Ef skólinn hættir að snúast um menntun Guðfinnur Sigurvinsson skrifar 3. febrúar 2022 15:30 Mér finnst hugtakið menntun heillandi enda býður það upp á svo víða túlkun og rökræður. Grunnskólinn spannar mikilvægt mótunar- og þroskaskeið í lífi allra. Áhrif skólastigsins og starfsfólks þess á nemendur verða seint vanmetin. Þegar ég les viðhorfspistla eftir kjörna fulltrúa í sveitastjórnum eða skrif á íbúasíðum um málefni grunnskólans þá tek ég eftir að þau snúast mikið um viðbótarþjónustuna sem skólarnir veita, s.s. fyrirkomulag frístundar, mötuneyti og ýmis félagsleg atriði. Krafan er hvellskýr um góða þjónustu, það er vel og sannarlega mikilvægt. En ég sakna þess þó að mér finnst miklu minna skrifað og rætt um aðalhlutverk grunnskólanna sem er menntun barnanna. Er námsskráin í takt við nýja tíma? Er námið næg áskorun? Ættum við að hefja tungumálakennslu fyrr og auka framboð tungumála? Taka upp spænsku, frönsku eða fara úr dönsku í norsku og líta til þess að flest börn eru í dag altalandi á ensku þegar þau innritast í grunnskóla? Hefur verið brugðist við þessu? Hlutverk grunnskólakennarans er að undirbúa nemendur undir frekara nám og almenna þátttöku í lýðræðissamfélagi. Menntunin er hans hlutverk en uppeldið sjálft er á könnu foreldra, þótt þau mörk séu ekki alltaf kristaltær enda í eðli sínu skyld. Vísbendingar eru um að sífellt fleiri uppeldisleg atriði séu sett á könnu kennara, eins og að vera vakandi yfir því hvort börnin hafi fengið jafnt gefið í skóinn og gera athugasemdir ef út af bregður eða hvort öllum sé alltaf boðið í afmæli. Samskipti heimili og skóla eru í dag mun meiri en áður tíðkaðist. Það er jákvæð þróun en getur farið út í öfgar. Ég starfaði eitt sinn sem afleysingakennari og komst að raun um hversu mismunandi kennslustundirnar geta verið. Á meðan sumir bekkir gáfu manni kraft með leiftrandi áhuga sínum voru aðrir bekkir mjög krefjandi og fóru langt með að klára alla orku vinnudagsins í einni kennslustund. Störf kennara eins og annarra hafa sín takmörk. Oft heyrast raddir um að verkefni og vitundarvakning sem tengist samfélagsumræðu líðandi stundar þurfi að færa inn í skólana. Þá er ekkert tillit tekið til þeirra verkefna sem skólinn á að sinna að öðru leyti. Einföldum samskipti heimili og skóla Ég tel að það sé sóknarfæri að skoða betur samskipti heimili og skóla og straumlínulaga að því sem raunhæft og eðlilegt getur talist. Þannig þekkir hvor sitt hlutverk og ábyrgðarsvið betur og væntingar verða þá til samræmis við það. Afraksturinn getur ekki annað en þjónað börnunum betur. Við þurfum að átta okkur á að tæplega 40% fólks á íslenskum vinnumarkaði er í dag með háskólagráðu, eina eða fleiri. Á sama tíma er mikil eftirspurn eftir iðnmenntuðu fólki. Í mínum uppvexti var bóknámi og verknámi stillt upp sem leið A og leið B. Fór ekki saman. Þetta var brenglað gildismat og rangt. Við hvað var miðað? Möguleikar hársnyrtis með sveinspróf til að starfa víða um heim eru til dæmis ótakmarkaðir á meðan möguleikar einhvers sem er með doktorspróf í íslensku til þess hljóta að teljast litlir. Viðhorfin eru sem betur fer að breytast hratt og þau sem best standa á vinnumarkaði í dag hafa hæfni og menntun á báðum sviðum. Hefur grunnskólinn tekið mið af þessari þróun við undirbúning nemenda? Grunnskólinn á að vera staður þar sem börn og unglingar læra að þekkja hæfileika sína, færni og áhugasvið og geta byggt á þeirri vitneskju. Geta myndað sér upplýsta og ábyrga afstöðu um framtíð sína. Grunnskólinn á að kveikja áhuga þeirra, efla og styrkja sjálfsvitund og sjálfsmynd í gegnum námið. Við eigum að fagna því sem greinir okkur að í þessu tilliti en ekki að berja niður og steypa alla í sama mót meðaltalsins. Við þurfum að huga jafnt að þeim sem glíma við námsörðugleika og þeim sem skara fram úr. Báðir hópar eiga jafnan rétt á að njóta sín og hæfileika sinna. Þannig styrkist heildin mest sem er samfélagið allt. Aukið valfrelsi allra hagur Það þarf að auka valfrelsi í grunnskólunum og leyfa þeim að rækta sín sérkenni. Þannig fáum við fjölbreytt framboð skóla sem val er um. Lykilatriði er að nemendur geti valið um skóla óháð hverfaskiptingu, eins og við höfum heimilað um árabil í Garðabæ. Sérstakur Þróunarsjóður grunnskóla er til staðar í bænum sem hefur það verkefni að styðja við nýja hugsun og framþróun í skólastarfinu, þetta hefur skipt sköpum og mun gera áfram. Menntunin verður að vera í forgrunni því ef grunnskólinn hættir að snúast um sitt aðalhlutverk og megináherslan verður á allt annað sem tengist starfseminni þá fer illa. Skóli þar sem ólíkir nemendur eiga jafna möguleika á að blómstra í krafti styrkleika sinna er farsæll skóli þar sem öllum líður vel. Höfundur er varabæjarfulltrúi í Garðabæ og sækist eftir 4. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins fyrir komandi sveitarstjórnarkosningar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun: Kosningar 2022 Garðabær Sveitarstjórnarkosningar 2022 Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Sjá meira
Mér finnst hugtakið menntun heillandi enda býður það upp á svo víða túlkun og rökræður. Grunnskólinn spannar mikilvægt mótunar- og þroskaskeið í lífi allra. Áhrif skólastigsins og starfsfólks þess á nemendur verða seint vanmetin. Þegar ég les viðhorfspistla eftir kjörna fulltrúa í sveitastjórnum eða skrif á íbúasíðum um málefni grunnskólans þá tek ég eftir að þau snúast mikið um viðbótarþjónustuna sem skólarnir veita, s.s. fyrirkomulag frístundar, mötuneyti og ýmis félagsleg atriði. Krafan er hvellskýr um góða þjónustu, það er vel og sannarlega mikilvægt. En ég sakna þess þó að mér finnst miklu minna skrifað og rætt um aðalhlutverk grunnskólanna sem er menntun barnanna. Er námsskráin í takt við nýja tíma? Er námið næg áskorun? Ættum við að hefja tungumálakennslu fyrr og auka framboð tungumála? Taka upp spænsku, frönsku eða fara úr dönsku í norsku og líta til þess að flest börn eru í dag altalandi á ensku þegar þau innritast í grunnskóla? Hefur verið brugðist við þessu? Hlutverk grunnskólakennarans er að undirbúa nemendur undir frekara nám og almenna þátttöku í lýðræðissamfélagi. Menntunin er hans hlutverk en uppeldið sjálft er á könnu foreldra, þótt þau mörk séu ekki alltaf kristaltær enda í eðli sínu skyld. Vísbendingar eru um að sífellt fleiri uppeldisleg atriði séu sett á könnu kennara, eins og að vera vakandi yfir því hvort börnin hafi fengið jafnt gefið í skóinn og gera athugasemdir ef út af bregður eða hvort öllum sé alltaf boðið í afmæli. Samskipti heimili og skóla eru í dag mun meiri en áður tíðkaðist. Það er jákvæð þróun en getur farið út í öfgar. Ég starfaði eitt sinn sem afleysingakennari og komst að raun um hversu mismunandi kennslustundirnar geta verið. Á meðan sumir bekkir gáfu manni kraft með leiftrandi áhuga sínum voru aðrir bekkir mjög krefjandi og fóru langt með að klára alla orku vinnudagsins í einni kennslustund. Störf kennara eins og annarra hafa sín takmörk. Oft heyrast raddir um að verkefni og vitundarvakning sem tengist samfélagsumræðu líðandi stundar þurfi að færa inn í skólana. Þá er ekkert tillit tekið til þeirra verkefna sem skólinn á að sinna að öðru leyti. Einföldum samskipti heimili og skóla Ég tel að það sé sóknarfæri að skoða betur samskipti heimili og skóla og straumlínulaga að því sem raunhæft og eðlilegt getur talist. Þannig þekkir hvor sitt hlutverk og ábyrgðarsvið betur og væntingar verða þá til samræmis við það. Afraksturinn getur ekki annað en þjónað börnunum betur. Við þurfum að átta okkur á að tæplega 40% fólks á íslenskum vinnumarkaði er í dag með háskólagráðu, eina eða fleiri. Á sama tíma er mikil eftirspurn eftir iðnmenntuðu fólki. Í mínum uppvexti var bóknámi og verknámi stillt upp sem leið A og leið B. Fór ekki saman. Þetta var brenglað gildismat og rangt. Við hvað var miðað? Möguleikar hársnyrtis með sveinspróf til að starfa víða um heim eru til dæmis ótakmarkaðir á meðan möguleikar einhvers sem er með doktorspróf í íslensku til þess hljóta að teljast litlir. Viðhorfin eru sem betur fer að breytast hratt og þau sem best standa á vinnumarkaði í dag hafa hæfni og menntun á báðum sviðum. Hefur grunnskólinn tekið mið af þessari þróun við undirbúning nemenda? Grunnskólinn á að vera staður þar sem börn og unglingar læra að þekkja hæfileika sína, færni og áhugasvið og geta byggt á þeirri vitneskju. Geta myndað sér upplýsta og ábyrga afstöðu um framtíð sína. Grunnskólinn á að kveikja áhuga þeirra, efla og styrkja sjálfsvitund og sjálfsmynd í gegnum námið. Við eigum að fagna því sem greinir okkur að í þessu tilliti en ekki að berja niður og steypa alla í sama mót meðaltalsins. Við þurfum að huga jafnt að þeim sem glíma við námsörðugleika og þeim sem skara fram úr. Báðir hópar eiga jafnan rétt á að njóta sín og hæfileika sinna. Þannig styrkist heildin mest sem er samfélagið allt. Aukið valfrelsi allra hagur Það þarf að auka valfrelsi í grunnskólunum og leyfa þeim að rækta sín sérkenni. Þannig fáum við fjölbreytt framboð skóla sem val er um. Lykilatriði er að nemendur geti valið um skóla óháð hverfaskiptingu, eins og við höfum heimilað um árabil í Garðabæ. Sérstakur Þróunarsjóður grunnskóla er til staðar í bænum sem hefur það verkefni að styðja við nýja hugsun og framþróun í skólastarfinu, þetta hefur skipt sköpum og mun gera áfram. Menntunin verður að vera í forgrunni því ef grunnskólinn hættir að snúast um sitt aðalhlutverk og megináherslan verður á allt annað sem tengist starfseminni þá fer illa. Skóli þar sem ólíkir nemendur eiga jafna möguleika á að blómstra í krafti styrkleika sinna er farsæll skóli þar sem öllum líður vel. Höfundur er varabæjarfulltrúi í Garðabæ og sækist eftir 4. sæti á lista Sjálfstæðisflokksins fyrir komandi sveitarstjórnarkosningar.
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun