Að hengja bakara fyrir smið

29. júlí 2010 06:00

Því hefur verið haldið fram í fjölmiðlum að undanförnu að Actavis hafi hækkað lyfjaverð í skjóli „einokunaraðstöðu“. Þetta er rangt.

Í fyrsta lagi er Actavis ekki í einokunaraðstöðu á Íslandi, því fer fjarri. Íslenski lyfjamarkaðurinn er opinn og markaðshlutdeild Actavis á Íslandi var 35% í magni en 13% í verðmæti árið 2009. Á Íslandi hafa tugir lyfjafyrirtækja markaðsleyfi.

Dæmi hafa verið nefnd sem sögð eru varpa ljósi á málið. Skoðum staðreyndirnar.

Lyfið Kínín var framleitt í elsta hluta lyfjaverksmiðju Actavis í Hafnarfirði, sem nú hefur verið lokað. Það var kominn tími á endurnýjun og ekki annað að gera en að færa framleiðsluna. Í staðinn er komið sambærilegt lyf frá Actavis sem framleitt er í Bretlandi. Það er rangt að lyfið frá Actavis sé nú dýrara en áður, þvert á móti er hver tafla ódýrari í heildsölu frá Actavis. Það hefur nefnilega gleymst í umræðunni að Actavis selur ekki lyf í smásölu og hefur ekkert með smásöluálagningu að gera. Sama heildsöluverð og á NorðurlöndumHeildsöluverð á Íslandi miðast almennt við meðalverð á Norðurlöndum, en verðið er háð samþykki Lyfjagreiðslunefndar. Kínín, sem er notað við malaríu og sinadrætti, er raunar ekki á markaði í Danmörku, Finnlandi eða Noregi. Í Svíþjóð, þar sem lyfið er þó á markaði er heildsöluverðið hærra en á Íslandi.

Misskilnings hefur gætt í umræðunni sem virðist vera vegna breytinga á reglum um smásöluálagningu sem tóku gildi 1. janúar 2009. Vegna þessara breytinga kemur í mörgum tilfellum fram hækkun til sjúklings, en hún er hvorki af völdum verðhækkunar hjá Actavis né rennur hún til fyrirtækisins. Smásöluálagning breytir myndinniÍ stuttu máli er álagningu í smásölu þannig háttað að 9% leggjast á heildsöluverð, þá 699 kr. á hvern pakka og loks virðisaukaskattur. Þannig kostar 28 stk. pakkning af Amitryptiline frá Actavis 10 mg nú 195 kr. í heildsölu frá Actavis, en 1.144 kr. í smásölu (195 + 9% + 699 + 25,5% vsk). Áður var einnig á markaði 100 stk. pakkning, en hún hefur ekki verið fáanleg frá verksmiðjunni erlendis. Tekið hefur verið dæmi um verðbreytingu á þessu lyfi, þar sem afgreiddar eru 4x28 stk. pakkningar, í stað einnar 100 stk. pakkningar áður. Vegna fyrrgreindra breytinga á smásöluálagningunni fær apótekið nú 2.866 krónur og virðisaukaskatturinn til ríkisins er 930 kr.

Í þessu tilfelli hefur Actavis tekist að fá 100 stk. pakkningar á nýjan leik og munu þær koma á markað í lok árs, en sum þeirra lyfja sem um ræðir eru notuð í það litlu magni að ekki er hægt að fá sérstakar pakkningastærðir fyrir Íslandsmarkað.

Actavis hefur þurft að færa framleiðslu 27 lyfja með þessum hætti síðan 2008. Þau voru framleidd í elsta hluta verksmiðjunnar þar sem komið var að miklum endurbótum. Þess vegna var óhjákvæmilegt að færa framleiðsluna. Hagkvæmast fyrir alla aðila var að gera það með þeim hætti sem valinn var. Actavis hefur leitað allra leiða til að finna sömu lyf í sömu styrkleikum og pakkningum og hefur átt í góðu samstarfi við Lyfjastofnun vegna þessa. Í einhverjum tilfellum hefur heildsöluverðið hækkað, en verð hvers lyfs er eftir þessar breytingar miðað við meðalverð á Norðurlöndum. Rétt er að árétta að þessi 27 lyf frá Actavis eru aðeins 15% af þeim lyfjum sem afskráð hafa verið á Íslandi á sama tíma. Þau lyf hafa önnur lyfjafyrirtæki afskráð. Vöruframboð allra lyfjafyrirtækja er í stöðugri endurskoðun og þróun, eftir því sem ný lyf koma á markað. Nýtt samheitalyf á mánaðarfrestiÞað eru fjöldamörg dæmi um samheitalyf frá Actavis sem hafa sparað sjúklingum og skattborgurum mikla peninga. Það mætti til dæmis nefna þunglyndislyfið Esopram, til að taka nýlegt dæmi. Verðmunur á algengustu pakkningunni miðað við frumlyfið er 103%. Þar munar tæpum 5.000 krónum í heildsölu hvað samheitalyfið frá Actavis er ódýrara en frumlyfið.

Actavis leggur áherslu á að bjóða hágæða samheitalyf á sanngjörnu verði. Mörg þau nýjustu eru framleidd í verksmiðjunni í Hafnarfirði og skapa hundruð starfa í íslensku samfélagi. Þeim störfum hefur fjölgað um 500 á undanförnum áratug, og fjölgar enn. Íslendingar fá oft ný samheitalyf á undan nágrannalöndunum, en að jafnaði kemur eitt nýtt samheitalyf á markað frá Actavis á Íslandi á mánuði. Verð nýrra lyfja frá Actavis er við markaðssetningu að meðaltali þriðjungi lægra en verð frumlyfsins sem fyrir er á markaði.

Actavis lítur björtum augum til framtíðar á Íslandi, hér eru spennandi þróunarverkefni í vinnslu, framleiðslugetan að aukast og ýmis tækifæri í lyfjaiðnaði sem stjórnvöld gætu mögulega nýtt betur.