Á bak við tjöldin Arnar Þór Jónsson skrifar 8. október 2024 12:02 Stjórnmálin eiga að byggjast á grundvallarviðmiðum. Stjórnmálaflokkar bjóða fram lista og skuldbinda sig til að framfylgja sínum viðmiðum. Á Íslandi hefur það gerst að flokkarnir hafa hrokkið af sinni hugmyndafræðilegu rót. Afleiðingin hefur orðið sú að stjórnmálin hafa orðið stefnulaus, ófyrirsjáanlegur hrærigrautur. Í sinni verstu mynd fara þau að snúast um hagsmuni valdamanna, en ekki kjósenda. Hér þarf endurnýjunar við. Stofnendur og stuðningsmenn Lýðræðisflokksins hafa fengið nóg af stefnulausri siglingu þjóðarskútunnar því öll berum við í brjósti ættjarðarást til landsins okkar og alls þess góða sem það hefur gefið okkur. Snúa verður stýrinu án tafar ef ekki á illa að fara. Ábyrgðin á að það verði gert hvílir á okkur Íslendingum, því allt ríkisvald stafar frá þjóðinni. Það erum við sem kjósum fulltrúa á Alþingi. Hlutverk þingmanna er að setja lög og svara til ábyrgðar gagnvart kjósendum. Í ljósi alls framanritaðs er erfitt að skilja áhuga íslenskra ráðamanna á því að framselja völd og áhrif úr landi til erlendra stofnana, sbr. nú m.a. frumvarp utanríkisráðherra um breytingu á EES samningnum viðvíkjandi bókun 35. Miklir hagsmunir eru við það bundnir að Íslendingar átti sig á þeim straumum sem móta stjórnmálin nú á dögum. Vísbendingar eru nú um að þar styrkist nú straumar sem eru ekki lýðræðislegir og hirða ekkert um klassískt frjálslyndi, heldur sigla áfram undir flaggi gervifrjálslyndis og gervilýðræðis. Í bókinni Framfaragoðsögnin eftir Georg Henrik von Wright (útg. 1993) fá finna umfjöllun sem varpa gagnlegu ljósi á samhengið sem hér um ræðir: Bandalag vísinda, tækni og iðnaðar mætti nefna tækniveldi. Tilhneiging þess er að verða alþjóðlegt og hafið yfir landamæri. Þar með verður það einnig sífellt óháðara því félagslega og pólitíska kerfi sem þróast hefur innan þjóðríkjanna og reist er á menningarlegum og þjóðernislegum venslum. Aukin spenna milli hins þjóðlega og hins yfirþjóðlega, milli hins pólitíska stjórnarforms og tækniveldisins, er eitt af dæmigerðum þjóðfélagseinkennum menningarinnar í lok tuttugustu aldar. [...] við lifum á tímum þegar tækniveldið er um það bil að taka völdin af pólitíska kerfinu. Ákvarðanir sem teknar eru innan hins síðarnefnda eru oft aðeins staðfesting á því sem hrundið hefur verið í framkvæmd innan hins fyrrnefnda. [Bls. 106-107] Tækniveldið stefnir að heimsumsvifum, um allan hnöttinn, milli ríkja eða öllu heldur þvert yfir landamæri. Pólitíska kerfið er samkvæmt hefð skipulagt innan þjóðríkja. Með einföldun má kalla stjórn tækniveldisins tækniræði, stjórn pólitíska kerfisins lýðræði. Milli þessara tveggja stjórnkerfa ríkir margs konar spenna. [ ...] hið þjoðlega pólitíska kerfi er á góðri leið með að hverfa inn í hið hnattræna tækniveldi. Ríkisstjórnum og þjoðþingum er stillt upp gagnvart veruleika sem þau hafa átt lítinn eða engan þátt í að skapa en neyðast þó til að aðlaga framtíðarákvarðanir sínar eftir afleiðingum hans og kröfum. Hið pólitíska kerfi er þannig milli steins og sleggur. annars vegar er fólkið eða kjósendurnir sem það hefur þegið umboð sitt frá og hins vegar er þrýsingur ákveðinna afla sem ríkisstjórnir þjóðríkjanna hafa engin yfirráð yfir. Þetta skapar trúnaðarbrest milli fólksins og þjóðkjörinna fulltrúa þess. Eitt af sjúkdómseinkennunum er það sem í daglegu tali kallast leiði á stjórnmálum og stjórnmálamönnum. Alvarlegara er að kjósendur hætti að treysta því að hinar lýðræðislegu stjórnarstofnanir séu þeirra leið til að taka þátt í ákvörðun þess sem gera skal. Upp kemur ástand sem ekki er ofmælt að kalla kreppu lýðræðisins. Einstaklingurinn, sem lítur ekki lengur á sig sem borgara í þjoðfélagi þar sem vilji hans eða hennar á aðild að ákvörðunum, verður í staðinn einangruð einkapersóna sem mænir á sína eigin spegilmynd. Bls. [124-125] Samantekt Hér að framan er lýst straumum sem renna undir yfirborði lýðræðislegrar umræðu. Að baki búa risastór, alþjóðleg fjármála- og hagsmunaöfl sem vilja seilast til áhrifa á vettvangi þjóðríkjanna. Gegn þessu þarf að standa lýðræðislegan vörð og tryggja að ekki verði hróflað við grunnstoðum lífsgæða í landinu, þ.m.t. náttúruauðlindum, orku, vatnsnýtingu, umhverfisvernd o.fl. Ég hvet lesendur til rýna í gegnum yfirborð daglegrar umræðu og greina hvað býr að baki. Ísland þarf ekki – og á ekki – að þurfa að sópast með straumnum. Við þurfum ekki að afhenda vald og áhrif úr landi til fólks sem við þekkjum ekki. Kjörnum fulltrúum okkar leyfist ekki að afsala íslensku ríkisvaldi (valdi þjóðarinnar) til erlendra ríkja eða ríkjabandalaga. Slíkt má a.m.k. ekki gerast nema að undangenginni upplýstri umræðu og viðeigandi breytingum á stjórnarskrá. Sjálfsákvörðunarréttur verður ekki varinn með því að taka upp stjórnlyndi. Lýðræðið verður ekki varið með því að taka upp tækniræði. Höfundur er lögmaður og stofnandi Lýðræðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Arnar Þór Jónsson Lýðræðisflokkurinn Mest lesið Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Sjá meira
Stjórnmálin eiga að byggjast á grundvallarviðmiðum. Stjórnmálaflokkar bjóða fram lista og skuldbinda sig til að framfylgja sínum viðmiðum. Á Íslandi hefur það gerst að flokkarnir hafa hrokkið af sinni hugmyndafræðilegu rót. Afleiðingin hefur orðið sú að stjórnmálin hafa orðið stefnulaus, ófyrirsjáanlegur hrærigrautur. Í sinni verstu mynd fara þau að snúast um hagsmuni valdamanna, en ekki kjósenda. Hér þarf endurnýjunar við. Stofnendur og stuðningsmenn Lýðræðisflokksins hafa fengið nóg af stefnulausri siglingu þjóðarskútunnar því öll berum við í brjósti ættjarðarást til landsins okkar og alls þess góða sem það hefur gefið okkur. Snúa verður stýrinu án tafar ef ekki á illa að fara. Ábyrgðin á að það verði gert hvílir á okkur Íslendingum, því allt ríkisvald stafar frá þjóðinni. Það erum við sem kjósum fulltrúa á Alþingi. Hlutverk þingmanna er að setja lög og svara til ábyrgðar gagnvart kjósendum. Í ljósi alls framanritaðs er erfitt að skilja áhuga íslenskra ráðamanna á því að framselja völd og áhrif úr landi til erlendra stofnana, sbr. nú m.a. frumvarp utanríkisráðherra um breytingu á EES samningnum viðvíkjandi bókun 35. Miklir hagsmunir eru við það bundnir að Íslendingar átti sig á þeim straumum sem móta stjórnmálin nú á dögum. Vísbendingar eru nú um að þar styrkist nú straumar sem eru ekki lýðræðislegir og hirða ekkert um klassískt frjálslyndi, heldur sigla áfram undir flaggi gervifrjálslyndis og gervilýðræðis. Í bókinni Framfaragoðsögnin eftir Georg Henrik von Wright (útg. 1993) fá finna umfjöllun sem varpa gagnlegu ljósi á samhengið sem hér um ræðir: Bandalag vísinda, tækni og iðnaðar mætti nefna tækniveldi. Tilhneiging þess er að verða alþjóðlegt og hafið yfir landamæri. Þar með verður það einnig sífellt óháðara því félagslega og pólitíska kerfi sem þróast hefur innan þjóðríkjanna og reist er á menningarlegum og þjóðernislegum venslum. Aukin spenna milli hins þjóðlega og hins yfirþjóðlega, milli hins pólitíska stjórnarforms og tækniveldisins, er eitt af dæmigerðum þjóðfélagseinkennum menningarinnar í lok tuttugustu aldar. [...] við lifum á tímum þegar tækniveldið er um það bil að taka völdin af pólitíska kerfinu. Ákvarðanir sem teknar eru innan hins síðarnefnda eru oft aðeins staðfesting á því sem hrundið hefur verið í framkvæmd innan hins fyrrnefnda. [Bls. 106-107] Tækniveldið stefnir að heimsumsvifum, um allan hnöttinn, milli ríkja eða öllu heldur þvert yfir landamæri. Pólitíska kerfið er samkvæmt hefð skipulagt innan þjóðríkja. Með einföldun má kalla stjórn tækniveldisins tækniræði, stjórn pólitíska kerfisins lýðræði. Milli þessara tveggja stjórnkerfa ríkir margs konar spenna. [ ...] hið þjoðlega pólitíska kerfi er á góðri leið með að hverfa inn í hið hnattræna tækniveldi. Ríkisstjórnum og þjoðþingum er stillt upp gagnvart veruleika sem þau hafa átt lítinn eða engan þátt í að skapa en neyðast þó til að aðlaga framtíðarákvarðanir sínar eftir afleiðingum hans og kröfum. Hið pólitíska kerfi er þannig milli steins og sleggur. annars vegar er fólkið eða kjósendurnir sem það hefur þegið umboð sitt frá og hins vegar er þrýsingur ákveðinna afla sem ríkisstjórnir þjóðríkjanna hafa engin yfirráð yfir. Þetta skapar trúnaðarbrest milli fólksins og þjóðkjörinna fulltrúa þess. Eitt af sjúkdómseinkennunum er það sem í daglegu tali kallast leiði á stjórnmálum og stjórnmálamönnum. Alvarlegara er að kjósendur hætti að treysta því að hinar lýðræðislegu stjórnarstofnanir séu þeirra leið til að taka þátt í ákvörðun þess sem gera skal. Upp kemur ástand sem ekki er ofmælt að kalla kreppu lýðræðisins. Einstaklingurinn, sem lítur ekki lengur á sig sem borgara í þjoðfélagi þar sem vilji hans eða hennar á aðild að ákvörðunum, verður í staðinn einangruð einkapersóna sem mænir á sína eigin spegilmynd. Bls. [124-125] Samantekt Hér að framan er lýst straumum sem renna undir yfirborði lýðræðislegrar umræðu. Að baki búa risastór, alþjóðleg fjármála- og hagsmunaöfl sem vilja seilast til áhrifa á vettvangi þjóðríkjanna. Gegn þessu þarf að standa lýðræðislegan vörð og tryggja að ekki verði hróflað við grunnstoðum lífsgæða í landinu, þ.m.t. náttúruauðlindum, orku, vatnsnýtingu, umhverfisvernd o.fl. Ég hvet lesendur til rýna í gegnum yfirborð daglegrar umræðu og greina hvað býr að baki. Ísland þarf ekki – og á ekki – að þurfa að sópast með straumnum. Við þurfum ekki að afhenda vald og áhrif úr landi til fólks sem við þekkjum ekki. Kjörnum fulltrúum okkar leyfist ekki að afsala íslensku ríkisvaldi (valdi þjóðarinnar) til erlendra ríkja eða ríkjabandalaga. Slíkt má a.m.k. ekki gerast nema að undangenginni upplýstri umræðu og viðeigandi breytingum á stjórnarskrá. Sjálfsákvörðunarréttur verður ekki varinn með því að taka upp stjórnlyndi. Lýðræðið verður ekki varið með því að taka upp tækniræði. Höfundur er lögmaður og stofnandi Lýðræðisflokksins.
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar