Neyðarmóttakan; fyrir þolendur framhjáhalds Guðný S. Bjarnadóttir skrifar 17. október 2024 14:31 „Viðbrögð vitnis A við atburðum aðfaranætur 25. júní 2023 og eftirfarandi áhrif á hana, sem framangreind vitni lýstu með greinargóðum og trúverðugum hætti fyrir dómi, geta vel samrýmst því að A hafi orðið fyrir kynferðisofbeldi af hálfu ákærða umrædda nótt, líkt og hún sjálf segir. Geta áhrifin og viðbrögðin þannig rennt stoðum undir það að framburður A, hvað varðar meint brot, sé réttur. Ákærði hefur á móti sagt að viðbrögð A geti allt eins átt þá skýringu að hún hafi þjáðst af samviskubiti vegna framhjáhalds, en þau hafi bæði átt maka þegar þetta var. Kvaðst ákærði þekkja að samviskubit fylgdi framhjáhaldi.“ Ofangreint er tekið úr nýlegum dómi. Þrátt fyrir að dómari trúi að brotaþoli hafi orðið fyrir kynferðisofbeldi vegna þess að hún beri öll einkenni þess, þá fær ákærði samt að smætta ofbeldið í meint framhjáhald. Það er hins vegar ekki verið að rétta yfir manninum fyrir meint framhjáhald. Þá velti ég fyrir mér hvernig fabúleringar hins ákærða hafi meira vægi en upplifun og orð brotaþola og vitna. Einnig virðist það engin áhrif hafa á sekt hins ákærða að brotaþoli glími við margvíslegar afleiðingar af ofbeldinu. Erfið og niðurlægjandi skilyrði gagnvart brotaþolum Þolendur í kynferðisbrotamálum sem kæra brotin þurfa að vaða eld og brennistein til að komast í gegn um kerfið og uppfylla ótal skilyrði sem sakborningar fá að njóta vafans með. Brotaþolar þurfa helst að mæta á neyðarmóttökuna og gangast undir erfiða og niðurlægjandi læknisskoðun til að skrásetja áverka séu þeir til staðar. Því næst þarf brotaþoli að gefa skýrslu á sama tíma og viðkomandi er í miklu áfalli. Þá þarf skýrslan að vera óaðfinnanleg, allar tímasetningar helst upp á mínútu og allar lýsingar á verknaðinum nákvæmar. Svo þarf að komast að því hvort að málið uppfylli kröfur til að hægt sé að gefa út ákæru eða málið fellt niður. Ef málið nær í réttarsal þá má búast við því að neitun ákærða vegi þyngra en sönnunarbyrði sem þolandi hefur máli sínu til stuðnings. Það má nefna að neitun sakbornings vegur meira en upplifunin brotaþola af ofbeldinu, áverkar, áfallastreita og vitnisburður. Við höfum einnig séð dóma þar sem játning í skilaboðum dugði ekki til. Túlkun ákærða á atvikum málsins er oftast ekki véfengin og í stað þess að rétta yfir þeim ákærða er gripið í orð gegn orði. Já, þetta er orð gegn orði ef það á að hunsa öll gögn og framburði sem styðja við efni ákærunnar. Sýknudómar vegna þekkingarleysis dómara á áfallaviðbrögðum Það er með ólíkindum að árið 2024 séum við enn að lesa svona dóma. Sýknudóma vegna þess að brotaþoli gat ekki lýst því nákvæmlega hvernig ákærði klæddi hana úr pleðurbuxunum. Sýknudóma vegna þess að þrír dómarar sáu misræmi í frásögn brotaþola sem hlaut lífshættulega áverka í leggöngum. Svo miklar voru blæðingarnar að hún þurfti að gangast undir aðgerð, en hún á að geta munað hvert smáatriði árásarinnar. Sýknudóma vegna þess að dómari álítur að ekki sé vafi á að brotið hefur verið á brotaþola, þá þykir dómara varhugavert að telja að manninum hafi hlotið að vera ljóst að hann gengi gegn vilja konunnar. Ekki er hægt að refsa fyrir gáleysisbrot í þessum brotaflokki samkvæmt lögum og ber því að sýkna manninn. Sakborningar neita alltaf sök og við fáum að heyra ósanninda-þvætting um að þetta hafi verið harkalegt kynlíf, sem brotaþoli meira að segja bað um! Þrátt fyrir lokað þinghald í kynferðisbrotamálum, eru svo nær allar upplýsingar málsins ásamt ítarlegum lýsingum á brotinu gerð aðgengilegt almenningi. Fæst lesa dómana heldur láta sér nægja að rökræða í ummælakerfum fréttamiðla um trúverðugleika brotaþola og gera sér upp skoðanir á málum án þekkingar. Oftast er niðurstaðan sú að hún hljóti að hafa logið þar sem málið endaði með sýknu. „Rétta“ leiðin virkar einfaldlega ekki Konur leita réttar síns vegna þess að það er brotið á þeim. Þær sækja rétt sinn eins og samfélagið er alltaf að segja þeim að gera. Kærðu til lögreglu og farðu „réttu“ leiðina! „Rétta“ leiðin annars vegar veltur á því að lögreglan vinni rannsókn málsins almennilega og hins vegar huglægu mati dómara um hvað skiptir máli hverju sinni. Ef mat dómara er að trúverðugleiki brotaþola trompar ekki fabúleringar ákærða, þá stendur það. Það er, ef málið kemst svo langt og er ekki einfaldlega fellt niður á rannsóknarstigi. Sakfellingarhlutfallið á Íslandi í kynferðisbrotamálum er 3.48% vegna þess að dómarar meðal annars sýna algjört þekkingarleysi á áfallaviðbrögðum brotaþola. Eitt er víst að engin kona leitar til Neyðarmóttökunnar vegna framhjáhalds. Höfundur er stjórnarformaður Hagsmunasamtaka brotaþola. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kynferðisofbeldi Guðný S. Bjarnadóttir Mest lesið Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Sjá meira
„Viðbrögð vitnis A við atburðum aðfaranætur 25. júní 2023 og eftirfarandi áhrif á hana, sem framangreind vitni lýstu með greinargóðum og trúverðugum hætti fyrir dómi, geta vel samrýmst því að A hafi orðið fyrir kynferðisofbeldi af hálfu ákærða umrædda nótt, líkt og hún sjálf segir. Geta áhrifin og viðbrögðin þannig rennt stoðum undir það að framburður A, hvað varðar meint brot, sé réttur. Ákærði hefur á móti sagt að viðbrögð A geti allt eins átt þá skýringu að hún hafi þjáðst af samviskubiti vegna framhjáhalds, en þau hafi bæði átt maka þegar þetta var. Kvaðst ákærði þekkja að samviskubit fylgdi framhjáhaldi.“ Ofangreint er tekið úr nýlegum dómi. Þrátt fyrir að dómari trúi að brotaþoli hafi orðið fyrir kynferðisofbeldi vegna þess að hún beri öll einkenni þess, þá fær ákærði samt að smætta ofbeldið í meint framhjáhald. Það er hins vegar ekki verið að rétta yfir manninum fyrir meint framhjáhald. Þá velti ég fyrir mér hvernig fabúleringar hins ákærða hafi meira vægi en upplifun og orð brotaþola og vitna. Einnig virðist það engin áhrif hafa á sekt hins ákærða að brotaþoli glími við margvíslegar afleiðingar af ofbeldinu. Erfið og niðurlægjandi skilyrði gagnvart brotaþolum Þolendur í kynferðisbrotamálum sem kæra brotin þurfa að vaða eld og brennistein til að komast í gegn um kerfið og uppfylla ótal skilyrði sem sakborningar fá að njóta vafans með. Brotaþolar þurfa helst að mæta á neyðarmóttökuna og gangast undir erfiða og niðurlægjandi læknisskoðun til að skrásetja áverka séu þeir til staðar. Því næst þarf brotaþoli að gefa skýrslu á sama tíma og viðkomandi er í miklu áfalli. Þá þarf skýrslan að vera óaðfinnanleg, allar tímasetningar helst upp á mínútu og allar lýsingar á verknaðinum nákvæmar. Svo þarf að komast að því hvort að málið uppfylli kröfur til að hægt sé að gefa út ákæru eða málið fellt niður. Ef málið nær í réttarsal þá má búast við því að neitun ákærða vegi þyngra en sönnunarbyrði sem þolandi hefur máli sínu til stuðnings. Það má nefna að neitun sakbornings vegur meira en upplifunin brotaþola af ofbeldinu, áverkar, áfallastreita og vitnisburður. Við höfum einnig séð dóma þar sem játning í skilaboðum dugði ekki til. Túlkun ákærða á atvikum málsins er oftast ekki véfengin og í stað þess að rétta yfir þeim ákærða er gripið í orð gegn orði. Já, þetta er orð gegn orði ef það á að hunsa öll gögn og framburði sem styðja við efni ákærunnar. Sýknudómar vegna þekkingarleysis dómara á áfallaviðbrögðum Það er með ólíkindum að árið 2024 séum við enn að lesa svona dóma. Sýknudóma vegna þess að brotaþoli gat ekki lýst því nákvæmlega hvernig ákærði klæddi hana úr pleðurbuxunum. Sýknudóma vegna þess að þrír dómarar sáu misræmi í frásögn brotaþola sem hlaut lífshættulega áverka í leggöngum. Svo miklar voru blæðingarnar að hún þurfti að gangast undir aðgerð, en hún á að geta munað hvert smáatriði árásarinnar. Sýknudóma vegna þess að dómari álítur að ekki sé vafi á að brotið hefur verið á brotaþola, þá þykir dómara varhugavert að telja að manninum hafi hlotið að vera ljóst að hann gengi gegn vilja konunnar. Ekki er hægt að refsa fyrir gáleysisbrot í þessum brotaflokki samkvæmt lögum og ber því að sýkna manninn. Sakborningar neita alltaf sök og við fáum að heyra ósanninda-þvætting um að þetta hafi verið harkalegt kynlíf, sem brotaþoli meira að segja bað um! Þrátt fyrir lokað þinghald í kynferðisbrotamálum, eru svo nær allar upplýsingar málsins ásamt ítarlegum lýsingum á brotinu gerð aðgengilegt almenningi. Fæst lesa dómana heldur láta sér nægja að rökræða í ummælakerfum fréttamiðla um trúverðugleika brotaþola og gera sér upp skoðanir á málum án þekkingar. Oftast er niðurstaðan sú að hún hljóti að hafa logið þar sem málið endaði með sýknu. „Rétta“ leiðin virkar einfaldlega ekki Konur leita réttar síns vegna þess að það er brotið á þeim. Þær sækja rétt sinn eins og samfélagið er alltaf að segja þeim að gera. Kærðu til lögreglu og farðu „réttu“ leiðina! „Rétta“ leiðin annars vegar veltur á því að lögreglan vinni rannsókn málsins almennilega og hins vegar huglægu mati dómara um hvað skiptir máli hverju sinni. Ef mat dómara er að trúverðugleiki brotaþola trompar ekki fabúleringar ákærða, þá stendur það. Það er, ef málið kemst svo langt og er ekki einfaldlega fellt niður á rannsóknarstigi. Sakfellingarhlutfallið á Íslandi í kynferðisbrotamálum er 3.48% vegna þess að dómarar meðal annars sýna algjört þekkingarleysi á áfallaviðbrögðum brotaþola. Eitt er víst að engin kona leitar til Neyðarmóttökunnar vegna framhjáhalds. Höfundur er stjórnarformaður Hagsmunasamtaka brotaþola.
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun