„Smá“virkjanir, möguleg lýðheilsuógn! Pétur Heimisson skrifar 29. ágúst 2020 08:00 Heilsa einstaklinga og samfélaga þ.e. lýðheilsa eru margslungin fyrirbæri og háð mörgu. Heilbrigðisþjónusta er talin eiga að hámarki 20% lýðheilsunnar en 80% hennar má rekja til annars. Meðfylgjandi mynd sýnir það sem kallast áhrifaþættir heilsu. Þar eru margir þættir sem pólitískar ákvarðanir sveitarstjórnarfólks hafa mikil áhrif á, til góðs eða ills, fyrir heilsu og lýðheilsu. Í þessum pistli vil ég beina sjónum að stóru grænu umgjörðinni yst á myndinni og tengja það við eitt þeirra stóru viðfangsefna sem sveitarstjórn í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi þarf að takast á við. Þarna eru á ferðinni risastórir áhrifaþættir s.s. náttúran sjálf og líka margt það sem telst til mannréttinda. Þetta hrópar á að staldra við og virða biðskyldu- og stöðvunarmerki sem alls staðar eru á lofti, nefnilega umhverfisáhrif, sem óheft neysla síðustu áratuga er talin valda með mengun af öllu tagi. Nær allt vísindasamfélagið skýrir hlýnun jarðar og meðfylgjandi ótrúlega bráðnun jökla með einmitt þessari mengun af mannavöldum. Til þessa verðum við að taka tillit og um það er sterkt ákall margra og ekki síst ungs fólks um allan heim. Þetta eru þau sem við gjarnan köllum fólkið sem erfir landið og ef við meinum það raunverulega þá hljótum við að hlusta og taka tillit til þess. Í málflutningi þeirra sem viljugastir eru til að virkja fallvötn í útjöðrum okkar nýja sveitarfélags, hefur mátt skilja það svo að komandi kynslóðir geti ákveðið að snúa áhrifum slíkra framkvæmda til baka, tekið niður mannvirki og með því endurlífgað t.d. fossaraðir fallvatna. Skoðum slíkan málflutning í ljósi þess að ekki hefur verið sýnt fram á þörf fyrir meiri raforku innanlands, nokkuð sem m.a. hefur komið fram í máli forstjóra Landsvirkjunar. Við þær aðstæður er hagsmunum komandi kynslóða og mannréttindum þeirra, augljóslega betur borgið með því að virkja EKKI núna. Leggjum það í hendur þeirra sem á eftir okkur koma að ákveða hvort virkja þurfi síðar. Umfang og stærð græna kragans undirstrikar þann stóra þátt sem náttúra og mannréttindi eru talin eiga í tilurð heilbrigðis. Ósnortin verður náttúran æ sjaldgæfari og slíka skika hennar ber okkur að varðveita sé þess nokkur kostur og láta hana njóta vafans. Þannig tryggjum við okkur og næstu kynslóðum auð til að njóta með öllum skilningarvitum, enda er náttúran manninum athvarf og uppspretta bæði heilsu og hugarrór. Það að hægt sé að virkja fallvatn réttlætir ekki að gera það nema brýna nauðsyn beri til. Engu slíku er sem stendur til að dreifa þegar Geitdalsvirkjun er annars vegar og ekki heldur hvað varðar þær virkjanir aðrar sem hugmyndir og mislangt komin áform eru um á Austurlandi. Þessar virkjanir eru oft nefndar smávirkjanir með vísan í hvað þær framleiða af raforku. Forskeytið „smá“ segir hins vegar ekkert um það rask á náttúru sem af þeim getur holtist og er því vægast sagt villandi. Hér má fjárhagslegur ávinningur örfárra ekki vega þyngra en réttur móður náttúru sjálfrar til áframhaldandi ósnortinnar tilvistar, sem aftur er samofin heilsu og velferð okkar allra. Með þátttöku í sveitarstjórnarpólitík vil ég ekki síst leggja áherslu á heilsu og heilsueflningu við alla ákvarðanatöku á sveitarstjórnarstigi. Ég er sannfærður um að það varði heilsu og velferð komandi kynslóða að varðveita ósnortin víðerni eins og frekast er unnt og að tala þurfi um náttúruréttindi líkt og mannréttindi. Sveitarstjórnarfólk í nýju sveitarfélagi á Austurlandi þarf að mínu mati að líta á það sem eitt sinna hlutverka að gæta ósnortinnar náttúru í og aðlægt sveitarfélaginu. Ný sveitarstjórn þarf að verjast þeirri atlögu sem hafin er á ósnortin víðerni svokallaðs Hraunasvæðis og nærliggjandi vatnasvæða þess. Við sem myndum framboð VG höfum þar skýra stefnu og munum gera okkar til að koma í veg fyrir þau virkjanaáform sem ýmsir vilja nú ráðast í þar. Ég hvet þig kjósandi góður til að kynna þér málið og sértu sama sinnis þá kjóstu VG. Höfundur er heimilislæknir og skipar 7. sæti á framboðslista VG í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sveitarstjórnarmál Orkumál Fljótsdalshérað Seyðisfjörður Borgarfjörður eystri Djúpivogur Pétur Heimisson Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Frelsi fylgir ábyrgð Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Skilningsleysi á skaðsemi verðtryggingar Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Menntakerfi í fremstu röð Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Heilsa einstaklinga og samfélaga þ.e. lýðheilsa eru margslungin fyrirbæri og háð mörgu. Heilbrigðisþjónusta er talin eiga að hámarki 20% lýðheilsunnar en 80% hennar má rekja til annars. Meðfylgjandi mynd sýnir það sem kallast áhrifaþættir heilsu. Þar eru margir þættir sem pólitískar ákvarðanir sveitarstjórnarfólks hafa mikil áhrif á, til góðs eða ills, fyrir heilsu og lýðheilsu. Í þessum pistli vil ég beina sjónum að stóru grænu umgjörðinni yst á myndinni og tengja það við eitt þeirra stóru viðfangsefna sem sveitarstjórn í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi þarf að takast á við. Þarna eru á ferðinni risastórir áhrifaþættir s.s. náttúran sjálf og líka margt það sem telst til mannréttinda. Þetta hrópar á að staldra við og virða biðskyldu- og stöðvunarmerki sem alls staðar eru á lofti, nefnilega umhverfisáhrif, sem óheft neysla síðustu áratuga er talin valda með mengun af öllu tagi. Nær allt vísindasamfélagið skýrir hlýnun jarðar og meðfylgjandi ótrúlega bráðnun jökla með einmitt þessari mengun af mannavöldum. Til þessa verðum við að taka tillit og um það er sterkt ákall margra og ekki síst ungs fólks um allan heim. Þetta eru þau sem við gjarnan köllum fólkið sem erfir landið og ef við meinum það raunverulega þá hljótum við að hlusta og taka tillit til þess. Í málflutningi þeirra sem viljugastir eru til að virkja fallvötn í útjöðrum okkar nýja sveitarfélags, hefur mátt skilja það svo að komandi kynslóðir geti ákveðið að snúa áhrifum slíkra framkvæmda til baka, tekið niður mannvirki og með því endurlífgað t.d. fossaraðir fallvatna. Skoðum slíkan málflutning í ljósi þess að ekki hefur verið sýnt fram á þörf fyrir meiri raforku innanlands, nokkuð sem m.a. hefur komið fram í máli forstjóra Landsvirkjunar. Við þær aðstæður er hagsmunum komandi kynslóða og mannréttindum þeirra, augljóslega betur borgið með því að virkja EKKI núna. Leggjum það í hendur þeirra sem á eftir okkur koma að ákveða hvort virkja þurfi síðar. Umfang og stærð græna kragans undirstrikar þann stóra þátt sem náttúra og mannréttindi eru talin eiga í tilurð heilbrigðis. Ósnortin verður náttúran æ sjaldgæfari og slíka skika hennar ber okkur að varðveita sé þess nokkur kostur og láta hana njóta vafans. Þannig tryggjum við okkur og næstu kynslóðum auð til að njóta með öllum skilningarvitum, enda er náttúran manninum athvarf og uppspretta bæði heilsu og hugarrór. Það að hægt sé að virkja fallvatn réttlætir ekki að gera það nema brýna nauðsyn beri til. Engu slíku er sem stendur til að dreifa þegar Geitdalsvirkjun er annars vegar og ekki heldur hvað varðar þær virkjanir aðrar sem hugmyndir og mislangt komin áform eru um á Austurlandi. Þessar virkjanir eru oft nefndar smávirkjanir með vísan í hvað þær framleiða af raforku. Forskeytið „smá“ segir hins vegar ekkert um það rask á náttúru sem af þeim getur holtist og er því vægast sagt villandi. Hér má fjárhagslegur ávinningur örfárra ekki vega þyngra en réttur móður náttúru sjálfrar til áframhaldandi ósnortinnar tilvistar, sem aftur er samofin heilsu og velferð okkar allra. Með þátttöku í sveitarstjórnarpólitík vil ég ekki síst leggja áherslu á heilsu og heilsueflningu við alla ákvarðanatöku á sveitarstjórnarstigi. Ég er sannfærður um að það varði heilsu og velferð komandi kynslóða að varðveita ósnortin víðerni eins og frekast er unnt og að tala þurfi um náttúruréttindi líkt og mannréttindi. Sveitarstjórnarfólk í nýju sveitarfélagi á Austurlandi þarf að mínu mati að líta á það sem eitt sinna hlutverka að gæta ósnortinnar náttúru í og aðlægt sveitarfélaginu. Ný sveitarstjórn þarf að verjast þeirri atlögu sem hafin er á ósnortin víðerni svokallaðs Hraunasvæðis og nærliggjandi vatnasvæða þess. Við sem myndum framboð VG höfum þar skýra stefnu og munum gera okkar til að koma í veg fyrir þau virkjanaáform sem ýmsir vilja nú ráðast í þar. Ég hvet þig kjósandi góður til að kynna þér málið og sértu sama sinnis þá kjóstu VG. Höfundur er heimilislæknir og skipar 7. sæti á framboðslista VG í nýju sameinuðu sveitarfélagi á Austurlandi.
Skoðun Enn ríkir áhugaleysi um afdrif fósturbarna Guðlaugur Kristmundsson,Sigurgeir B. Þórisson skrifar
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar