Hér er svargrein við skrifum Þórsteins Ragnarssonar, forstjóra Kirkjugarða Reykjavíkurprófastsdæma (KGRP), Hafa skal það sem sannara reynist, sem birt var í dag, 28. mars, sem svar við grein minni frá 23. mars, Kæru kaffistofugestir.
Í grein sinni segir forstjóri KGRP að ég fari með endurteknar rangfærslur. Því hafna ég alfarið. Mér þykir ekki fallegt að trúverðugleiki minn sé dreginn í efa þar sem mér, og flestum öðrum er mikilvægt að vera heiðarleg og greina satt og rétt frá.
Förum yfir staðreyndir málsins.
Þegar við föllum frá höfum við í grunninn tvo valkosti:
- Jarðsetningu. Við getum valið að láta jarðsetja kistuna okkar, en það er aðeins hægt að gera í kirkjugarði sbr. 1. gr. laga 36/1993. Allir kirkjugarðar landsins eru vígðir af presti þjóðkirkjunnar sbr. 5. gr. og 2. mgr. 6.gr laga 36/1993. Yfirmaður kirkjugarða landsins er biskup þjóðkirkjunnar sbr. 1 .mgr. 8.gr. laga 36/1993.
- Bálför. Við getum valið að láta brenna lík okkar í viðurkenndri líkbrennslustofnun sbr. 1. gr. laga 36/1993.
Eina bálstofa landsins er bálstofan í Fossvogi, sem staðsett er inn á lóð Fossvogskirkju, og er rekin af KGRP – sem lýtur yfirstjórn prófasta og biskups, sbr. reglur 775/2015. KGRP fær fjármagn til síns reksturs frá Kirkjugarðaráði, sem útdeilir árlegum greiðslum úr ríkissjóði (kirkjugarðsgjald) til kirkjugarða landsins. Formaður Kirkjugarðaráðs er biskup, eða fulltrúi biskups, og biskup hefur úrslitaatkvæði við ákvarðanatöku í Kirkjugarðaráði, sbr. 1. mgr. 11. gr. laga 36/1993. Kirkjugarðaráð hefur aðsetur á Biskupsstofu.
- A. Að bálför lokinni má jarðsetja öskuna ofan á kistugröf ástvinar í kirkjugarði.
- B. Að bálför lokinni má jarðsetja öskuna í duftreit í kirkjugarði.
- C. Að bálför lokinni má dreifa öskunni yfir hafi eða óbyggðum (eftir að sótt hefur verið um leyfi til sýslumanns)
Þetta er það skipulag sem hefur verið við lýði á Íslandi síðan félagar í Bálfarafélagi Íslands gerðu bálstofuna í Fossvogi að veruleika árið 1948. Og það virðist töluvert kappsmál hjá forstjóra KGRP að sem minnstar breytingar verði gerðar á þessu fyrirkomulagi – séu greinaskrif hans skoðuð síðustu áratugina.
Það liggur fyrir að bálstofan í Fossvogskirkjugarði er komin til ára sinna og það þarf að reisa nýja bálstofu á Íslandi. Tré lífsins vill taka við þjónustuhlutverki við bálfarir á Íslandi og bjóða þar með bálfaraþjónustu hjá óháðum aðila, óháð athafnarými og nýjan valmöguleika við greftranir í formi gróðursetningu ösku ásamt tré í Minningagarði.
Bálstofan í Fossvogskirkjugarði er vissulega öllum opin og engum er meinaður þar aðgangur. Það var sett sem skilyrði þegar Bálfarafélag Íslands lagði rekstur bálstofunnar í hendur KGRP árið 1948. Ég dreg það ekki í efa í minni grein heldur bendi á nýjan valmöguleika sem hentar betur nútíma samfélagi og tekur tillit til fjölbreytni okkar samfélags, nú þegar dómsmálaráðherra stendur frammi fyrir því að taka ákvörðun í þessum málum.
Starfsemi Trés lífsins mun ekki hamla því að Íslendingar geti valið sér athafnarými fyrir mikilvægar athafnir lífsins, hvort sem það er úti í náttúrunni, í kirkjum eða félagsheimilum trúar- eða lífsskoðunarfélaga sinna. En Tré lífsins mun fjölga valkostunum og huga að fjölbreytileika samfélagsins, umhverfismálum og virðingu fyrir vali einstaklingsins.
Mikilvægasta forsenda Trés lífsins er að við höfum raunverulegt val um okkar endanlega hvílustað, og að valið sé okkar.
Það er fjarri sanni að í fyrri grein minni sé ég að reyna að koma hugsun inn hjá lesendum að hlutirnir séu öðruvísi en þeir eru. Hlutirnir eru akkúrat eins og ég hef skrifað og staðfestist það í þessari grein með vísan í lög og nánari útskýringu á Tré lífsins.
Verði Tré lífsins að veruleika sjáum við fyrir okkur gott samstarf við öll trúar- og lífsskoðunarfélög landsins, starfsmenn þessara félaga, starfsmenn útfararþjónusta en fyrst og fremst þeirra sem vilja nýta sér þjónustu okkar. Tré lífsins vill veita góða þjónustu á mikilvægum tímamótum í lífi fólks, bæði við gleðistundir og við okkar hinstu kveðjustund. Þess vegna er mikilvægt að nægt val sé í boði fyrir fólk og það geti fléttað saman ólíkum möguleikum eftir eigin höfði – enda erum við hvert með sínu sniði og viljum ólíka hluti.
Stærstu spurningunni er enn er ósvarað og hún er þessi: hvers vegna leggja KGRP svo mikla áherslu á að sjá um bálfarir þegar það er ekki þeirra lögbundna hlutverk? Í raun ætti ný bálstofa Trés lífsins að vera mikið fagnaðarefni fyrir KGRP þar sem hún leysir vandamál fyrir KGRP sem gætu þá einbeitt sér að sínu lögbundna hlutverki.
Í mínu hjarta er það ótvírætt að óháður aðili ætti að veita bálfaraþjónustu á Íslandi vegna þess hve fjölmenningarlegt samfélagið okkar er orðið og að fleiri valmöguleika er þörf. Ég vona að dómsmálaráðherra verði á sama máli og velji framtíðarsýn sem rúmar okkur öll.
Höfundur er mannvistfræðingur, stofnandi Trés lífsins og formaður Bálfarafélags Íslands, sem finnst mikilvægt að rétt sé rétt og að rétt sé sagt frá.
