Hver leggur meira af mörkum? 29. október 2009 06:00 Spurt er hvort stóriðjufyrirtækin vilji leggja sitt af mörkum til að hjálpa íslensku samfélagi og þjóðarbúskap á miklum erfiðleikatímum. Tilefnið er gagnrýni á orku-, umhverfis- og auðlindaskatta sem boðaðir eru í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2010. Svarið er afdráttarlaust já. Þar með er þó ekki öll sagan sögð, því brýnt er að gera hér grein fyrir annars vegar áhrifum boðaðra skatta á stóriðjufyrirtækin og hins vegar framlagi þeirra til samfélagsins og þjóðarbúskaparins. Ljóst er að hinir nýju skattar (séu þeir löglegir, sem við skulum láta liggja á milli hluta) koma til með að kosta Alcan á Íslandi hf. mörg hundruð milljónir króna á næsta ári, jafnvel upp undir tvo milljarða. Þetta kann að hljóma ótrúlega með hliðsjón af hughreystandi yfirlýsingum um að skattarnir verði almennir og leggist jafnt á alla notendur. Skýringin rennur væntanlega upp fyrir lesandanum þegar bent er á að álverið í Straumsvík kaupir um 18% af öllu rafmagni sem selt er á Íslandi, eða hér um bil fjórum sinnum meira en öll heimili samanlagt. Nefnt hefur verið til sögunnar „lágt auðlindagjald" sem geti verið til dæmis 20-30 aurar á kílówattstund og spurt hvort slíkt gjald væri fyrirtækjunum óbærilegt. Svarið er að 30 aurar á kílówattstund myndu þýða litlar 900 milljónir króna fyrir álverið í Straumsvík, enda notar það 3 þúsund gígawattstundir á ári. Efast má um að til sé það fyrirtæki hér á landi sem þætti 900 milljóna króna viðbótarskattur bærilegur, hvað þá lágur. Ofan á þetta bætist kolefnisgjaldið sem boðað er. Ekki liggur fyrir hve miklum heildartekjum það á að skila í ríkissjóð á næsta ári en með hliðsjón af rafskautanotkun álversins, sem er umtalsverð, má ætla að það muni kosta fyrirtækið nokkur hundruð milljónir króna á ári til viðbótar við rafmagnsskattinn. Verði alvara gerð úr hugmyndinni um 14 evrur á hvert tonn koldíoxíðs, sem nefnd er í greinargerð með fjárlagafrumvarpinu sem dæmi um mögulega álagningu, þarf Alcan á Íslandi hf. að greiða yfir 700 milljónir króna á ári. Slík eru hin lágu, hóflegu og almennu gjöld sem fyrirtækin hafa leyft sér að gagnrýna, og uppskorið fyrir það aðdróttanir um að þau vilji jafnvel ekki leggja neitt af mörkum. Víkur þá sögunni að því hvað þau leggja af mörkum nú þegar. Nefnum fyrst tekjuskattinn. Alcan á Íslandi hefur á undanförnum tíu árum greitt 13 milljarða króna á núvirði í tekjuskatt, eða að meðaltali 1,3 milljarða á ári (hluta þessa tímabils greiddi fyrirtækið 33% skatt skv. upphaflegum fjárfestingarsamningi). Árið 2007 nam tekjuskattur þessa eina fyrirtækis 1,3 milljörðum króna eða um 3% af öllum tekjusköttum ríkisins af fyrirtækjum. Öll fyrirtæki í hótel- og veitingahúsarekstri, hugbúnaðargerð og tengdri ráðgjöf og lögfræðiþjónustu greiddu lægri tekjuskatt samanlagt en Alcan á Íslandi þetta ár. Tekjuskattur fyrirtækisins samsvaraði yfir fjórðungi af samanlögðum tekjuskatti allra verslunarfyrirtækja landsins. Það skýtur skökku við að þurfa að biðjast afsökunar á þessu. Greiða mörg fyrirtæki hærri skatt? Álverið í Straumsvík kaupir einnig vörur og þjónustu af yfir 800 íslenskum aðilum fyrir yfir 5 milljarða króna á ári. Fyrirtækið hefur veitt yfir 450 starfsmönnum vel launaða vinnu í yfir 40 ár samfleytt. Virkjunarmannvirkin sem upphaflega voru reist í Búrfelli til að knýja álverið eru núna fullafskrifuð og skila eiganda sínum milljarðatekjum á ári með sáralitlum tilkostnaði. Þrátt fyrir að hart hafi verið á dalnum í áliðnaðinum að undanförnu - og mörg álver víða um heim hafi ýmist dregið úr starfsemi eða jafnvel hætt starfsemi - samþykkti fjárfestingarnefnd Rio Tinto miðvikudaginn 30. september fjárveitingu til framkvæmda í Straumsvík sem miða að því að auka framleiðslugetu álversins. Vinnan getur hafist strax. Gert er ráð fyrir að verkefnið í heild kalli á um 600 ársverk, sem sparar um einn milljarð í atvinnuleysisbætur, og það felur í sér um það bil 13 milljarða innlendan kostnað, sem að stórum hluta mun skila sér í vasa hins opinbera. Kannski er mest um vert að það treystir rekstur álversins til framtíðar - þar á meðal þær miklu tekjur sem ríkið hefur af þessari starfsemi bæði beint og óbeint. Daginn eftir að fjárfestingarnefndin veitti þessa heimild var fjárlagafrumvarpið lagt fram með tillögum um skatta sem vandséð er að muni kosta fyrirtækið undir eitt þúsund milljónum króna á næsta ári. Alcan á Íslandi vill svo sannarlega halda áfram að leggja stóran skerf af mörkum til íslensks samfélags. Við óttumst hins vegar að við fáum ekki tækifæri til þess ef vegið verður með svo alvarlegum hætti að rekstrargrundvelli fyrirtækisins. Höfundur framkvæmdastjóri samskiptasviðs Alcan á Íslandi hf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson Skoðun Dagsbirtan lyftir andanum Hólmfríður Ósmann Jónsdóttir,Hrefna Björg Þorsteinsdóttir Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Dagsbirtan lyftir andanum Hólmfríður Ósmann Jónsdóttir,Hrefna Björg Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson skrifar Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Enn og aftur sumarlokun hjá SÁÁ Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Fjárveitingar til vegamála standast engan samanburð Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson skrifar Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Sjá meira
Spurt er hvort stóriðjufyrirtækin vilji leggja sitt af mörkum til að hjálpa íslensku samfélagi og þjóðarbúskap á miklum erfiðleikatímum. Tilefnið er gagnrýni á orku-, umhverfis- og auðlindaskatta sem boðaðir eru í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2010. Svarið er afdráttarlaust já. Þar með er þó ekki öll sagan sögð, því brýnt er að gera hér grein fyrir annars vegar áhrifum boðaðra skatta á stóriðjufyrirtækin og hins vegar framlagi þeirra til samfélagsins og þjóðarbúskaparins. Ljóst er að hinir nýju skattar (séu þeir löglegir, sem við skulum láta liggja á milli hluta) koma til með að kosta Alcan á Íslandi hf. mörg hundruð milljónir króna á næsta ári, jafnvel upp undir tvo milljarða. Þetta kann að hljóma ótrúlega með hliðsjón af hughreystandi yfirlýsingum um að skattarnir verði almennir og leggist jafnt á alla notendur. Skýringin rennur væntanlega upp fyrir lesandanum þegar bent er á að álverið í Straumsvík kaupir um 18% af öllu rafmagni sem selt er á Íslandi, eða hér um bil fjórum sinnum meira en öll heimili samanlagt. Nefnt hefur verið til sögunnar „lágt auðlindagjald" sem geti verið til dæmis 20-30 aurar á kílówattstund og spurt hvort slíkt gjald væri fyrirtækjunum óbærilegt. Svarið er að 30 aurar á kílówattstund myndu þýða litlar 900 milljónir króna fyrir álverið í Straumsvík, enda notar það 3 þúsund gígawattstundir á ári. Efast má um að til sé það fyrirtæki hér á landi sem þætti 900 milljóna króna viðbótarskattur bærilegur, hvað þá lágur. Ofan á þetta bætist kolefnisgjaldið sem boðað er. Ekki liggur fyrir hve miklum heildartekjum það á að skila í ríkissjóð á næsta ári en með hliðsjón af rafskautanotkun álversins, sem er umtalsverð, má ætla að það muni kosta fyrirtækið nokkur hundruð milljónir króna á ári til viðbótar við rafmagnsskattinn. Verði alvara gerð úr hugmyndinni um 14 evrur á hvert tonn koldíoxíðs, sem nefnd er í greinargerð með fjárlagafrumvarpinu sem dæmi um mögulega álagningu, þarf Alcan á Íslandi hf. að greiða yfir 700 milljónir króna á ári. Slík eru hin lágu, hóflegu og almennu gjöld sem fyrirtækin hafa leyft sér að gagnrýna, og uppskorið fyrir það aðdróttanir um að þau vilji jafnvel ekki leggja neitt af mörkum. Víkur þá sögunni að því hvað þau leggja af mörkum nú þegar. Nefnum fyrst tekjuskattinn. Alcan á Íslandi hefur á undanförnum tíu árum greitt 13 milljarða króna á núvirði í tekjuskatt, eða að meðaltali 1,3 milljarða á ári (hluta þessa tímabils greiddi fyrirtækið 33% skatt skv. upphaflegum fjárfestingarsamningi). Árið 2007 nam tekjuskattur þessa eina fyrirtækis 1,3 milljörðum króna eða um 3% af öllum tekjusköttum ríkisins af fyrirtækjum. Öll fyrirtæki í hótel- og veitingahúsarekstri, hugbúnaðargerð og tengdri ráðgjöf og lögfræðiþjónustu greiddu lægri tekjuskatt samanlagt en Alcan á Íslandi þetta ár. Tekjuskattur fyrirtækisins samsvaraði yfir fjórðungi af samanlögðum tekjuskatti allra verslunarfyrirtækja landsins. Það skýtur skökku við að þurfa að biðjast afsökunar á þessu. Greiða mörg fyrirtæki hærri skatt? Álverið í Straumsvík kaupir einnig vörur og þjónustu af yfir 800 íslenskum aðilum fyrir yfir 5 milljarða króna á ári. Fyrirtækið hefur veitt yfir 450 starfsmönnum vel launaða vinnu í yfir 40 ár samfleytt. Virkjunarmannvirkin sem upphaflega voru reist í Búrfelli til að knýja álverið eru núna fullafskrifuð og skila eiganda sínum milljarðatekjum á ári með sáralitlum tilkostnaði. Þrátt fyrir að hart hafi verið á dalnum í áliðnaðinum að undanförnu - og mörg álver víða um heim hafi ýmist dregið úr starfsemi eða jafnvel hætt starfsemi - samþykkti fjárfestingarnefnd Rio Tinto miðvikudaginn 30. september fjárveitingu til framkvæmda í Straumsvík sem miða að því að auka framleiðslugetu álversins. Vinnan getur hafist strax. Gert er ráð fyrir að verkefnið í heild kalli á um 600 ársverk, sem sparar um einn milljarð í atvinnuleysisbætur, og það felur í sér um það bil 13 milljarða innlendan kostnað, sem að stórum hluta mun skila sér í vasa hins opinbera. Kannski er mest um vert að það treystir rekstur álversins til framtíðar - þar á meðal þær miklu tekjur sem ríkið hefur af þessari starfsemi bæði beint og óbeint. Daginn eftir að fjárfestingarnefndin veitti þessa heimild var fjárlagafrumvarpið lagt fram með tillögum um skatta sem vandséð er að muni kosta fyrirtækið undir eitt þúsund milljónum króna á næsta ári. Alcan á Íslandi vill svo sannarlega halda áfram að leggja stóran skerf af mörkum til íslensks samfélags. Við óttumst hins vegar að við fáum ekki tækifæri til þess ef vegið verður með svo alvarlegum hætti að rekstrargrundvelli fyrirtækisins. Höfundur framkvæmdastjóri samskiptasviðs Alcan á Íslandi hf.
Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar