Hallinn í skólakerfinu Sara Dögg Svanhildardóttir skrifar 3. febrúar 2021 09:30 Að undanförnu hefur umræða um stöðu drengja innan skólakerfisins verið áberandi þar sem fólk úr ýmsum áttum hafa lýst yfir áhyggjum af stöðu þeirra. Áhyggjurnar sem hæst fara eru að lestrarfærni þeirra sé óviðunandi hjá nokkuð stórum hluta þeirra. Ástæðurnar eru vafalaust margvíslegar en vert er þó að minna á að 2000 börn eru à biðlista eftir þjónustu talmeinafræðings sem einmitt hefur töluvert með stuðning barna í vanda með m.a. málskilning að gera. Í 11 ár starfaði ég sem drengjakennari og síðar skólastjóri í skóla sem hefur skapað sér sérstöðu í íslensku skólakerfi með kynjaskiptu skólastarfi. Með þá reynslu á bakinu get ég tekið undir mikilvægi þess að staðan sé rýnd og horft til þess hvaða aðferðum er beitt til þess að nálgast stöðu drengja. Nálgunin hefur áhrif bæði á frammistöðu og líðanina og er forsenda þess að ná árangri. Ólík nálgun en sama markmið Í öllu skólastarfi þess skóla sem ég starfaði við og stýrði voru samskipti, virðing og vellíðan rauði þráðurinn í öllu starfi og átti við um börn jafnt sem starfsfólk. Þrátt fyrir að kynjaskipting hafi verið einkenni og meginforsenda starfsins er sá þáttur bara ein leið af fjölmörgum til að nálgast skólastarf með það að markmiði að mæta forsendum allra barna. Ótal aðrar leiðir eru jafngildar en fyrst og fremst skiptir máli að hafa trú á því að leiðin sem farin er virki fyrir öll börn. Staða drengja fær alla jafna nokkuð mikla athygli í umræðunni ekki síst vegna útkomu þeirra í PISA mælingum og er það vissulega áhyggjuefni. Mikilvægt er að rýna ástæðu þess að þeir skora lægra en stúlkur og bæta stöðu þeirra. Staða stúlkna hefur fengið nokkuð minni athygli. Þær virðast standa sig námslega almennt betur en drengir í því námsumhverfi sem íslenskt skólakerfi býður upp á. En við höfum hins vegar vísbendingar um að stúlkum líði ekki nógu vel. Þær mælast frekar með kvíðaeinkenni en drengir og halda sig almennt meira til hlés. Án þess að það hafi í för með sér áhyggjufulla umræðu. Hvað þá staða barna af erlendum uppruna eða fatlaðra ungmenna. Barnahóparnir í skólakerfinu eru fjölmargir og ólíkir. Heildarmyndin og leiðin til árangurs Það er almennt mat skólafólks, jafnt kennara sem stjórnenda, að innleiðing aðalnámskrár grunnskóla hafi ekki tekist sem skyldi. Þetta var niðurstaða nýlegrar skýrslu mennta- og menningarmálaráðuneytis um mat á innleiðingunni. Í skýrslunni kemur fram að vantað hafi upp á alla eftirfylgni ráðuneytisins, allan faglegan stuðning skorti sem og leiðbeiningar fyrir skólafólk um framkvæmdina. Skýrslan verður að teljast áfellisdómur um framkvæmdina. Við þessu ætlar ráðuneytið að bregðast við með ákveðnum leiðum sem kynntar eru í sömu skýrslu. Kallað er eftir einfaldari aðalnámskrá og fækkun hæfniviðmiða. Ekki er síður kallað eftir skilvirkara námsumsjónarkerfi, sem leiðir af sér hagræðingu í vinnuumhverfi kennara og auknu frelsi þeirra sem fara fyrir skólastarfi. Í ákalli um aukið frelsi felst m.a. krafa um meiri sveigjanleika í viðmiðunarstundaskrá til að mæta markmiðum og ná þeim. Fjölbreytt námsframboð er forsenda þess að eiga möguleika á að ná til ólíkra nemenda af hvaða kyni sem þeir eru. Þar verður viðmiðunarstundaskrá að vísa veginn. Allt hefur þetta áhrif á þá leið sem valin er til að skapa sem farsælast námsumhverfi fyrir öll börn. Það er hægt að gera betur. Bara ef. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það ekki eitthvað eitt sem skýrir óásættanlega stöðu drengja eða annarra barna innan skólakerfisins. Skólakerfið er samþætt af alls kyns breytum og hver og ein þeirra hefur áhrif á árangur, líðan og ánægju. Það er grunnforsenda farsæls skólastarfs að umgjörð starfsins sé skýr og að aðstæður kennara og stjórnenda séu hvetjandi og styðjandi til að ástríðan í hverju skólasamfélagi fái að blómstra. Að kerfið sé sveigjanlegt og hreyfanlegt. Þegar ég horfi til baka, þá var það mikilvægast fyrir farsælt skólastarf að hafa upplifað frelsi til þess að fylgja ástríðunni og finna traust á þeirri leið sem var valin. Vellíðan mældist í hæstu hæðum meðal barna og færni í námi hvort heldur sem var lestur, stærðfræði eða samskiptafærni mældust framúrskarandi meðal allra kynja. Hitt er síðan að það eru allir að gera sitt besta en það dugar ekki til. Kennarar og stjórnendur keppast við að finna leiðir til að gera betur innan veggja kerfis sem löngu er orðið tímabært taka til stórfelldrar endurskoðunar. Við þurfum kerfi sem byggir stoðir sínar til framtíðar en ekki á fortíð. Höfundur er bæjarfulltrúi Viðreisnar í Garðabæ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Dögg Svanhildardóttir Skóla - og menntamál Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Að undanförnu hefur umræða um stöðu drengja innan skólakerfisins verið áberandi þar sem fólk úr ýmsum áttum hafa lýst yfir áhyggjum af stöðu þeirra. Áhyggjurnar sem hæst fara eru að lestrarfærni þeirra sé óviðunandi hjá nokkuð stórum hluta þeirra. Ástæðurnar eru vafalaust margvíslegar en vert er þó að minna á að 2000 börn eru à biðlista eftir þjónustu talmeinafræðings sem einmitt hefur töluvert með stuðning barna í vanda með m.a. málskilning að gera. Í 11 ár starfaði ég sem drengjakennari og síðar skólastjóri í skóla sem hefur skapað sér sérstöðu í íslensku skólakerfi með kynjaskiptu skólastarfi. Með þá reynslu á bakinu get ég tekið undir mikilvægi þess að staðan sé rýnd og horft til þess hvaða aðferðum er beitt til þess að nálgast stöðu drengja. Nálgunin hefur áhrif bæði á frammistöðu og líðanina og er forsenda þess að ná árangri. Ólík nálgun en sama markmið Í öllu skólastarfi þess skóla sem ég starfaði við og stýrði voru samskipti, virðing og vellíðan rauði þráðurinn í öllu starfi og átti við um börn jafnt sem starfsfólk. Þrátt fyrir að kynjaskipting hafi verið einkenni og meginforsenda starfsins er sá þáttur bara ein leið af fjölmörgum til að nálgast skólastarf með það að markmiði að mæta forsendum allra barna. Ótal aðrar leiðir eru jafngildar en fyrst og fremst skiptir máli að hafa trú á því að leiðin sem farin er virki fyrir öll börn. Staða drengja fær alla jafna nokkuð mikla athygli í umræðunni ekki síst vegna útkomu þeirra í PISA mælingum og er það vissulega áhyggjuefni. Mikilvægt er að rýna ástæðu þess að þeir skora lægra en stúlkur og bæta stöðu þeirra. Staða stúlkna hefur fengið nokkuð minni athygli. Þær virðast standa sig námslega almennt betur en drengir í því námsumhverfi sem íslenskt skólakerfi býður upp á. En við höfum hins vegar vísbendingar um að stúlkum líði ekki nógu vel. Þær mælast frekar með kvíðaeinkenni en drengir og halda sig almennt meira til hlés. Án þess að það hafi í för með sér áhyggjufulla umræðu. Hvað þá staða barna af erlendum uppruna eða fatlaðra ungmenna. Barnahóparnir í skólakerfinu eru fjölmargir og ólíkir. Heildarmyndin og leiðin til árangurs Það er almennt mat skólafólks, jafnt kennara sem stjórnenda, að innleiðing aðalnámskrár grunnskóla hafi ekki tekist sem skyldi. Þetta var niðurstaða nýlegrar skýrslu mennta- og menningarmálaráðuneytis um mat á innleiðingunni. Í skýrslunni kemur fram að vantað hafi upp á alla eftirfylgni ráðuneytisins, allan faglegan stuðning skorti sem og leiðbeiningar fyrir skólafólk um framkvæmdina. Skýrslan verður að teljast áfellisdómur um framkvæmdina. Við þessu ætlar ráðuneytið að bregðast við með ákveðnum leiðum sem kynntar eru í sömu skýrslu. Kallað er eftir einfaldari aðalnámskrá og fækkun hæfniviðmiða. Ekki er síður kallað eftir skilvirkara námsumsjónarkerfi, sem leiðir af sér hagræðingu í vinnuumhverfi kennara og auknu frelsi þeirra sem fara fyrir skólastarfi. Í ákalli um aukið frelsi felst m.a. krafa um meiri sveigjanleika í viðmiðunarstundaskrá til að mæta markmiðum og ná þeim. Fjölbreytt námsframboð er forsenda þess að eiga möguleika á að ná til ólíkra nemenda af hvaða kyni sem þeir eru. Þar verður viðmiðunarstundaskrá að vísa veginn. Allt hefur þetta áhrif á þá leið sem valin er til að skapa sem farsælast námsumhverfi fyrir öll börn. Það er hægt að gera betur. Bara ef. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það ekki eitthvað eitt sem skýrir óásættanlega stöðu drengja eða annarra barna innan skólakerfisins. Skólakerfið er samþætt af alls kyns breytum og hver og ein þeirra hefur áhrif á árangur, líðan og ánægju. Það er grunnforsenda farsæls skólastarfs að umgjörð starfsins sé skýr og að aðstæður kennara og stjórnenda séu hvetjandi og styðjandi til að ástríðan í hverju skólasamfélagi fái að blómstra. Að kerfið sé sveigjanlegt og hreyfanlegt. Þegar ég horfi til baka, þá var það mikilvægast fyrir farsælt skólastarf að hafa upplifað frelsi til þess að fylgja ástríðunni og finna traust á þeirri leið sem var valin. Vellíðan mældist í hæstu hæðum meðal barna og færni í námi hvort heldur sem var lestur, stærðfræði eða samskiptafærni mældust framúrskarandi meðal allra kynja. Hitt er síðan að það eru allir að gera sitt besta en það dugar ekki til. Kennarar og stjórnendur keppast við að finna leiðir til að gera betur innan veggja kerfis sem löngu er orðið tímabært taka til stórfelldrar endurskoðunar. Við þurfum kerfi sem byggir stoðir sínar til framtíðar en ekki á fortíð. Höfundur er bæjarfulltrúi Viðreisnar í Garðabæ.
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar