Hannesarmálið 1988 og sjálfstæði Háskóla Íslands Svanur Kristjánsson skrifar 19. júní 2008 00:01 Yfir dyrum hátíðasals Háskóla Íslands standa orð Jónasar Hallgrímssonar, „Vísindin efla alla dáð". Starfsemi háskólans var frá stofnun 1911 byggð á þeirri grundvallarforsendu að til að tryggja sannleiksleit háskóla þyrfti hann að vera frjáls og sjálfstæður. Einungis þannig væri hægt að koma í veg fyrir að annarlegir hagsmunir græfu undan hugsjón og starfi vísindafólks. Umdeild lektorsskipanSumarið 1988 skipaði þáverandi menntamálaráðherra, Birgir Ísleifur Gunnarsson, Hannes Hólmstein Gissurarson lektor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands. Hannes hafði ekki hlotið fullgildan hæfnisdóm dómnefndar sem skipuð var Svani Kristjánssyni, Gunnari Gunnarssyni, Jónatan Þórmundssyni og Sigurði Líndal. Dómnefndarálitið var birt í Morgunblaðinu 16. júlí 1988. Um verk Hannesar Hólmsteins, Stjórnarskrármálið (1987), sagði m.a.: „Heimildanotkun er einnig ábótavant. Þannig vísar höfundur til greinar um íslenska þjóðveldið (Skírnir 1984) og segir að þar komi fram, „að lög hafi verið skilin öðrum skilningi með Íslendingum en víða annars staðar" (Stjórnarskrármálið bls. 21). Ekki er hægt að finna þessari staðhæfingu neinn stað í þeirri heimild sem vitnað er til." Um cand. mag. ritgerð Hannesar Hólmsteins, Stofnun Sjálfstæðisflokksins, starfsemi og skipulag (1982) sagði m.a.: „Í heild rýrir það gildi ritgerðarinnar hversu gjarn höfundur er að koma einkasjónarmiðum sínum að og gera þau nánast að algildum mælikvarða. Á nokkrum stöðum eru felldir niðrandi persónulegir dómar um menn án nægilegs rökstuðnings." Þrátt fyrir alvarlega galla á verkum Hannesar Hólmsteins mat dómnefndin hann þó hæfan til kennslu og rannsókna á sérsviði samanburðarstjórnmála en sagði einnig: „Hins vegar verður það ekki ráðið af námsferli umsækjanda né heldur hefur hann sýnt fram á það með ritverkum sínum að hann hafi þá þekkingu á helstu kenningum og rannsóknaraðferðum í stjórnmálafræði að hann teljist hæfur til kennslu í undirstöðugreinum hennar". Þess verður að geta að Hannes Hólmsteinn er menntaður í heimspeki en ekki í stjórnmálafræði. Á blaðamannafundi í Háskóla Íslands 14. júlí 1988 lagði dómnefndin fram ítarlega greinargerð fyrir niðurstöðu sinni og svaraði gagnrýni menntamálaráðherra á störf hennar. Í Morgunblaðinu daginn eftir er haft eftir einum dómnefndarmanna: „Jónatan Þórmundsson sagði að vel hefði komið til álita að dæma Hannes óhæfan til að gegna lektorstöðunni. Það sýndi hins vegar glöggt hversu langt dómnefndin hefði teygt sig til að gæta fyllstu sanngirni að Hannes hefði verið dæmdur hæfur að hluta. Jónatan telur að Hannes gerðist sekur um ónákvæmni í meðferð heimilda. Það eitt sé næg ástæða til að dæma hann óhæfan til starfans. Hins vegar hafi dómnefndin viljað taka doktorsritgerð Hannesar sem fullgilda sönnun fyrir því að hann uppfylli skilyrðin, að hálfu leyti." (Morgunblaðið 15. júlí 1988). Á grundvelli skoðanaMenntamálaráðherra gerði enga tilraun til rökstyðja fræðilega yfirburði Hannesar Hólmsteins yfir þá umsækjendur sem dómnefndin taldi hæfa til starfsins. Hins vegar taldi ráðherrann að Hannes Hólmsteinn hefði einn mikilvægan kost til að bera: „Það kemur glögglega fram í áliti dómnefndar og öðrum gögnum málsins að skoðanir núverandi kennara í stjórnmálafræði og Hannesar H. Gissurarsonar á eðli og hlutverki þessarar fræðigreinar eru um margt ólíkar. Það er að dómi ráðherra æskilegt að ólíkar skoðanir á fræðigreininni eigi sér málsvara á vettvangi Háskóla Íslands. Í félagsvísindum er sérstaklega mikilvægt að tryggja fjölbreytni og frjálsa samkeppni hugmynda." (Greinargerð menntamálaráðuneytisins vegna stöðuveitingarinnar, Morgunblaðið 1. júlí 1988). Af þessum orðum er ljóst að Hannes Hólmsteinn hlaut lektorsstöðu við Háskóla Íslands eingöngu vegna skoðana sinna og hugmynda en ekki fræðilegra eiginleika. Rektor spyrnir við fætiHáskólaráð, undir forystu Sigmundar Guðbjarnasonar rektors, og félagsvísindadeild snerust af fullri reisn gegn þessari atlögu að frelsi og sjálfstæði háskólans (sjá Morgunblaðið 9. júlí 1988). Varðstaða yfirmanna skólans og félagsvísindadeildar sumarið 1988 var Háskóla Íslands til sæmdar og leiddi til þess að næsti menntamálaráðherra, Svavar Gestsson, gekkst fyrir því að lögum um ráðingar háskólakennara var breytt á þann veg að ráðherrar geta ekki skipað í stöður í trássi við vilja skólans.Höfundur er prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands og hefur kennt við skólann í 35 ár. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hættur kynhlutleysisins Eiríkur Rögnvaldsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Tvö hundruð milljarða afsláttur VG Inga Lind Karlsdóttir Skoðun Nokkrar góðar ástæður til að svindla á örorkukerfinu Eiður Welding Skoðun Ljúgandi málpípa sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson Skoðun Fjórar brýnar ástæður til að hætta viðskiptum við Rapyd Björn B. Björnsson Skoðun Sex liða áætlun til að koma á jafnvægi í húsnæðismálunum. Gunnar Einarsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Fiskeldi og Vestfirðir Runólfur Ágústsson Skoðun Ekkert bús í búðir! Jódís Skúladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sex liða áætlun til að koma á jafnvægi í húsnæðismálunum. Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Ljúgandi málpípa sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Hættur kynhlutleysisins Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Ólögleg áfengissala Ari Jónsson skrifar Skoðun Áhugaverðar ákvarðanir Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Gerræði ráðherranna Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Með lygina að vopni Páll Hermannsson skrifar Skoðun Leyfið til að drepa langreyði - óforsvaranleg ákvörðun Micah Garen skrifar Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir skrifar Skoðun UNICEF skóli Laugardals við Kirkjuteig Tryggvi Scehving Thorsteinsson skrifar Skoðun Leggðu rafskútunni vel í Kópavogi Bergur Þorri Benjamínsson skrifar Skoðun Fjórar brýnar ástæður til að hætta viðskiptum við Rapyd Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Ekkert bús í búðir! Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Fiskeldi og Vestfirðir Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Tvö hundruð milljarða afsláttur VG Inga Lind Karlsdóttir skrifar Skoðun Bætt þjónusta og minni kostnaður, er hægt að biðja um það betra? Hrefna Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Fyrirsjáanleiki til framtíðar Guðrún Halla Finnsdóttir,Valur Ægisson skrifar Skoðun Láglaunaþrælar, Samsæriskenning Guðmunda G. G. skrifar Skoðun Húmor í kennslu: Við hlustum, skiljum og munum betur Sveinn Waage skrifar Skoðun Vika einmanaleikans Jóhanna Stefáns Bjarkardóttir skrifar Skoðun Vald og þátttaka eða valdtaka? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Röng ákvörðun ráðherra Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Hvalirnir, hafið og við Edda Elísabet Magnúsdóttir skrifar Skoðun Íslenska ríkið braut á börnum en axlar enga ábyrgð Freyr Rögnvaldsson skrifar Skoðun Á að hundsa öll viðvörunarljós? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostaði Krýsuvík? Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Endurvekjum skikkjuna strax! Samúel Karl Ólason skrifar Skoðun Allt það helsta með einum smelli Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Nokkrar góðar ástæður til að svindla á örorkukerfinu Eiður Welding skrifar Skoðun Orkuskipti í forgang Ingibjörg Álfrós Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Yfir dyrum hátíðasals Háskóla Íslands standa orð Jónasar Hallgrímssonar, „Vísindin efla alla dáð". Starfsemi háskólans var frá stofnun 1911 byggð á þeirri grundvallarforsendu að til að tryggja sannleiksleit háskóla þyrfti hann að vera frjáls og sjálfstæður. Einungis þannig væri hægt að koma í veg fyrir að annarlegir hagsmunir græfu undan hugsjón og starfi vísindafólks. Umdeild lektorsskipanSumarið 1988 skipaði þáverandi menntamálaráðherra, Birgir Ísleifur Gunnarsson, Hannes Hólmstein Gissurarson lektor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands. Hannes hafði ekki hlotið fullgildan hæfnisdóm dómnefndar sem skipuð var Svani Kristjánssyni, Gunnari Gunnarssyni, Jónatan Þórmundssyni og Sigurði Líndal. Dómnefndarálitið var birt í Morgunblaðinu 16. júlí 1988. Um verk Hannesar Hólmsteins, Stjórnarskrármálið (1987), sagði m.a.: „Heimildanotkun er einnig ábótavant. Þannig vísar höfundur til greinar um íslenska þjóðveldið (Skírnir 1984) og segir að þar komi fram, „að lög hafi verið skilin öðrum skilningi með Íslendingum en víða annars staðar" (Stjórnarskrármálið bls. 21). Ekki er hægt að finna þessari staðhæfingu neinn stað í þeirri heimild sem vitnað er til." Um cand. mag. ritgerð Hannesar Hólmsteins, Stofnun Sjálfstæðisflokksins, starfsemi og skipulag (1982) sagði m.a.: „Í heild rýrir það gildi ritgerðarinnar hversu gjarn höfundur er að koma einkasjónarmiðum sínum að og gera þau nánast að algildum mælikvarða. Á nokkrum stöðum eru felldir niðrandi persónulegir dómar um menn án nægilegs rökstuðnings." Þrátt fyrir alvarlega galla á verkum Hannesar Hólmsteins mat dómnefndin hann þó hæfan til kennslu og rannsókna á sérsviði samanburðarstjórnmála en sagði einnig: „Hins vegar verður það ekki ráðið af námsferli umsækjanda né heldur hefur hann sýnt fram á það með ritverkum sínum að hann hafi þá þekkingu á helstu kenningum og rannsóknaraðferðum í stjórnmálafræði að hann teljist hæfur til kennslu í undirstöðugreinum hennar". Þess verður að geta að Hannes Hólmsteinn er menntaður í heimspeki en ekki í stjórnmálafræði. Á blaðamannafundi í Háskóla Íslands 14. júlí 1988 lagði dómnefndin fram ítarlega greinargerð fyrir niðurstöðu sinni og svaraði gagnrýni menntamálaráðherra á störf hennar. Í Morgunblaðinu daginn eftir er haft eftir einum dómnefndarmanna: „Jónatan Þórmundsson sagði að vel hefði komið til álita að dæma Hannes óhæfan til að gegna lektorstöðunni. Það sýndi hins vegar glöggt hversu langt dómnefndin hefði teygt sig til að gæta fyllstu sanngirni að Hannes hefði verið dæmdur hæfur að hluta. Jónatan telur að Hannes gerðist sekur um ónákvæmni í meðferð heimilda. Það eitt sé næg ástæða til að dæma hann óhæfan til starfans. Hins vegar hafi dómnefndin viljað taka doktorsritgerð Hannesar sem fullgilda sönnun fyrir því að hann uppfylli skilyrðin, að hálfu leyti." (Morgunblaðið 15. júlí 1988). Á grundvelli skoðanaMenntamálaráðherra gerði enga tilraun til rökstyðja fræðilega yfirburði Hannesar Hólmsteins yfir þá umsækjendur sem dómnefndin taldi hæfa til starfsins. Hins vegar taldi ráðherrann að Hannes Hólmsteinn hefði einn mikilvægan kost til að bera: „Það kemur glögglega fram í áliti dómnefndar og öðrum gögnum málsins að skoðanir núverandi kennara í stjórnmálafræði og Hannesar H. Gissurarsonar á eðli og hlutverki þessarar fræðigreinar eru um margt ólíkar. Það er að dómi ráðherra æskilegt að ólíkar skoðanir á fræðigreininni eigi sér málsvara á vettvangi Háskóla Íslands. Í félagsvísindum er sérstaklega mikilvægt að tryggja fjölbreytni og frjálsa samkeppni hugmynda." (Greinargerð menntamálaráðuneytisins vegna stöðuveitingarinnar, Morgunblaðið 1. júlí 1988). Af þessum orðum er ljóst að Hannes Hólmsteinn hlaut lektorsstöðu við Háskóla Íslands eingöngu vegna skoðana sinna og hugmynda en ekki fræðilegra eiginleika. Rektor spyrnir við fætiHáskólaráð, undir forystu Sigmundar Guðbjarnasonar rektors, og félagsvísindadeild snerust af fullri reisn gegn þessari atlögu að frelsi og sjálfstæði háskólans (sjá Morgunblaðið 9. júlí 1988). Varðstaða yfirmanna skólans og félagsvísindadeildar sumarið 1988 var Háskóla Íslands til sæmdar og leiddi til þess að næsti menntamálaráðherra, Svavar Gestsson, gekkst fyrir því að lögum um ráðingar háskólakennara var breytt á þann veg að ráðherrar geta ekki skipað í stöður í trássi við vilja skólans.Höfundur er prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands og hefur kennt við skólann í 35 ár.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun