Bjarni vill verja Sjálfstæðisflokkinn fyrir lýðræðinu Gunnar Smári Egilsson skrifar 16. ágúst 2022 14:31 Í svo til öllum löndum ESB og EES, sem eru líklega þau lönd sem við viljum bera okkur saman við, gilda þær reglur að flokkar með viðlíka fylgi og Sósíalistaflokkurinn sitja við sama borð og Sjálfstæðisflokkurinn þegar kemur að opinberum stuðningi við stjórnmálasamtök. Smærri flokkar fá opinbera styrki í takt við atkvæðamagn í kosningum. Öfugt við það sem Bjarni Benediktsson fjármála- og efnahagsmálaráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins heldur fram í viðtali við Vísi, þar sem hann lýsir íslenska kerfinu sem annarlegu og skrítnu. Víða er framlaginu deilt út þannig að fyrst fá allir jafnt en síðan er úthlutað út frá atkvæðamagni. Þá fá litlir flokkar hlutfallslega meira en stærri. Það er í anda lýðræðis. Í Noregi fá t.d. dagblöð nr. 2 á hverjum markaði og þar undir styrki, en ekki stærstu blöðin (eins og hér er raunin). Einu dæmin innan ESB/EES um að aðeins stjórnmálahreyfingar á þingi fái styrki eru á Spáni (þar sem Sósíalistar hefðu fengi þingmenn fyrir 4,1% atkvæða. Þröskuldur til úthlutunar þingsæta er 3% á Spáni en 5% á Íslandi), Belgíu (þar hefði Sósíalistaflokkurinn líka fengið mann kjörinn, stærsta kjördæmið er með 24 þingmenn og í Belgíu er 5% þröskuldur innan kjördæma. Sósíalistar fengu 5,6% í Reykjavík norður) og Eistlandi (þar sem enginn flokkur fær þingmann né styrk sem ekki nær 5% á landsvísu). Í öllum öðrum löndum, 27 af 30, eru styrkir veittir flokkum eftir atkvæðum en ekki þingmönnum (þingflokkar fá aukalega styrki víða eins og á Íslandi, þar sem þingflokkar fá t.d. 25 aðstoðarmenn og rekstrarkostnað greiddan). Þar sem eru mörk varðandi atkvæðamagn eru þau langt undir 4,1% fylgi Sósíalista. Meira að segja í hálfgerðu alræði Ungverjalands er miðað við 1% og 3% í vaxandi eins-flokksræði Póllands. Hugrenningar Bjarna um að útiloka smærri flokka frá styrkjum sem stærri flokkar fá, er því algjörlega á skjön við það sem tíðkast í okkar heimshluta. Bjarni vill ekki gera eins og 29 lönd ESB/EES gera heldur ganga lengra en eitt þeirra, Eistland, gerir. Pælingar hans í Dagmálsþætti Moggans um daginn voru á svipuðum slóðum. Þar sagði hann að litlir flokkar ættu of auðvelt með að fá þingmenn á Íslandi. Þetta er algjör firra. Hið þveröfuga er rétt. Miðflokkurinn, minnsti þingflokkurinn á Íslandi, hefði náð kjöri í öllum nágrannalöndum okkar sem eru með samfærileg kosningakerfi. Og Sósíalistar, stærsti flokkurinn utan þings, hefði fengið þingmenn í velflestum ríkjum Evrópu. Svo sem: Grænlandi, Færeyjum, Danmörku, Noregi, Svíþjóð, Finnlandi, Hollandi, Belgíu, Portúgal, Spáni. Ítalíu, Austurríki og Grikklandi. Og mörgum ríkjum öðrum. Króatíu, Slóveníu, Albaníu, Búlgaríu, Serbíu ... ég nenni ekki að telja þetta allt upp. Bjarni er því ekki að leita að betri virkni lýðræðis í takt við hefðir þeirra ríkja þar sem lýðræðið virkar best, heldur er hann að leita leiða til að ýkja völd Sjálfstæðisflokksins umfram fylgi flokksins meðal þjóðarinnar og draga úr áhrifum kjósenda annara flokka. Líklega eru sögulegar ástæður fyrir því að Bjarni talar um þetta núna. Sjálfstæðisflokkurinn stóð fyrir stórauknum styrkjum til stjórnmálaflokka snemma á öldinni, þegar flokkurinn naut mikils fylgis og fékk langmest af þessum styrkjum. Eftir Hrun minnkuðu styrkir til flokksins í takt við minna fylgi undir formennsku Bjarna. Þetta lék fjárhag flokksins illa. Segja má að hann hafi étið upp allt það eigið fé sem lá í Valhöll, höfuðstöðvum flokksins sem verktakafyrirtæki reistu til að launa greiðasemi flokksins við stór verktakafyrirtæki og önnur stórfyrirtæki. Nú hefur flokkurinn hins vegar fengið leyfi til að byggja íbúðir á lóðinni við Valhöll og mun líklega fá 1,5 milljarð króna að launum í það minnsta. Bjarni og flokkurinn eru því ekki jafn háðir bótagreiðslum frá ríkinu og áður. Bjarni treystir sér því nú til að hefja umræðu um breytt kerfi. Þess vegna kvartaði Bjarni ekki þegar Íslandshreyfingin, Flokkur heimilanna, Dögun og Flokkur fólksins fengu styrki án þess að vera á þingi. Hann kvartar hins vegar þegar Sósíalistaflokkurinn fær styrk, enda er það flokkur sem auðvaldinu, sem Bjarni þjónar og tilheyrir, stendur ógn af. Sósíalistar hafa lýst andstöðu við háa styrki til stjórnmálahreyfinga. Þær hafa leitt til klíkuvæðingar innan flokka, þar sem forysta er ekki háð grasrót flokkanna um fjárhagsstuðning. Áhrif þessa má sjá á mörgum flokkum, ég nefni Vg þar sem forystan hefur í raun umbreytt flokknum á fáeinum árum. Önnur dæmi eru flokkar sem eru varla með félaga og virðast ekki sækjast eftir félögum; svo sem Flokkur fólksins, Píratar og Viðreisn. En meðan stjórnmálahreyfingar eru styrktar á annað borð dregur það ekki ekki úr skaðsemi styrkjanna að klippa burt smærri hreyfingar en halda áfram að styrkja þær stærri rausnarlega, heldur eykur það enn á skaðann. Sósíalistar hafa nýtt opinberan stuðning til að styrkja hagsmuna- og réttlætisbaráttu hópa sem ekki hafa fjárhagslegt bolmagn til að halda úti öflugri hagsmunabaráttu (Samtök leigjenda svo nýlegt dæmi sé tekið) og til að byggja upp Samstöðina, umræðuvettvang félagshyggju og verkalýðsbaráttu (haustdagskráin er að hefjast, fylgist með). Með þessu vill Sósíalistaflokkurinn nýta styrkina til að efla lýðræði og umræðu, ekki bara til fóðra sjálfan sig. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Smári Egilsson Sjálfstæðisflokkurinn Mest lesið „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Sjá meira
Í svo til öllum löndum ESB og EES, sem eru líklega þau lönd sem við viljum bera okkur saman við, gilda þær reglur að flokkar með viðlíka fylgi og Sósíalistaflokkurinn sitja við sama borð og Sjálfstæðisflokkurinn þegar kemur að opinberum stuðningi við stjórnmálasamtök. Smærri flokkar fá opinbera styrki í takt við atkvæðamagn í kosningum. Öfugt við það sem Bjarni Benediktsson fjármála- og efnahagsmálaráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins heldur fram í viðtali við Vísi, þar sem hann lýsir íslenska kerfinu sem annarlegu og skrítnu. Víða er framlaginu deilt út þannig að fyrst fá allir jafnt en síðan er úthlutað út frá atkvæðamagni. Þá fá litlir flokkar hlutfallslega meira en stærri. Það er í anda lýðræðis. Í Noregi fá t.d. dagblöð nr. 2 á hverjum markaði og þar undir styrki, en ekki stærstu blöðin (eins og hér er raunin). Einu dæmin innan ESB/EES um að aðeins stjórnmálahreyfingar á þingi fái styrki eru á Spáni (þar sem Sósíalistar hefðu fengi þingmenn fyrir 4,1% atkvæða. Þröskuldur til úthlutunar þingsæta er 3% á Spáni en 5% á Íslandi), Belgíu (þar hefði Sósíalistaflokkurinn líka fengið mann kjörinn, stærsta kjördæmið er með 24 þingmenn og í Belgíu er 5% þröskuldur innan kjördæma. Sósíalistar fengu 5,6% í Reykjavík norður) og Eistlandi (þar sem enginn flokkur fær þingmann né styrk sem ekki nær 5% á landsvísu). Í öllum öðrum löndum, 27 af 30, eru styrkir veittir flokkum eftir atkvæðum en ekki þingmönnum (þingflokkar fá aukalega styrki víða eins og á Íslandi, þar sem þingflokkar fá t.d. 25 aðstoðarmenn og rekstrarkostnað greiddan). Þar sem eru mörk varðandi atkvæðamagn eru þau langt undir 4,1% fylgi Sósíalista. Meira að segja í hálfgerðu alræði Ungverjalands er miðað við 1% og 3% í vaxandi eins-flokksræði Póllands. Hugrenningar Bjarna um að útiloka smærri flokka frá styrkjum sem stærri flokkar fá, er því algjörlega á skjön við það sem tíðkast í okkar heimshluta. Bjarni vill ekki gera eins og 29 lönd ESB/EES gera heldur ganga lengra en eitt þeirra, Eistland, gerir. Pælingar hans í Dagmálsþætti Moggans um daginn voru á svipuðum slóðum. Þar sagði hann að litlir flokkar ættu of auðvelt með að fá þingmenn á Íslandi. Þetta er algjör firra. Hið þveröfuga er rétt. Miðflokkurinn, minnsti þingflokkurinn á Íslandi, hefði náð kjöri í öllum nágrannalöndum okkar sem eru með samfærileg kosningakerfi. Og Sósíalistar, stærsti flokkurinn utan þings, hefði fengið þingmenn í velflestum ríkjum Evrópu. Svo sem: Grænlandi, Færeyjum, Danmörku, Noregi, Svíþjóð, Finnlandi, Hollandi, Belgíu, Portúgal, Spáni. Ítalíu, Austurríki og Grikklandi. Og mörgum ríkjum öðrum. Króatíu, Slóveníu, Albaníu, Búlgaríu, Serbíu ... ég nenni ekki að telja þetta allt upp. Bjarni er því ekki að leita að betri virkni lýðræðis í takt við hefðir þeirra ríkja þar sem lýðræðið virkar best, heldur er hann að leita leiða til að ýkja völd Sjálfstæðisflokksins umfram fylgi flokksins meðal þjóðarinnar og draga úr áhrifum kjósenda annara flokka. Líklega eru sögulegar ástæður fyrir því að Bjarni talar um þetta núna. Sjálfstæðisflokkurinn stóð fyrir stórauknum styrkjum til stjórnmálaflokka snemma á öldinni, þegar flokkurinn naut mikils fylgis og fékk langmest af þessum styrkjum. Eftir Hrun minnkuðu styrkir til flokksins í takt við minna fylgi undir formennsku Bjarna. Þetta lék fjárhag flokksins illa. Segja má að hann hafi étið upp allt það eigið fé sem lá í Valhöll, höfuðstöðvum flokksins sem verktakafyrirtæki reistu til að launa greiðasemi flokksins við stór verktakafyrirtæki og önnur stórfyrirtæki. Nú hefur flokkurinn hins vegar fengið leyfi til að byggja íbúðir á lóðinni við Valhöll og mun líklega fá 1,5 milljarð króna að launum í það minnsta. Bjarni og flokkurinn eru því ekki jafn háðir bótagreiðslum frá ríkinu og áður. Bjarni treystir sér því nú til að hefja umræðu um breytt kerfi. Þess vegna kvartaði Bjarni ekki þegar Íslandshreyfingin, Flokkur heimilanna, Dögun og Flokkur fólksins fengu styrki án þess að vera á þingi. Hann kvartar hins vegar þegar Sósíalistaflokkurinn fær styrk, enda er það flokkur sem auðvaldinu, sem Bjarni þjónar og tilheyrir, stendur ógn af. Sósíalistar hafa lýst andstöðu við háa styrki til stjórnmálahreyfinga. Þær hafa leitt til klíkuvæðingar innan flokka, þar sem forysta er ekki háð grasrót flokkanna um fjárhagsstuðning. Áhrif þessa má sjá á mörgum flokkum, ég nefni Vg þar sem forystan hefur í raun umbreytt flokknum á fáeinum árum. Önnur dæmi eru flokkar sem eru varla með félaga og virðast ekki sækjast eftir félögum; svo sem Flokkur fólksins, Píratar og Viðreisn. En meðan stjórnmálahreyfingar eru styrktar á annað borð dregur það ekki ekki úr skaðsemi styrkjanna að klippa burt smærri hreyfingar en halda áfram að styrkja þær stærri rausnarlega, heldur eykur það enn á skaðann. Sósíalistar hafa nýtt opinberan stuðning til að styrkja hagsmuna- og réttlætisbaráttu hópa sem ekki hafa fjárhagslegt bolmagn til að halda úti öflugri hagsmunabaráttu (Samtök leigjenda svo nýlegt dæmi sé tekið) og til að byggja upp Samstöðina, umræðuvettvang félagshyggju og verkalýðsbaráttu (haustdagskráin er að hefjast, fylgist með). Með þessu vill Sósíalistaflokkurinn nýta styrkina til að efla lýðræði og umræðu, ekki bara til fóðra sjálfan sig. Höfundur er félagi í Sósíalistaflokki Íslands.
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun