„Smá“virkjanir, möguleg lýðheilsuógn! Pétur Heimisson skrifar 29. ágúst 2020 08:00 Heilsa einstaklinga og samfélaga þ.e. lýðheilsa eru margslungin fyrirbæri og háð mörgu. Heilbrigðisþjónusta er talin eiga að hámarki 20% lýðheilsunnar en 80% hennar má rekja til annars. Meðfylgjandi mynd sýnir það sem kallast áhrifaþættir heilsu. Þar eru margir þættir sem pólitískar ákvarðanir sveitarstjórnarfólks hafa mikil áhrif á, til góðs eða ills, fyrir heilsu og lýðheilsu. Í þessum pistli vil ég beina sjónum að stóru grænu umgjörðinni yst á myndinni og tengja það við eitt þeirra stóru viðfangsefna sem sveitarstjórn í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi þarf að takast á við. Þarna eru á ferðinni risastórir áhrifaþættir s.s. náttúran sjálf og líka margt það sem telst til mannréttinda. Þetta hrópar á að staldra við og virða biðskyldu- og stöðvunarmerki sem alls staðar eru á lofti, nefnilega umhverfisáhrif, sem óheft neysla síðustu áratuga er talin valda með mengun af öllu tagi. Nær allt vísindasamfélagið skýrir hlýnun jarðar og meðfylgjandi ótrúlega bráðnun jökla með einmitt þessari mengun af mannavöldum. Til þessa verðum við að taka tillit og um það er sterkt ákall margra og ekki síst ungs fólks um allan heim. Þetta eru þau sem við gjarnan köllum fólkið sem erfir landið og ef við meinum það raunverulega þá hljótum við að hlusta og taka tillit til þess. Í málflutningi þeirra sem viljugastir eru til að virkja fallvötn í útjöðrum okkar nýja sveitarfélags, hefur mátt skilja það svo að komandi kynslóðir geti ákveðið að snúa áhrifum slíkra framkvæmda til baka, tekið niður mannvirki og með því endurlífgað t.d. fossaraðir fallvatna. Skoðum slíkan málflutning í ljósi þess að ekki hefur verið sýnt fram á þörf fyrir meiri raforku innanlands, nokkuð sem m.a. hefur komið fram í máli forstjóra Landsvirkjunar. Við þær aðstæður er hagsmunum komandi kynslóða og mannréttindum þeirra, augljóslega betur borgið með því að virkja EKKI núna. Leggjum það í hendur þeirra sem á eftir okkur koma að ákveða hvort virkja þurfi síðar. Umfang og stærð græna kragans undirstrikar þann stóra þátt sem náttúra og mannréttindi eru talin eiga í tilurð heilbrigðis. Ósnortin verður náttúran æ sjaldgæfari og slíka skika hennar ber okkur að varðveita sé þess nokkur kostur og láta hana njóta vafans. Þannig tryggjum við okkur og næstu kynslóðum auð til að njóta með öllum skilningarvitum, enda er náttúran manninum athvarf og uppspretta bæði heilsu og hugarrór. Það að hægt sé að virkja fallvatn réttlætir ekki að gera það nema brýna nauðsyn beri til. Engu slíku er sem stendur til að dreifa þegar Geitdalsvirkjun er annars vegar og ekki heldur hvað varðar þær virkjanir aðrar sem hugmyndir og mislangt komin áform eru um á Austurlandi. Þessar virkjanir eru oft nefndar smávirkjanir með vísan í hvað þær framleiða af raforku. Forskeytið „smá“ segir hins vegar ekkert um það rask á náttúru sem af þeim getur holtist og er því vægast sagt villandi. Hér má fjárhagslegur ávinningur örfárra ekki vega þyngra en réttur móður náttúru sjálfrar til áframhaldandi ósnortinnar tilvistar, sem aftur er samofin heilsu og velferð okkar allra. Með þátttöku í sveitarstjórnarpólitík vil ég ekki síst leggja áherslu á heilsu og heilsueflningu við alla ákvarðanatöku á sveitarstjórnarstigi. Ég er sannfærður um að það varði heilsu og velferð komandi kynslóða að varðveita ósnortin víðerni eins og frekast er unnt og að tala þurfi um náttúruréttindi líkt og mannréttindi. Sveitarstjórnarfólk í nýju sveitarfélagi á Austurlandi þarf að mínu mati að líta á það sem eitt sinna hlutverka að gæta ósnortinnar náttúru í og aðlægt sveitarfélaginu. Ný sveitarstjórn þarf að verjast þeirri atlögu sem hafin er á ósnortin víðerni svokallaðs Hraunasvæðis og nærliggjandi vatnasvæða þess. Við sem myndum framboð VG höfum þar skýra stefnu og munum gera okkar til að koma í veg fyrir þau virkjanaáform sem ýmsir vilja nú ráðast í þar. Ég hvet þig kjósandi góður til að kynna þér málið og sértu sama sinnis þá kjóstu VG. Höfundur er heimilislæknir og skipar 7. sæti á framboðslista VG í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sveitarstjórnarmál Orkumál Fljótsdalshérað Seyðisfjörður Borgarfjörður eystri Djúpivogur Pétur Heimisson Mest lesið Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson Skoðun Drengir á jaðrinum Margrét Kristín Sigurðardóttir Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Er vínandinn orðinn hinn sanni andi íþrótta? Þráinn Farestveit Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson Skoðun Skoðun Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þing í þágu kvenna Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Drengir á jaðrinum Margrét Kristín Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er vínandinn orðinn hinn sanni andi íþrótta? Þráinn Farestveit skrifar Skoðun Mikilvægi tjáningar erfiðrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný sýn á almenningssjónvarp í almannaþágu, eða hvað? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hjúkrunarheimili eða heimaþjónusta? –horfa verður á heildarmyndina Halldór S. Guðmundsson,Sigurveig H. Sigurðardóttir,Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar Skoðun Nú þurfa foreldrar að vera hugrakkir Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Að vera manneskja Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Útúrsnúningur um „gigg-hagkerfið“ Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Árangur Eden stefnunnar - fimmtán ára saga á Íslandi Sigrún Huld Þorgrímsdóttir skrifar Skoðun Nú er nóg komið af aðdróttunum og afvegaleiðingum körfuboltaþjálfarans Viðar Halldórsson skrifar Sjá meira
Heilsa einstaklinga og samfélaga þ.e. lýðheilsa eru margslungin fyrirbæri og háð mörgu. Heilbrigðisþjónusta er talin eiga að hámarki 20% lýðheilsunnar en 80% hennar má rekja til annars. Meðfylgjandi mynd sýnir það sem kallast áhrifaþættir heilsu. Þar eru margir þættir sem pólitískar ákvarðanir sveitarstjórnarfólks hafa mikil áhrif á, til góðs eða ills, fyrir heilsu og lýðheilsu. Í þessum pistli vil ég beina sjónum að stóru grænu umgjörðinni yst á myndinni og tengja það við eitt þeirra stóru viðfangsefna sem sveitarstjórn í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi þarf að takast á við. Þarna eru á ferðinni risastórir áhrifaþættir s.s. náttúran sjálf og líka margt það sem telst til mannréttinda. Þetta hrópar á að staldra við og virða biðskyldu- og stöðvunarmerki sem alls staðar eru á lofti, nefnilega umhverfisáhrif, sem óheft neysla síðustu áratuga er talin valda með mengun af öllu tagi. Nær allt vísindasamfélagið skýrir hlýnun jarðar og meðfylgjandi ótrúlega bráðnun jökla með einmitt þessari mengun af mannavöldum. Til þessa verðum við að taka tillit og um það er sterkt ákall margra og ekki síst ungs fólks um allan heim. Þetta eru þau sem við gjarnan köllum fólkið sem erfir landið og ef við meinum það raunverulega þá hljótum við að hlusta og taka tillit til þess. Í málflutningi þeirra sem viljugastir eru til að virkja fallvötn í útjöðrum okkar nýja sveitarfélags, hefur mátt skilja það svo að komandi kynslóðir geti ákveðið að snúa áhrifum slíkra framkvæmda til baka, tekið niður mannvirki og með því endurlífgað t.d. fossaraðir fallvatna. Skoðum slíkan málflutning í ljósi þess að ekki hefur verið sýnt fram á þörf fyrir meiri raforku innanlands, nokkuð sem m.a. hefur komið fram í máli forstjóra Landsvirkjunar. Við þær aðstæður er hagsmunum komandi kynslóða og mannréttindum þeirra, augljóslega betur borgið með því að virkja EKKI núna. Leggjum það í hendur þeirra sem á eftir okkur koma að ákveða hvort virkja þurfi síðar. Umfang og stærð græna kragans undirstrikar þann stóra þátt sem náttúra og mannréttindi eru talin eiga í tilurð heilbrigðis. Ósnortin verður náttúran æ sjaldgæfari og slíka skika hennar ber okkur að varðveita sé þess nokkur kostur og láta hana njóta vafans. Þannig tryggjum við okkur og næstu kynslóðum auð til að njóta með öllum skilningarvitum, enda er náttúran manninum athvarf og uppspretta bæði heilsu og hugarrór. Það að hægt sé að virkja fallvatn réttlætir ekki að gera það nema brýna nauðsyn beri til. Engu slíku er sem stendur til að dreifa þegar Geitdalsvirkjun er annars vegar og ekki heldur hvað varðar þær virkjanir aðrar sem hugmyndir og mislangt komin áform eru um á Austurlandi. Þessar virkjanir eru oft nefndar smávirkjanir með vísan í hvað þær framleiða af raforku. Forskeytið „smá“ segir hins vegar ekkert um það rask á náttúru sem af þeim getur holtist og er því vægast sagt villandi. Hér má fjárhagslegur ávinningur örfárra ekki vega þyngra en réttur móður náttúru sjálfrar til áframhaldandi ósnortinnar tilvistar, sem aftur er samofin heilsu og velferð okkar allra. Með þátttöku í sveitarstjórnarpólitík vil ég ekki síst leggja áherslu á heilsu og heilsueflningu við alla ákvarðanatöku á sveitarstjórnarstigi. Ég er sannfærður um að það varði heilsu og velferð komandi kynslóða að varðveita ósnortin víðerni eins og frekast er unnt og að tala þurfi um náttúruréttindi líkt og mannréttindi. Sveitarstjórnarfólk í nýju sveitarfélagi á Austurlandi þarf að mínu mati að líta á það sem eitt sinna hlutverka að gæta ósnortinnar náttúru í og aðlægt sveitarfélaginu. Ný sveitarstjórn þarf að verjast þeirri atlögu sem hafin er á ósnortin víðerni svokallaðs Hraunasvæðis og nærliggjandi vatnasvæða þess. Við sem myndum framboð VG höfum þar skýra stefnu og munum gera okkar til að koma í veg fyrir þau virkjanaáform sem ýmsir vilja nú ráðast í þar. Ég hvet þig kjósandi góður til að kynna þér málið og sértu sama sinnis þá kjóstu VG. Höfundur er heimilislæknir og skipar 7. sæti á framboðslista VG í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi.
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar
Skoðun Hjúkrunarheimili eða heimaþjónusta? –horfa verður á heildarmyndina Halldór S. Guðmundsson,Sigurveig H. Sigurðardóttir,Sirrý Sif Sigurlaugardóttir skrifar
Skoðun Nú er nóg komið af aðdróttunum og afvegaleiðingum körfuboltaþjálfarans Viðar Halldórsson skrifar