Hallinn í skólakerfinu Sara Dögg Svanhildardóttir skrifar 3. febrúar 2021 09:30 Að undanförnu hefur umræða um stöðu drengja innan skólakerfisins verið áberandi þar sem fólk úr ýmsum áttum hafa lýst yfir áhyggjum af stöðu þeirra. Áhyggjurnar sem hæst fara eru að lestrarfærni þeirra sé óviðunandi hjá nokkuð stórum hluta þeirra. Ástæðurnar eru vafalaust margvíslegar en vert er þó að minna á að 2000 börn eru à biðlista eftir þjónustu talmeinafræðings sem einmitt hefur töluvert með stuðning barna í vanda með m.a. málskilning að gera. Í 11 ár starfaði ég sem drengjakennari og síðar skólastjóri í skóla sem hefur skapað sér sérstöðu í íslensku skólakerfi með kynjaskiptu skólastarfi. Með þá reynslu á bakinu get ég tekið undir mikilvægi þess að staðan sé rýnd og horft til þess hvaða aðferðum er beitt til þess að nálgast stöðu drengja. Nálgunin hefur áhrif bæði á frammistöðu og líðanina og er forsenda þess að ná árangri. Ólík nálgun en sama markmið Í öllu skólastarfi þess skóla sem ég starfaði við og stýrði voru samskipti, virðing og vellíðan rauði þráðurinn í öllu starfi og átti við um börn jafnt sem starfsfólk. Þrátt fyrir að kynjaskipting hafi verið einkenni og meginforsenda starfsins er sá þáttur bara ein leið af fjölmörgum til að nálgast skólastarf með það að markmiði að mæta forsendum allra barna. Ótal aðrar leiðir eru jafngildar en fyrst og fremst skiptir máli að hafa trú á því að leiðin sem farin er virki fyrir öll börn. Staða drengja fær alla jafna nokkuð mikla athygli í umræðunni ekki síst vegna útkomu þeirra í PISA mælingum og er það vissulega áhyggjuefni. Mikilvægt er að rýna ástæðu þess að þeir skora lægra en stúlkur og bæta stöðu þeirra. Staða stúlkna hefur fengið nokkuð minni athygli. Þær virðast standa sig námslega almennt betur en drengir í því námsumhverfi sem íslenskt skólakerfi býður upp á. En við höfum hins vegar vísbendingar um að stúlkum líði ekki nógu vel. Þær mælast frekar með kvíðaeinkenni en drengir og halda sig almennt meira til hlés. Án þess að það hafi í för með sér áhyggjufulla umræðu. Hvað þá staða barna af erlendum uppruna eða fatlaðra ungmenna. Barnahóparnir í skólakerfinu eru fjölmargir og ólíkir. Heildarmyndin og leiðin til árangurs Það er almennt mat skólafólks, jafnt kennara sem stjórnenda, að innleiðing aðalnámskrár grunnskóla hafi ekki tekist sem skyldi. Þetta var niðurstaða nýlegrar skýrslu mennta- og menningarmálaráðuneytis um mat á innleiðingunni. Í skýrslunni kemur fram að vantað hafi upp á alla eftirfylgni ráðuneytisins, allan faglegan stuðning skorti sem og leiðbeiningar fyrir skólafólk um framkvæmdina. Skýrslan verður að teljast áfellisdómur um framkvæmdina. Við þessu ætlar ráðuneytið að bregðast við með ákveðnum leiðum sem kynntar eru í sömu skýrslu. Kallað er eftir einfaldari aðalnámskrá og fækkun hæfniviðmiða. Ekki er síður kallað eftir skilvirkara námsumsjónarkerfi, sem leiðir af sér hagræðingu í vinnuumhverfi kennara og auknu frelsi þeirra sem fara fyrir skólastarfi. Í ákalli um aukið frelsi felst m.a. krafa um meiri sveigjanleika í viðmiðunarstundaskrá til að mæta markmiðum og ná þeim. Fjölbreytt námsframboð er forsenda þess að eiga möguleika á að ná til ólíkra nemenda af hvaða kyni sem þeir eru. Þar verður viðmiðunarstundaskrá að vísa veginn. Allt hefur þetta áhrif á þá leið sem valin er til að skapa sem farsælast námsumhverfi fyrir öll börn. Það er hægt að gera betur. Bara ef. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það ekki eitthvað eitt sem skýrir óásættanlega stöðu drengja eða annarra barna innan skólakerfisins. Skólakerfið er samþætt af alls kyns breytum og hver og ein þeirra hefur áhrif á árangur, líðan og ánægju. Það er grunnforsenda farsæls skólastarfs að umgjörð starfsins sé skýr og að aðstæður kennara og stjórnenda séu hvetjandi og styðjandi til að ástríðan í hverju skólasamfélagi fái að blómstra. Að kerfið sé sveigjanlegt og hreyfanlegt. Þegar ég horfi til baka, þá var það mikilvægast fyrir farsælt skólastarf að hafa upplifað frelsi til þess að fylgja ástríðunni og finna traust á þeirri leið sem var valin. Vellíðan mældist í hæstu hæðum meðal barna og færni í námi hvort heldur sem var lestur, stærðfræði eða samskiptafærni mældust framúrskarandi meðal allra kynja. Hitt er síðan að það eru allir að gera sitt besta en það dugar ekki til. Kennarar og stjórnendur keppast við að finna leiðir til að gera betur innan veggja kerfis sem löngu er orðið tímabært taka til stórfelldrar endurskoðunar. Við þurfum kerfi sem byggir stoðir sínar til framtíðar en ekki á fortíð. Höfundur er bæjarfulltrúi Viðreisnar í Garðabæ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Dögg Svanhildardóttir Skóla - og menntamál Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Er gervigreindarprestur trúlaus eða trúaður? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller skrifar Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar Skoðun Blóðtaka er ekki landbúnaður Guðrún Scheving Thorsteinsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson skrifar Skoðun 764/O9A: Kannt þú að vernda barnið á netinu? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Opinberir starfsmenn kjósa síður áminningarskyldu Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Er gervigreindarprestur trúlaus eða trúaður? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson skrifar Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Á hvorum endanum viljum við byrja að skera af? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Bakslag í opinberri þróunarsamvinnu Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Fyrirmyndar forvarnarstefna í Mosfellsbæ Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun Hvernig léttum við daglega lífið þitt? Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Kína mun ekki bjarga Vesturlöndum að þessu sinni Sæþór Randalsson skrifar Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Glerbrotin í ryksugupokanum Kristín Kolbrún Waage Kolbeinsdóttir skrifar Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar Skoðun Draghi-skýrslan og veikleikar Íslands Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Nokkur orð um sérlausn í flugi Birna Sigrún Hallsdóttir,Hrafnhildur Bragadóttir skrifar Sjá meira
Að undanförnu hefur umræða um stöðu drengja innan skólakerfisins verið áberandi þar sem fólk úr ýmsum áttum hafa lýst yfir áhyggjum af stöðu þeirra. Áhyggjurnar sem hæst fara eru að lestrarfærni þeirra sé óviðunandi hjá nokkuð stórum hluta þeirra. Ástæðurnar eru vafalaust margvíslegar en vert er þó að minna á að 2000 börn eru à biðlista eftir þjónustu talmeinafræðings sem einmitt hefur töluvert með stuðning barna í vanda með m.a. málskilning að gera. Í 11 ár starfaði ég sem drengjakennari og síðar skólastjóri í skóla sem hefur skapað sér sérstöðu í íslensku skólakerfi með kynjaskiptu skólastarfi. Með þá reynslu á bakinu get ég tekið undir mikilvægi þess að staðan sé rýnd og horft til þess hvaða aðferðum er beitt til þess að nálgast stöðu drengja. Nálgunin hefur áhrif bæði á frammistöðu og líðanina og er forsenda þess að ná árangri. Ólík nálgun en sama markmið Í öllu skólastarfi þess skóla sem ég starfaði við og stýrði voru samskipti, virðing og vellíðan rauði þráðurinn í öllu starfi og átti við um börn jafnt sem starfsfólk. Þrátt fyrir að kynjaskipting hafi verið einkenni og meginforsenda starfsins er sá þáttur bara ein leið af fjölmörgum til að nálgast skólastarf með það að markmiði að mæta forsendum allra barna. Ótal aðrar leiðir eru jafngildar en fyrst og fremst skiptir máli að hafa trú á því að leiðin sem farin er virki fyrir öll börn. Staða drengja fær alla jafna nokkuð mikla athygli í umræðunni ekki síst vegna útkomu þeirra í PISA mælingum og er það vissulega áhyggjuefni. Mikilvægt er að rýna ástæðu þess að þeir skora lægra en stúlkur og bæta stöðu þeirra. Staða stúlkna hefur fengið nokkuð minni athygli. Þær virðast standa sig námslega almennt betur en drengir í því námsumhverfi sem íslenskt skólakerfi býður upp á. En við höfum hins vegar vísbendingar um að stúlkum líði ekki nógu vel. Þær mælast frekar með kvíðaeinkenni en drengir og halda sig almennt meira til hlés. Án þess að það hafi í för með sér áhyggjufulla umræðu. Hvað þá staða barna af erlendum uppruna eða fatlaðra ungmenna. Barnahóparnir í skólakerfinu eru fjölmargir og ólíkir. Heildarmyndin og leiðin til árangurs Það er almennt mat skólafólks, jafnt kennara sem stjórnenda, að innleiðing aðalnámskrár grunnskóla hafi ekki tekist sem skyldi. Þetta var niðurstaða nýlegrar skýrslu mennta- og menningarmálaráðuneytis um mat á innleiðingunni. Í skýrslunni kemur fram að vantað hafi upp á alla eftirfylgni ráðuneytisins, allan faglegan stuðning skorti sem og leiðbeiningar fyrir skólafólk um framkvæmdina. Skýrslan verður að teljast áfellisdómur um framkvæmdina. Við þessu ætlar ráðuneytið að bregðast við með ákveðnum leiðum sem kynntar eru í sömu skýrslu. Kallað er eftir einfaldari aðalnámskrá og fækkun hæfniviðmiða. Ekki er síður kallað eftir skilvirkara námsumsjónarkerfi, sem leiðir af sér hagræðingu í vinnuumhverfi kennara og auknu frelsi þeirra sem fara fyrir skólastarfi. Í ákalli um aukið frelsi felst m.a. krafa um meiri sveigjanleika í viðmiðunarstundaskrá til að mæta markmiðum og ná þeim. Fjölbreytt námsframboð er forsenda þess að eiga möguleika á að ná til ólíkra nemenda af hvaða kyni sem þeir eru. Þar verður viðmiðunarstundaskrá að vísa veginn. Allt hefur þetta áhrif á þá leið sem valin er til að skapa sem farsælast námsumhverfi fyrir öll börn. Það er hægt að gera betur. Bara ef. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það ekki eitthvað eitt sem skýrir óásættanlega stöðu drengja eða annarra barna innan skólakerfisins. Skólakerfið er samþætt af alls kyns breytum og hver og ein þeirra hefur áhrif á árangur, líðan og ánægju. Það er grunnforsenda farsæls skólastarfs að umgjörð starfsins sé skýr og að aðstæður kennara og stjórnenda séu hvetjandi og styðjandi til að ástríðan í hverju skólasamfélagi fái að blómstra. Að kerfið sé sveigjanlegt og hreyfanlegt. Þegar ég horfi til baka, þá var það mikilvægast fyrir farsælt skólastarf að hafa upplifað frelsi til þess að fylgja ástríðunni og finna traust á þeirri leið sem var valin. Vellíðan mældist í hæstu hæðum meðal barna og færni í námi hvort heldur sem var lestur, stærðfræði eða samskiptafærni mældust framúrskarandi meðal allra kynja. Hitt er síðan að það eru allir að gera sitt besta en það dugar ekki til. Kennarar og stjórnendur keppast við að finna leiðir til að gera betur innan veggja kerfis sem löngu er orðið tímabært taka til stórfelldrar endurskoðunar. Við þurfum kerfi sem byggir stoðir sínar til framtíðar en ekki á fortíð. Höfundur er bæjarfulltrúi Viðreisnar í Garðabæ.
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun
Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar
Skoðun Sjálfbærni með í för – Vegagerðin stígur skref í átt að loftslagsvænni framkvæmdum Hólmfríður Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Þegar krónur skipta meira máli en velferð barna: Ástæður þess að enginn bauð í skólamáltíðir í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Líf eftir afplánun – þegar stuðningur gerir frelsið raunverulegt Steinunn Ósk Óskarsdóttir skrifar
Skoðun Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson skrifar
Skoðun Átta mýtur klesstar inn í raunveruleikann - hvað er satt og hvað er logið um gervigreindina? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar
Er þetta virkilega svarið frá Þjóðkirkjunni? – þegar barn þarf að flýja úr helgidóm Hilmar Kristinsson Skoðun
Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir Skoðun