Aðgát skal höfð í nærveru öfga: Eyðing byggðar í þágu landverndar Ágústa Ágústsdóttir skrifar 3. desember 2020 14:01 Hálendisþjóðgarður hljómar fagurt og göfugt. En þegar rýnt er inn fyrir skráp þess kemur í ljós tvíeggja blað. Verndun íslensks lands og náttúru er nauðsynleg sem ég held að flestir geti verið sammála um. En forræðishyggja í sinni verstu mynd er það andstyggilegasta sem til er. Þjóðgarð mætti útleggja sem garð þjóðar. Garð þeirra sem landið byggja. Hálendið okkar er í sameiginlegri umsjá okkar allra nú þegar. Sveitastjórnir, landeigendur, bændur o.s.frv. sem hafa verið ötulir talsmenn og gerendur í verndun og uppgræðslu þess í áratugi og ríkið hefur starfað þar á meðal í nafni Landgræðslunnar t.d. Allt þetta starf hefur skilað betur grónu landi því allir aðilar skilja að enginn lifir af burtfoknu landi En hvað hefur þá skyndilega breyst ? Hvers vegna þarf allt forræði að færast yfir á eina hendi ? Þjóðgarður laðar jú fleiri ferðamenn að og gefur góða ímynd út á við. En falleg ímynd farðar oft yfir gallagripina. Þurfum við virkilega á því að halda að inn á hálendi okkar hrúgist hópar af erlendum ferðamönnum sem hafa enga þekkingu eða kunnáttu til að ferðast um það ? Það land sem nú þegar heyrir undir þjóðgarða er undirmannað og undirfjármagnað (nema þótt furðulegt sé, í nefndum, ráðum, stofnunum og ráðuneytum) á allan hátt svo land og náttúruperlur víða liggja undir skemmdum vegna ágangs ferðamanna. Innviðir, eftirlit og stýring á stöðunum sjálfum er í algjörum molum og ekki hægt að gera neitt vegna fjárskorts. Þó þreytast menn seint á því að reyna sölsa undir sig jarðir til þess eins að leggja í eyði. Því er algjör rökleysa að halda því fram að hálendinu sé borgið með því að breyta því í þjóðgarð. Stöðugildum í skrifstofurýmum víðs fjarri náttúrunni myndi á hinn bóginn fjölga hratt. Allir vita að byggð þrífst ekki á miðhálendinu á sama hátt og við vitum að uppgræðsla má sín lítils í samkeppni við náttúru- og veðraöfl sem þar geysa. Náttúran þar er hins vegar viðkvæm og hana þarf að vernda sem mest í þeirri mynd sem hún er. Það myndum við best gera með því að takmarka og stýra fjölda þeirra sem þangað fara. Það eitt að ferðamenn sem aldrei hafa keyrt beinskiptan bíl, aldrei keyrt á malarvegi, aldrei þverað ár og jafnvel lítið sem ekkert ekið bíl yfir höfuð, skuli geta valsað um hálendið eins og ekkert sé sjálfsagðara er algjörlega galin staðreynd. Það væri góð vísbending um að stjórnvöld væru með einhverja grunnskynsemi ef t.d. yrði lögfest að allir þyrftu að sækja um sérstakt leyfi til að meiga aka um hálendið á til þess gerðum breyttu bifreiðum. Slík leyfi eru algeng víða um heim hvort sem um ræðir ákveðið fjall eða svæði sem ferðast á um. Þessi leyfi gæfu peninga í kassann og yrðu um leið atvinnuskapandi fyrir sérhæfð ferðaþjónustufyrirtæki sem starfa myndu við hálendisferðir. Þannig yrði til hringrás sem allir gætu grætt á. Hálendið yrði eftirsótt, en á forsendum náttúrunnar í stað stefnulauss massatúrisma með ekkert utanumhald og eingöngu slæmar afleiðingar fyrir alla. Innan þjóðgarðs þrífst engin sjálfstæð starfssemi því allt regluverk þar kæfir allt sem teygir sig eftir súrefni. Stakkur þeirrar stofnunar er svo þröngur að allir gefast upp á að reyna klæða sig í hann. Endalausu nefndirnar, ráðin, samþykktirnar, mismunandi stofnanir innan regluverksins eru dauðans alvara í orðsins fyllstu merkingu. Þeir sem eiga jarðir upp við þjóðgarðsmörk þekkja þetta sérstaklega, því öll uppbygging svo nálægt þjóðgarði er algjörlega undir hæl þess. Allt sem þú gerir eða villt gera er þeirra samþykki háð svo skrýtið sem það nú er. Ef markmið hálendisþjóðgarðs sé m.a. ætlað að koma í veg fyrir frekari virkjanir mætti spyrja ráðamenn að því hvar þeir ætli sér að fá allt það rafmagn sem þarf til að knýja allan rafmagnsflota landsins sem íbúar þessa lands eru nú „hvattir“ til að kaupa sér með tilkomu endalausra grænna refsiskatta. Skömm sé þeim sem keyra á jarðefnaeldsneyti! Höfundur er verktaki og sauðfjár- og ferðaþjónustubóndi á Norðausturlandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þjóðgarðar Umhverfismál Byggðamál Vatnajökulsþjóðgarður Hálendisþjóðgarður Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Dagsbirtan lyftir andanum Hólmfríður Ósmann Jónsdóttir,Hrefna Björg Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson skrifar Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Enn og aftur sumarlokun hjá SÁÁ Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Fjárveitingar til vegamála standast engan samanburð Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson skrifar Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Sjá meira
Hálendisþjóðgarður hljómar fagurt og göfugt. En þegar rýnt er inn fyrir skráp þess kemur í ljós tvíeggja blað. Verndun íslensks lands og náttúru er nauðsynleg sem ég held að flestir geti verið sammála um. En forræðishyggja í sinni verstu mynd er það andstyggilegasta sem til er. Þjóðgarð mætti útleggja sem garð þjóðar. Garð þeirra sem landið byggja. Hálendið okkar er í sameiginlegri umsjá okkar allra nú þegar. Sveitastjórnir, landeigendur, bændur o.s.frv. sem hafa verið ötulir talsmenn og gerendur í verndun og uppgræðslu þess í áratugi og ríkið hefur starfað þar á meðal í nafni Landgræðslunnar t.d. Allt þetta starf hefur skilað betur grónu landi því allir aðilar skilja að enginn lifir af burtfoknu landi En hvað hefur þá skyndilega breyst ? Hvers vegna þarf allt forræði að færast yfir á eina hendi ? Þjóðgarður laðar jú fleiri ferðamenn að og gefur góða ímynd út á við. En falleg ímynd farðar oft yfir gallagripina. Þurfum við virkilega á því að halda að inn á hálendi okkar hrúgist hópar af erlendum ferðamönnum sem hafa enga þekkingu eða kunnáttu til að ferðast um það ? Það land sem nú þegar heyrir undir þjóðgarða er undirmannað og undirfjármagnað (nema þótt furðulegt sé, í nefndum, ráðum, stofnunum og ráðuneytum) á allan hátt svo land og náttúruperlur víða liggja undir skemmdum vegna ágangs ferðamanna. Innviðir, eftirlit og stýring á stöðunum sjálfum er í algjörum molum og ekki hægt að gera neitt vegna fjárskorts. Þó þreytast menn seint á því að reyna sölsa undir sig jarðir til þess eins að leggja í eyði. Því er algjör rökleysa að halda því fram að hálendinu sé borgið með því að breyta því í þjóðgarð. Stöðugildum í skrifstofurýmum víðs fjarri náttúrunni myndi á hinn bóginn fjölga hratt. Allir vita að byggð þrífst ekki á miðhálendinu á sama hátt og við vitum að uppgræðsla má sín lítils í samkeppni við náttúru- og veðraöfl sem þar geysa. Náttúran þar er hins vegar viðkvæm og hana þarf að vernda sem mest í þeirri mynd sem hún er. Það myndum við best gera með því að takmarka og stýra fjölda þeirra sem þangað fara. Það eitt að ferðamenn sem aldrei hafa keyrt beinskiptan bíl, aldrei keyrt á malarvegi, aldrei þverað ár og jafnvel lítið sem ekkert ekið bíl yfir höfuð, skuli geta valsað um hálendið eins og ekkert sé sjálfsagðara er algjörlega galin staðreynd. Það væri góð vísbending um að stjórnvöld væru með einhverja grunnskynsemi ef t.d. yrði lögfest að allir þyrftu að sækja um sérstakt leyfi til að meiga aka um hálendið á til þess gerðum breyttu bifreiðum. Slík leyfi eru algeng víða um heim hvort sem um ræðir ákveðið fjall eða svæði sem ferðast á um. Þessi leyfi gæfu peninga í kassann og yrðu um leið atvinnuskapandi fyrir sérhæfð ferðaþjónustufyrirtæki sem starfa myndu við hálendisferðir. Þannig yrði til hringrás sem allir gætu grætt á. Hálendið yrði eftirsótt, en á forsendum náttúrunnar í stað stefnulauss massatúrisma með ekkert utanumhald og eingöngu slæmar afleiðingar fyrir alla. Innan þjóðgarðs þrífst engin sjálfstæð starfssemi því allt regluverk þar kæfir allt sem teygir sig eftir súrefni. Stakkur þeirrar stofnunar er svo þröngur að allir gefast upp á að reyna klæða sig í hann. Endalausu nefndirnar, ráðin, samþykktirnar, mismunandi stofnanir innan regluverksins eru dauðans alvara í orðsins fyllstu merkingu. Þeir sem eiga jarðir upp við þjóðgarðsmörk þekkja þetta sérstaklega, því öll uppbygging svo nálægt þjóðgarði er algjörlega undir hæl þess. Allt sem þú gerir eða villt gera er þeirra samþykki háð svo skrýtið sem það nú er. Ef markmið hálendisþjóðgarðs sé m.a. ætlað að koma í veg fyrir frekari virkjanir mætti spyrja ráðamenn að því hvar þeir ætli sér að fá allt það rafmagn sem þarf til að knýja allan rafmagnsflota landsins sem íbúar þessa lands eru nú „hvattir“ til að kaupa sér með tilkomu endalausra grænna refsiskatta. Skömm sé þeim sem keyra á jarðefnaeldsneyti! Höfundur er verktaki og sauðfjár- og ferðaþjónustubóndi á Norðausturlandi.
Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar