyrt að umhverfisþættir spili ekkert inn í. Samt liggur fyrir að þau samfélög þar sem tíðni ADHD er mest hafa líka breyst mest. Þetta eru samfélög hraðans þar sem tími er af skornum skammti og fjölskyldan á undanhaldi. Hafi þetta ekkert að segja varðandi ADHD hefur líffræðin tekið miklum breytingum á skömmum tíma. Er það sennilegt? Þegar tveir kostir bjóðast veljum við gjarnan þann skárri. Þannig lætur líffræðileg orsök betur í eyrum en slakt uppeldi. En af hverju þarf að orða það svona? Við tölum um raskanir á hinu og þessu og af hverju þá ekki uppeldisröskun? Er slík röskun nokkuð óeðlileg í því hraðasamfélagi sem við lifum og hrærumst í? Gæti verið að gífurleg aukning á tíðni ýmissa sjúkdóma eins og offitu, sykursýki, geðröskunum og svefnleysi stafi hreinlega af einni allsherjar samfélagsröskun? Á Íslandi nálgast börn greind með ADHD tíu prósentin og fullorðinsgreiningar verða æ tíðari. Meðferðin er gjarnan amfetamínskyld lyf enda ljóst að þau gera gagn. Við getum litið á þetta sem framfarir í greiningu og meðferð og hugsanlega er amfetamín að hasla sér völl sem bjargráð nútímasamfélagsins. Finnst okkur það í lagi? Ég skrifa þetta til íhugunar og fellst glaður á líffræðilegar orsakir ADHD en ekki sem hinn eina sanna rétttrúnað. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Sjá meira
Formaður ADHD-samtakanna segir í grein nýlega að lengi hafi því verið haldið fram að börn með ADHD væru bara óþekk, skorti aga og um væri að kenna lélegu uppeldi foreldra og almennri leti þeirra til að takast á við foreldrahlutverkið en nú viti flestir að ADHD er taugaþroskaröskun í heila sem stafar af truflun á boðefnum í stjórnstöð heilans. Mannlífið er einn samfelldur boðefnaflutningur. Þannig eru einkenni ADHD, athyglisbrestur, ofvirkni og hvatvísi, allt gamalkunn og þekkt viðbrögð, sérlega á yngri aldursskeiðum. Á þeim síðari myndast svo andhverfan, þ.e. endurtekning, vanvirkni og vanafesta. Þessi hringrás er einatt nefnd þroski, reynsla eða öldrun. En þótt flest okkar renni í þessum meginstraumi eru og verða alltaf frávik. Þessum frávikum fer hins vegar hratt fjölgandi, svo hratt að vart er lengur hægt að tala um frávik. Samfélagið ætti því að gefa orðum formanns ADHD-samtakanna gaum. Netsíða heilsugæslunnar tekur undir með formanninum en þar segir: Orsakir ADHD eru líffræðilegar og því er ekki um að kenna umhverfisþáttum, t.d. slöku uppeldi eða óheppilegum kennsluaðferðum. Þetta bendir til þess að kerfið hafi lagt blessun sína yfir líffræðilegar orsakir ADHD og ekki nóg með það heldur er fullyrt að umhverfisþættir spili ekkert inn í. Samt liggur fyrir að þau samfélög þar sem tíðni ADHD er mest hafa líka breyst mest. Þetta eru samfélög hraðans þar sem tími er af skornum skammti og fjölskyldan á undanhaldi. Hafi þetta ekkert að segja varðandi ADHD hefur líffræðin tekið miklum breytingum á skömmum tíma. Er það sennilegt? Þegar tveir kostir bjóðast veljum við gjarnan þann skárri. Þannig lætur líffræðileg orsök betur í eyrum en slakt uppeldi. En af hverju þarf að orða það svona? Við tölum um raskanir á hinu og þessu og af hverju þá ekki uppeldisröskun? Er slík röskun nokkuð óeðlileg í því hraðasamfélagi sem við lifum og hrærumst í? Gæti verið að gífurleg aukning á tíðni ýmissa sjúkdóma eins og offitu, sykursýki, geðröskunum og svefnleysi stafi hreinlega af einni allsherjar samfélagsröskun? Á Íslandi nálgast börn greind með ADHD tíu prósentin og fullorðinsgreiningar verða æ tíðari. Meðferðin er gjarnan amfetamínskyld lyf enda ljóst að þau gera gagn. Við getum litið á þetta sem framfarir í greiningu og meðferð og hugsanlega er amfetamín að hasla sér völl sem bjargráð nútímasamfélagsins. Finnst okkur það í lagi? Ég skrifa þetta til íhugunar og fellst glaður á líffræðilegar orsakir ADHD en ekki sem hinn eina sanna rétttrúnað.
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun