Sátt við hverja?

Meirihluti Besta flokks og Samfylkingar í borgarstjórn stærir sig um þessar mundir af því að hafa samþykkt tímamótaskipulag á Landsímareit í mikilli sátt við allt og alla. Allur vandi er leystur, öllum spurningum svarað á þessum upphafsreit borgar og byggðar í landinu. Þar sitja sáttin og lýðræðið í öndvegi. Þetta væri auðvitað afrek, ef satt væri. En svo er bara alls ekki. Andstaðan kemur úr ótal áttum og enn á eftir að bjarga menningarverðmætum, finna lausnir og koma í veg fyrir slys.

VG hefur nú í nokkur ár staðið fast gegn áformum lóðareiganda og meirihluta borgarstjórnar um mikið hótel og stórfellda uppbyggingu á Ingólfstorgi og Landsímareit. Sú andstaða, ásamt kröftugu andófi BIN-hópsins og háværum mótmælum mikils fjölda borgarbúa og hópa tónlistarmanna, hefur borið umtalsverðan árangur og haft jákvæð áhrif á þróun í Kvosinni. Uppbygging á Ingólfstorgi er sem betur fer úr sögunni, þó að torgið megi efla á ýmsan hátt, og horfið hefur verið frá mögulegu niðurrifi eða tilfærslum á gömlu húsunum tveimur við suðurenda torgsins, Hótel Vík og Aðalstræti 7. Ekki verður heldur leyft að reka hótel þeim megin á Landsímareit. Út af stendur hins vegar að nýbyggingar sem koma eiga í skarðið á milli gömlu húsanna við Ingólfstorg þykja of háar, þær rjúfa heild og taka ekki nægilegt tillit til gömlu húsanna og götumynda allt í kringum torgið. Enn er líka ætlunin að rífa einstakan og merkilegan tónlistarsal í bakhúsi frá stríðsárunum til að rýma fyrir hærri húsum með nýjum sal. Nýtt skipulag sem meirihluti Samfylkingar og Besta flokks samþykkti á lokuðum fundi borgarráðs í sumarleyfi borgarstjórnar fer lóðbeint gegn áliti nýrrar Minjastofnunar Íslands og óskum mörg þúsund borgarbúa að þessu leyti. Salinn ætti að varðveita og nýju húsin eru of fyrirferðarmikil.

Skýr og fagleg andstaða

Fyrir meirihlutanum, fyrst í umhverfis- og skipulagsráði og svo í borgarráði, lágu hundruð athugasemda og einlægar óskir fjölda fólks. Fyrir meirihlutanum lágu um átján þúsund undirskriftir, áskorun meira en 200 tónlistarmanna og hljómsveita, fjölmennir útifundir á Austurvelli og Ingólfstorgi, eindregin mótmæli Alþingis, sem við eigum jú öll, og síðast en ekki síst skýr og fagleg andstaða nýrrar Minjastofnunar Íslands, sem á að gæta fyrir okkur minja sem ekki mega glatast. BIN-hópurinn hefur beitt sér af alefli í grasrótinni og VG staðið sína vakt um vernd almannarýma, einstakar götumyndir og gömul hús. Allt var þetta vegið og léttvægt fundið. Ekki mátti kalla fulltrúa Minjastofnunar Íslands á fund skipulagsráðs þrátt fyrir nýja og afgerandi úttekt gegn skipulagshugmyndunum, ekki mátti leita sátta við Alþingi sem telur nýbyggingu við Kirkjustræti þrengja um of að þjóðþinginu okkar og ekki mátti gefa almenningi kost á opnum borgarstjórnarfundi um málið.

Meirihlutinn ákvað að fylgja þeirri stefnu sem hann tók um leið og hann fékk þetta erfiða mál fyrst í fangið, að tryggja þrönga hagsmuni lóðareiganda á Landsímareit og sjá til þess að hagnaðarvonir hans gætu ræst. Annars ætti borgin ekki von á góðu frá eigandanum. Sá er eflaust með allar heimildir og væntingar um byggingarmagn veðsettar upp í rjáfur en mátti að sjálfsögðu vita allan tímann að á þessum stað yrði ekki byggt hvað sem er. Útgangspunktur í öllu ferlinu var að finna þyrfti rými fyrir stórt hótel, miklu, miklu stærra í herbergjum talið en Hótel Borg. Þannig fengi lóðareigandinn sitt, annað kom ekki til greina. Þetta er auðvitað makalaus nálgun hjá meirihlutanum og hann er enn í bullandi vandræðum með málið. Hvað varð um alla lýðræðisástina og meintan áhuga á húsvernd? Hvers vegna í ósköpunum stendur meirihlutinn enn þá með eigandanum en ekki almenningi, menningunni, tónlistarfólkinu og húsverndinni?

Alvöru sátt

Minjastofnun Íslands tók til starfa um síðustu áramót og gegnir ábyrgðarmiklu hlutverki. Hún tók í sumarbyrjun skýra og vandlega ígrundaða afstöðu til deiliskipulagshugmynda sem þá voru bara tillögur en hafa nú verið afgreiddar í borgarráði án nokkurs tillits til þeirra athugasemda. Stofnunin hlýtur þá að bregðast við og grípa til viðeigandi ráðstafana. Koma þarf í veg fyrir að einstakur og vinmargur samkomu- og tónleikasalur, sem ber svipmót stríðsáranna og nýrra tíma í íslenskri byggingarsögu, glatist. Byggingar við Vallarstræti verða líka að styðja betur gömlu húsin sem þar eru í ómetanlegri umgjörð um litríkasta torgið í Reykjavík. Enginn er á móti líflegri starfsemi á jarðhæð í Landsímahúsi við Austurvöll, eins og stundum er látið í veðri vaka, enginn er á móti því að bæta umhverfi og efla líf í Kvosinni. Við viljum bara alvöru sátt við gamla byggð og lífið í borginni. Að mannlífið og tónlistin fái að dafna. Að Alþingishús og timburhúsin við Kirkjustræti njóti sín. Að gömul hús og götumyndir eigi sér mörg líf og langa framtíð öllum til heilla. Á þessum reit er alvöru sátt sjálfsögð krafa.