Nokkur orð um Hálendisþjóðgarð Halldór Kristinsson skrifar 27. desember 2020 20:02 Eftir lestur pistils Ágústu Ágústsdóttur á visi.is Kveðja frá Bergmálshelli 4a (jarðhæð), finn ég mig knúinn til þess að leggja nokkur orð í belg. Pistillinn er því miður bæði ómálefnalegur og litaður af slíkum hroka að um mann fer hrollur. Ágústa heldur því fram að hún og þeir sem eru á móti Hálendisþjóðgarði séu verðir hálendisins, eins og hún orðar það sjálf. Hver hefur gefið Ágústu og hennar skoðanasystkinum það embætti að vera verðir hálendisins? Erum við ekki öll verðir hálendisins burtséð frá því hvaða skoðun við höfum? Og gegn hverju er hún að verja hálendið? Í þessum pistli hennar Ágústu sem og í öðrum pistlum margra þeirra sem lýsa sig á móti Hálendisþjóðgarði er ekki að finna nein rök á móti stofnun þjóðgarðsins, önnur en að verið sé að breyta hálendinu í stofnun og skerða ferðafrelsi. Því er til að svara að hálendið er þegar orðið að stofnun eða réttara sagt stofnunum. Því nokkrar stofnanir og ráðuneyti hafa þetta svæði á sinni könnu í dag. Stór hluti af hálendinu sem falla myndi undir Hálendisþjóðgarð er þegar friðlýstur eða heyrir undir Vatnajökulsþjóðgarð, restin eru þjóðlendur sem er sameiginleg eign okkar allra og er okkar allra að vernda. Hvað varðar ferðafrelsið þá ætti fólk sem vill taka þátt í málefnalegri umræðu um Hálendisþjóðgarð að lesa frumvarpið og greinagerðina sem því fylgir, lesa það í alvöru en ekki með einhverjum flokkspólitískum gleraugum. Sérstaklega má benda á þriðju málsgrein í 3. grein frumvarpsins sem fjallar um markmið þjóðgarðsins. Ekki síður er nauðsynlegt að lesa 18. grein frumvarpsins í heild sinni og halda því svo fram að skerða eigi ferðafrelsi með stofnun Hálendisþjóðgarðs. Það er ótrúleg rökleysa að halda því fram að náttúran á hálendinu muni hljóta skaða af ef stofnaður yrði Hálendisþjóðgarður vegna þess að þá muni fjöldi erlendra ferðamanna þangað margfaldast. Rétt er að halda því til haga, ef það hefur farið framhjá einhverjum, að fjöldi erlendra ferðamanna, sem heimsækja Ísland og ekki síst hálendið, hefur nú þegar margfaldast. H0llt er í þessu sambandi að lesa skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá árinu 2012 sem heitir Ferðamennska á miðhálendi Íslands: Staða og spá um framtíðarhorfur. Þar kemur meðal annars fram að frá árinu 1985 til ársins 2009 hafði fjöldi gistinátta á hálendinu meira en tvöfaldast frá 48.000 í 120.000. Í skýrslunni kemur fram að samkvæmt upplifun ferðamannanna sjálfra (árið 2009) þá eru nokkrir vinsælir áfangastaðir eins og Landmannalaugar og nágrenni komnir að þolmörkum, vegna ágangs. Þetta var fyrir ellefu árum síðan. Frá árinu 2009 til 2019 sexfaldaðist fjöldi erlendra ferðamanna sem heimsóttu Ísland og hálendið. Sá tími að við íslenskir fjallaferðamenn og náttúruunnendur getum átt hálendið útaf fyrir okkur til að njóta er því miður liðinn nema í heimsfaröldrum þegar fáir ferðamenn heimsækja landið okkar. Ágústa varpar fram nokkrum spurningum sem hún segir að menn hafi forðast að svara. Sjálfum finnast mér þessar spurningar óþarfar því í mínum huga liggja svörin í augum uppi. Það er í grunninn sama svarið við öllum þessum spurningum. En ef það má verða til þess að opna augu þeirra sem ekki sjá, þá ætla ég að reyna að svara þeim frá mínum bæjardyrum séð. 1. Hvað verndar þjóðgarðurinn betur og umfram það sem núverandi fyrirkomulag gerir og getur? -Núverandi fyrirkomulag hefur ekki burði til þess að halda utan um, hafa yfirsýn yfir og vernda náttúru og náttúruminjar á hálendinu. Hvorki núna né til framtíðar. Bara sú vitneskja ein og sér að þú sért að fara inn í þjóðgarð, þar sem ákveðnar reglur gilda, kallar á (en tryggir því miður ekki) meiri virðingu gesta fyrir náttúrunni. 2. Hverju er verið að bjarga og frá hverju? -Þeir sem lýsa sig opinberlega sem mikla náttúruverndarsinna og meina það sem þeir eru að segja þurfa ekki að spyrja slíkra spurninga. Það sem verið er að vernda til framtíðar er það sem öllum miklum náttúruverndarsinnum finnst heilagast en það er ósnortin og heil náttúran sem við viljum að framtíðar kynslóðir geti notið og upplifað eins og sú kynslóð sem nú lifir. Við þurfum augljóslega að bjarga henni frá ágangi ferðafólks og græðgi þeirra sem sjá peningagróða í hverri sprænu og hverjum hól á landinu. 3. Hvaða elda er verið að slökkva? -Svarið við þessari spurningu má finna í umfjöllun hér ofar um fjölgun og ágang ferðamanna. Þessir eldar eru kviknaðir og hafa logað um skeið en sem betur fer eru þeir ekki enn farnir úr böndunum. En ef þeir fara úr böndunum er ekki aftur snúið. 4. Hvað kallar á núna sem veldur því að þrýsta þarf þessu í gegn á mjög svo óeðlilegan hátt? *Hugmyndir um Hálendisþjóðgarð voru ekki að koma fram á sjónarsviðið núna. Þær voru viðraðar af framsýnum náttúruverndarsinnum á síðustu öld. Fólki sem sá hvert stefndi með þessa dýrmætu auðlind okkar ef ekki yrði tekið í taumana. Hvenær er rétti tíminn til þess að fara að huga að náttúruvernd? Fyrir eða eftir að skaðinn er skeður? Því fyrr sem við förum í þá vegferð að stofna þjóðgarð um hálendið því betra. 5. Hvernig breytist heimsástandið til hins betra ef við stofnum hálendisþjóðgarð? -Ef við stofnum þjóðgarð um eina stærstu ósnortnu náttúruperlu í Evrópu og einstaka náttúru á heimsvísu sjáum við til þess að komandi kynslóðir fái að njóta hennar til framtíðar eins og við gerum í dag. 6. Hvenær varð hálendi Íslands í ykkar huga að leikmun til að nota sem pólitískt vopn inn á Alþingi eins og það varði ekki þjóðina alla? -Ég hef engin svör við þessari spurningu eða fullyrðingu og þyrfti að fá nánari skýringar á því hvað spyrjandinn er að tala um. Fyrir mér snýst þetta mál einfaldlega um að koma böndum yfir ágang ferðafólks og fyrirbyggja náttúruspjöll. Slökkva elda sem þegar eru kviknaðir. Frumvarpið um Hálendisþjóðgarð er ekki gallalaust frekar en önnur mannanna verk. Þar mætti orða sumt öðruvísi, skerpa á ýmsum ákvæðum og laga þannig til að fólk myndi ekki óttast að eitthvert alræðisvald tæki af þeim réttindin til að ferðast um hálendið. Markmið frumvarpsins eru aðalatriðin og ef fólk getur verið sammála þeim þá kemst það að þeirri niðurstöðu að eina leiðin til þess að ná þeim er að stofna þjóðgarð um þessar náttúruperlur. Frá mínum bæjardyrum séð eru tvær mikilvægar spurningar sem andstæðingar Hálendisþjóðgarðs þurfa að spyrja sig sjálfa og svara á heiðarlegan hátt: 1. Er nauðsynlegt að vernda viðkvæma náttúru hálendisins fyrir ágangi ferðamanna svo að komandi kynslóðir fái að njóta hennar eins og við? 2. Ef svarið er já þá liggur beinast við að spyrja, hvernig ætla menn að gera það án þess að stofna þjóðgarð? Ég ætla að ljúka þessu með tilvitnun í niðurstöður úr skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá því árið 2012 sem áður er minnst á: „Af þessari umfjöllun má sjá að hálendið og þeir víðerniseiginleikar sem gefa svæðinu mikið upplifunargildi er mjög viðkvæm auðlind sem verður að fara mjög varlega í að nýta frekar fyrir ferðamennsku og útivist. Á þessa auðlind hefur verið gengið mjög hratt undanfarin sextíu til sjötíu ár og svo mun væntanlega óhjákvæmilega verða áfram um næstu framtíð.“ Góðar stundir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hálendisþjóðgarður Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir Skoðun Halldór 26.05.2024 Halldór Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Minn maður mun standa í lappirnar Helgi Pétursson skrifar Skoðun Þetta snýst um orkuna Hildur Sif skrifar Skoðun Dýrmætt veganesti í forsetaembættið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er Baldur mitt val Ásta Kristín Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Í djúpneti íslenskra stjórnmála Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Lestarsamgöngur milli Reykjavíkur og Keflavíkurflugvallar Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon skrifar Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin skrifar Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Sjá meira
Eftir lestur pistils Ágústu Ágústsdóttur á visi.is Kveðja frá Bergmálshelli 4a (jarðhæð), finn ég mig knúinn til þess að leggja nokkur orð í belg. Pistillinn er því miður bæði ómálefnalegur og litaður af slíkum hroka að um mann fer hrollur. Ágústa heldur því fram að hún og þeir sem eru á móti Hálendisþjóðgarði séu verðir hálendisins, eins og hún orðar það sjálf. Hver hefur gefið Ágústu og hennar skoðanasystkinum það embætti að vera verðir hálendisins? Erum við ekki öll verðir hálendisins burtséð frá því hvaða skoðun við höfum? Og gegn hverju er hún að verja hálendið? Í þessum pistli hennar Ágústu sem og í öðrum pistlum margra þeirra sem lýsa sig á móti Hálendisþjóðgarði er ekki að finna nein rök á móti stofnun þjóðgarðsins, önnur en að verið sé að breyta hálendinu í stofnun og skerða ferðafrelsi. Því er til að svara að hálendið er þegar orðið að stofnun eða réttara sagt stofnunum. Því nokkrar stofnanir og ráðuneyti hafa þetta svæði á sinni könnu í dag. Stór hluti af hálendinu sem falla myndi undir Hálendisþjóðgarð er þegar friðlýstur eða heyrir undir Vatnajökulsþjóðgarð, restin eru þjóðlendur sem er sameiginleg eign okkar allra og er okkar allra að vernda. Hvað varðar ferðafrelsið þá ætti fólk sem vill taka þátt í málefnalegri umræðu um Hálendisþjóðgarð að lesa frumvarpið og greinagerðina sem því fylgir, lesa það í alvöru en ekki með einhverjum flokkspólitískum gleraugum. Sérstaklega má benda á þriðju málsgrein í 3. grein frumvarpsins sem fjallar um markmið þjóðgarðsins. Ekki síður er nauðsynlegt að lesa 18. grein frumvarpsins í heild sinni og halda því svo fram að skerða eigi ferðafrelsi með stofnun Hálendisþjóðgarðs. Það er ótrúleg rökleysa að halda því fram að náttúran á hálendinu muni hljóta skaða af ef stofnaður yrði Hálendisþjóðgarður vegna þess að þá muni fjöldi erlendra ferðamanna þangað margfaldast. Rétt er að halda því til haga, ef það hefur farið framhjá einhverjum, að fjöldi erlendra ferðamanna, sem heimsækja Ísland og ekki síst hálendið, hefur nú þegar margfaldast. H0llt er í þessu sambandi að lesa skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá árinu 2012 sem heitir Ferðamennska á miðhálendi Íslands: Staða og spá um framtíðarhorfur. Þar kemur meðal annars fram að frá árinu 1985 til ársins 2009 hafði fjöldi gistinátta á hálendinu meira en tvöfaldast frá 48.000 í 120.000. Í skýrslunni kemur fram að samkvæmt upplifun ferðamannanna sjálfra (árið 2009) þá eru nokkrir vinsælir áfangastaðir eins og Landmannalaugar og nágrenni komnir að þolmörkum, vegna ágangs. Þetta var fyrir ellefu árum síðan. Frá árinu 2009 til 2019 sexfaldaðist fjöldi erlendra ferðamanna sem heimsóttu Ísland og hálendið. Sá tími að við íslenskir fjallaferðamenn og náttúruunnendur getum átt hálendið útaf fyrir okkur til að njóta er því miður liðinn nema í heimsfaröldrum þegar fáir ferðamenn heimsækja landið okkar. Ágústa varpar fram nokkrum spurningum sem hún segir að menn hafi forðast að svara. Sjálfum finnast mér þessar spurningar óþarfar því í mínum huga liggja svörin í augum uppi. Það er í grunninn sama svarið við öllum þessum spurningum. En ef það má verða til þess að opna augu þeirra sem ekki sjá, þá ætla ég að reyna að svara þeim frá mínum bæjardyrum séð. 1. Hvað verndar þjóðgarðurinn betur og umfram það sem núverandi fyrirkomulag gerir og getur? -Núverandi fyrirkomulag hefur ekki burði til þess að halda utan um, hafa yfirsýn yfir og vernda náttúru og náttúruminjar á hálendinu. Hvorki núna né til framtíðar. Bara sú vitneskja ein og sér að þú sért að fara inn í þjóðgarð, þar sem ákveðnar reglur gilda, kallar á (en tryggir því miður ekki) meiri virðingu gesta fyrir náttúrunni. 2. Hverju er verið að bjarga og frá hverju? -Þeir sem lýsa sig opinberlega sem mikla náttúruverndarsinna og meina það sem þeir eru að segja þurfa ekki að spyrja slíkra spurninga. Það sem verið er að vernda til framtíðar er það sem öllum miklum náttúruverndarsinnum finnst heilagast en það er ósnortin og heil náttúran sem við viljum að framtíðar kynslóðir geti notið og upplifað eins og sú kynslóð sem nú lifir. Við þurfum augljóslega að bjarga henni frá ágangi ferðafólks og græðgi þeirra sem sjá peningagróða í hverri sprænu og hverjum hól á landinu. 3. Hvaða elda er verið að slökkva? -Svarið við þessari spurningu má finna í umfjöllun hér ofar um fjölgun og ágang ferðamanna. Þessir eldar eru kviknaðir og hafa logað um skeið en sem betur fer eru þeir ekki enn farnir úr böndunum. En ef þeir fara úr böndunum er ekki aftur snúið. 4. Hvað kallar á núna sem veldur því að þrýsta þarf þessu í gegn á mjög svo óeðlilegan hátt? *Hugmyndir um Hálendisþjóðgarð voru ekki að koma fram á sjónarsviðið núna. Þær voru viðraðar af framsýnum náttúruverndarsinnum á síðustu öld. Fólki sem sá hvert stefndi með þessa dýrmætu auðlind okkar ef ekki yrði tekið í taumana. Hvenær er rétti tíminn til þess að fara að huga að náttúruvernd? Fyrir eða eftir að skaðinn er skeður? Því fyrr sem við förum í þá vegferð að stofna þjóðgarð um hálendið því betra. 5. Hvernig breytist heimsástandið til hins betra ef við stofnum hálendisþjóðgarð? -Ef við stofnum þjóðgarð um eina stærstu ósnortnu náttúruperlu í Evrópu og einstaka náttúru á heimsvísu sjáum við til þess að komandi kynslóðir fái að njóta hennar til framtíðar eins og við gerum í dag. 6. Hvenær varð hálendi Íslands í ykkar huga að leikmun til að nota sem pólitískt vopn inn á Alþingi eins og það varði ekki þjóðina alla? -Ég hef engin svör við þessari spurningu eða fullyrðingu og þyrfti að fá nánari skýringar á því hvað spyrjandinn er að tala um. Fyrir mér snýst þetta mál einfaldlega um að koma böndum yfir ágang ferðafólks og fyrirbyggja náttúruspjöll. Slökkva elda sem þegar eru kviknaðir. Frumvarpið um Hálendisþjóðgarð er ekki gallalaust frekar en önnur mannanna verk. Þar mætti orða sumt öðruvísi, skerpa á ýmsum ákvæðum og laga þannig til að fólk myndi ekki óttast að eitthvert alræðisvald tæki af þeim réttindin til að ferðast um hálendið. Markmið frumvarpsins eru aðalatriðin og ef fólk getur verið sammála þeim þá kemst það að þeirri niðurstöðu að eina leiðin til þess að ná þeim er að stofna þjóðgarð um þessar náttúruperlur. Frá mínum bæjardyrum séð eru tvær mikilvægar spurningar sem andstæðingar Hálendisþjóðgarðs þurfa að spyrja sig sjálfa og svara á heiðarlegan hátt: 1. Er nauðsynlegt að vernda viðkvæma náttúru hálendisins fyrir ágangi ferðamanna svo að komandi kynslóðir fái að njóta hennar eins og við? 2. Ef svarið er já þá liggur beinast við að spyrja, hvernig ætla menn að gera það án þess að stofna þjóðgarð? Ég ætla að ljúka þessu með tilvitnun í niðurstöður úr skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá því árið 2012 sem áður er minnst á: „Af þessari umfjöllun má sjá að hálendið og þeir víðerniseiginleikar sem gefa svæðinu mikið upplifunargildi er mjög viðkvæm auðlind sem verður að fara mjög varlega í að nýta frekar fyrir ferðamennsku og útivist. Á þessa auðlind hefur verið gengið mjög hratt undanfarin sextíu til sjötíu ár og svo mun væntanlega óhjákvæmilega verða áfram um næstu framtíð.“ Góðar stundir.
Skoðun Hvalveiðar á Íslandi, löng saga spillingar og sérhagsmunatengsla Valgerður Árnadóttir skrifar
Skoðun Er sjálfvirknivæðing að stela störfum og framtíðar möguleikum hjá drengjum sem geta ekki lesið sér til gagns? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar