Íslenskar búvörur styrkja samkeppni á matvörumarkaði Erna Bjarnadóttir skrifar 30. janúar 2012 06:00 Samkeppniseftirlitið kynnti nýlega ítarlega úttekt á verðþróun og samkeppni á dagvörumarkaði. Þar kom m.a. fram að verð á dagvöru hækkaði að meðaltali um tæp 60% frá janúar 2006 til ársloka 2011. Á þessum tíma hækkuðu innlendar búvörur mun minna, t.d. kjöt um 30-40% og ostar og smjör um 50%. Erlendar matvörur hækkuðu hins vegar um 75% á þessum 6 árum. Úttekt Samkeppniseftirlitsins sýnir fram á að innkaupsverð minni verslana var að meðaltali 16% hærra en innkaupsverð lágvöruverðsverslana á sömu vörum. Álagning lágvöruverðsverslana var að jafnaði 18% ofan á innkaupsverð viðkomandi verslana eða birgðahúss. Munur á innkaupsverði á milli verslana reynist æði misjafn eftir vöruflokkum. Mestur er hann á innfluttum vörum og vörum sem að stærstum hluta eru unnar úr innfluttum hráefnum eins og brauði, kökum, kexi og kornvörum, allt að 26%. Verð á Íslandi á þessum vörum var 28% hærra en að meðaltali innan Evrópusambandsríkjanna 27 árið 2009. Nær enginn munur var á innkaupsverði verslana á mjólk og mjólkurvörum en 6% munur á fersku svínakjöti og 10% á lambakjöti. Niðurstaða Samkeppniseftirlitsins er sú að þar hafa smærri verslanir meiri möguleika á verðsamkeppni en í flestum öðrum vöruflokkum. Ein af meginniðurstöðum Samkeppniseftirlitsins til að bæta samkeppnisaðstæður á smásölumarkaði er að dregið verði úr innflutningstakmörkunum á búvörum. Ritstjóri Fréttablaðsins grípur þetta á lofti í leiðara blaðsins 27. janúar sl. Aukinn innflutningur yrði væntanlega að verulegu leyti í höndum birgðahúsa stóru verslanasamstæðanna sem við það myndu setjast í ráðandi stöðu á verðlagningu þessara vara á markaðnum. Skýrslan staðfestir einmitt að sú sé reyndin í dag á innfluttum vörum þar sem birgðahúsin, einn stór eða örfáir innlendir birgjar, hafa ráðandi stöðu. Hvernig aukinn innflutningur getur leitt til jafnari samkeppnisaðstöðu milli verslana á markaðnum er vandséð í þessu ljósi. Afnám tollverndar mun auka svigrúm smásölunnar til að bæta stöðu sína á kostnað bænda og mun að öllum líkindum leiða til breytinga á verðmyndun búvara þannig að stærri hluti álagningar falli smásölunni í skaut. Sú reynsla sem vísað er til af breytingum á umhverfi garðyrkju er ekki einhlít. Ræktun á papriku dróst umtalsvert saman eftir að tollar voru felldir niður árið 2002 og hafði ekki náð fyrri stöðu árið 2010. Gríðarlegar framfarir hafa á sama tíma orðið í ræktun tómata og agúrku og þessar afurðir eru nú ræktaðar árið um kring. Í Finnlandi var reynslan við aðild landsins að ESB sú að völd smásölunnar jukust og að vinnslu og smásölu hafi gengið mun betur að viðhalda eigin álagningu en bændum. Áhugi fyrirtækja í verslun með dagvöru á afnámi innflutningshafta er hins vegar skiljanlegur í þessu ljósi. Íslenski matvörumarkaðurinn er örmarkaður og um 70% hans á höfuðborgarsvæðinu. Ef til stórfellds innflutnings kemur á búvörum mun verða auðvelt fyrir fjársterka aðila að ryðja innlendri framleiðslu af markaði með undirboðum eða ódýrri erlendri umframframleiðslu. Hvað verður þá um bændur og minni verslanir? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen Skoðun Halldór 18.05.2024 Halldór Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Að velja sér forseta Sigrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn á tímum sundrungar Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað væri lífið án vina? Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hverjir bera ábyrgð á að halda launum kvenna niðri? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fararheill til Bessastaða Ynda Eldborg skrifar Skoðun Öfgar og ósannindi Oddný G. Harðardóttir skrifar Skoðun Tímabær orð Unnar Arndísardóttur um afstæði barneigna Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Í hjarta sínu græn, en varla í reynd Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - ein af okkur Hjálmar Gíslason skrifar Skoðun Að sameina frekar en sundra Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar Skoðun Hvaða eiginleika þarf forseti að hafa? Hildur Eir Bolladóttir skrifar Skoðun Þegar ég heyri nafnið Katrín Jakobsdóttir Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Í framhaldi af viðtali við Helgu Þórisdóttur Kári Stefánsson skrifar Skoðun Góð gildi og staðfesta Höllu Hrundar Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Sjá meira
Samkeppniseftirlitið kynnti nýlega ítarlega úttekt á verðþróun og samkeppni á dagvörumarkaði. Þar kom m.a. fram að verð á dagvöru hækkaði að meðaltali um tæp 60% frá janúar 2006 til ársloka 2011. Á þessum tíma hækkuðu innlendar búvörur mun minna, t.d. kjöt um 30-40% og ostar og smjör um 50%. Erlendar matvörur hækkuðu hins vegar um 75% á þessum 6 árum. Úttekt Samkeppniseftirlitsins sýnir fram á að innkaupsverð minni verslana var að meðaltali 16% hærra en innkaupsverð lágvöruverðsverslana á sömu vörum. Álagning lágvöruverðsverslana var að jafnaði 18% ofan á innkaupsverð viðkomandi verslana eða birgðahúss. Munur á innkaupsverði á milli verslana reynist æði misjafn eftir vöruflokkum. Mestur er hann á innfluttum vörum og vörum sem að stærstum hluta eru unnar úr innfluttum hráefnum eins og brauði, kökum, kexi og kornvörum, allt að 26%. Verð á Íslandi á þessum vörum var 28% hærra en að meðaltali innan Evrópusambandsríkjanna 27 árið 2009. Nær enginn munur var á innkaupsverði verslana á mjólk og mjólkurvörum en 6% munur á fersku svínakjöti og 10% á lambakjöti. Niðurstaða Samkeppniseftirlitsins er sú að þar hafa smærri verslanir meiri möguleika á verðsamkeppni en í flestum öðrum vöruflokkum. Ein af meginniðurstöðum Samkeppniseftirlitsins til að bæta samkeppnisaðstæður á smásölumarkaði er að dregið verði úr innflutningstakmörkunum á búvörum. Ritstjóri Fréttablaðsins grípur þetta á lofti í leiðara blaðsins 27. janúar sl. Aukinn innflutningur yrði væntanlega að verulegu leyti í höndum birgðahúsa stóru verslanasamstæðanna sem við það myndu setjast í ráðandi stöðu á verðlagningu þessara vara á markaðnum. Skýrslan staðfestir einmitt að sú sé reyndin í dag á innfluttum vörum þar sem birgðahúsin, einn stór eða örfáir innlendir birgjar, hafa ráðandi stöðu. Hvernig aukinn innflutningur getur leitt til jafnari samkeppnisaðstöðu milli verslana á markaðnum er vandséð í þessu ljósi. Afnám tollverndar mun auka svigrúm smásölunnar til að bæta stöðu sína á kostnað bænda og mun að öllum líkindum leiða til breytinga á verðmyndun búvara þannig að stærri hluti álagningar falli smásölunni í skaut. Sú reynsla sem vísað er til af breytingum á umhverfi garðyrkju er ekki einhlít. Ræktun á papriku dróst umtalsvert saman eftir að tollar voru felldir niður árið 2002 og hafði ekki náð fyrri stöðu árið 2010. Gríðarlegar framfarir hafa á sama tíma orðið í ræktun tómata og agúrku og þessar afurðir eru nú ræktaðar árið um kring. Í Finnlandi var reynslan við aðild landsins að ESB sú að völd smásölunnar jukust og að vinnslu og smásölu hafi gengið mun betur að viðhalda eigin álagningu en bændum. Áhugi fyrirtækja í verslun með dagvöru á afnámi innflutningshafta er hins vegar skiljanlegur í þessu ljósi. Íslenski matvörumarkaðurinn er örmarkaður og um 70% hans á höfuðborgarsvæðinu. Ef til stórfellds innflutnings kemur á búvörum mun verða auðvelt fyrir fjársterka aðila að ryðja innlendri framleiðslu af markaði með undirboðum eða ódýrri erlendri umframframleiðslu. Hvað verður þá um bændur og minni verslanir?
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir skrifar
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Þegar orðið einelti er gjaldfellt – Til fylgjenda Katrínar Jakobsdóttur Kolbrá Höskuldsdóttir Skoðun