Erlent

Vantreysta lögreglunni og óttast hana

Margrét Helga Erlingsdóttir skrifar
Margrét Valdimarsdóttir, afbrotafræðingur við Háskólann á Akureyri.
Margrét Valdimarsdóttir, afbrotafræðingur við Háskólann á Akureyri. Vísir/Vilhelm

Doktor í afbrotafræði segir að svart fólk í Bandaríkjunum verði ekki eingöngu fyrir óhóflegri valdbeitingu af hendi lögreglunnar heldur teygi misréttið anga sína til réttarkerfisins. Rannsóknir sýni að svart fólk treystir ekki lögreglunni í Bandaríkjunum og óttast hana.

Dr. Margrét Valdimarsdóttir, lektor í lögreglufræði við háskólann á Akureyri, nam afbrotafræði við borgarháskólann í New York, þar sem hún dvaldi í fimm ár. Doktorsverkefni Margrétar fjallaði um samskipti lögreglu og borgara í Bandaríkjunum með áherslu á minnihlutahópa.

Margrét segir að kynþáttahyggja í Bandaríkjunum hafi viðgengist í aldanna rás, mótmælin sem eigi sér stað í Bandaríkjunum nú þurfi að skoða í samhengi við lengri sögu.

„Það að lögreglan í Bandaríkjunum verði einhverjum að bana, þetta er bara eitthvað sem gerist í Bandaríkjunum. Það hafa síðustu ár þúsund manns látist af hendi bandarísku lögreglunnar á ári hverju en þetta myndband, það er auðvitað erfitt að horfa á það,“ segir hún. 

Margrét vísar þarna til myndskeiðs sem náðist af því þegar hvítur lögreglumaður varð George Floyd, óvopnuðum blökkumanni, að bana með því að halda hné sínu á hálsi hans í nærri því níu mínútur vegna grunsemda um að Floyd hefði framvísað fölsuðum tuttugu dollara seðli. Lögreglumaðurinn og þrír félagar hans sem stóðu hjá hafa verið ákærðir fyrir morð.

Raunveruleg mismunun sem á sér stað

Samskipti lögreglunnar og svarts fólks í Bandaríkjunum hafa sögulega verið erfið, sérstaklega í hverfum þar sem mikil fátækt er til staðar, að sögn Margrétar.

„Rannsóknir sýna það að svart fólk í Bandaríkjunum treystir ekki lögreglunni. Það óttast lögregluna og lögreglan í Bandaríkjunum upplifir meiri ógn af svörtu fólki heldur en hvítu og þetta gerir öll samskipti flókin og erfið,“ segir hún.

Þetta verður til þess að þegar lögreglan stöðvar svart fólk er líklegra að hún grípi til einhvers konar valdbeitingar en þegar hvítur einstaklingur er stöðvaður. Þannig deyja hlutfallslega mun fleiri blökkumenn í samskiptum við lögreglu en hvítir.

„Það er auðvitað sorglegt og það bendir allt til þess að það sé raunveruleg mismunun, ekki bara í aðgerðum lögreglu heldur í réttarkefinu öllu í Bandaríkjunum,“ segir Margrét.

Frá mótmælum gegn lögregluofbeldi og misrétti í Washington-borg í gær. Talið er að mótmælin þar hafi verið þau fjölmennustu til þessa.Vísir/EPA

Óljóst hver áhrifin verða

Bent hafi verið á að tíðni afbrota á meðal blökkumanna í Bandaríkjunum sé hærri en á meðal hvítra og að það skýri hvers vegna lögreglan stöðvar þá frekar, handtekur og beitir frekar hörku. Margrét segir það rétt að einhverju leyti en skýri þó ekki að fullu mismunun sem á sér stað í löggæslu og réttarkerfinu.

Spurð að því hvað hún telji að taki við í Bandaríkjunum nú segist Margrét ekki viss um hvort að dauði Floyd leiði til breytinga þrátt fyrir alla athyglina. Atvik af þessu tagi hafi verið svo mörg á undanförnum árum. Vísbendinar eru um að einstök mál eins og þetta hafi í einhverjum tilfellu leitt til breytinga til batnaðar hvað varðar mismunun og kynþáttafordóma.

„Maður vonar það að þetta atvik muni leiða af sér allsherjar breytingar í löggæslu, í samskiptum lögreglu við minnihlutahópa og réttarkerfinu í heild,“ segir Margrét.

Telur forsetann gera illt verra

Mótmælaalda hefur gengið yfir Bandaríkin vegna dauða Floyd í tæpar tvær vikur og er talið að þau fjölmennustu hafi farið fram í Washington-borg í gær. Donald Trump Bandaríkjaforseti hefur brugðist hart við og hótaði á mánudag að beita hernum til að kveða mótmælin niður. Hann hefur ítrekað sagt ríkisstjórum að beita meiri hörku gegn mótmælendum.

Margrét telur að forsetinn hafi ýtt undir erfiðleikana og mótmælin með því að ala á sundrung í stað þess að reyna að sameina þjóðina.

„Það að tala um að bregðast við mótmælum af fullri hörku og hervæða lögregluna held ég að geti verið hættulegt og séu mistök. Af því að það gerir þetta allt miklu erfiðara,“ segir hún.


Tengdar fréttir

Fjölmennustu mótmælin í Washington-borg til þessa

Mótmæli gegn lögregluofbeldi og kerfislægri kynþáttahyggju héldu áfram í mörgum borgum Bandaríkjanna í gær. Þau eru sögð hafa farið að mestu friðsamlega fram. Í Washington-borg mótmælu um tíu þúsund manns í stærstu mótmælunum í borginni til þessa.

Búast við fjölmennum mótmælum í Washington

Yfirvöld í Washington-borg búa sig undir fjölmenn mótmæli þar í dag á sama tíma og ákveðið hefur verið að afvopna þjóðvarðliða og senda hermenn heim frá borginni. Samstöðumótmæli vegna dauða óvopnaðs blökkumanns í haldi lögreglu fóru fram í Ástralíu og Asíu í dag.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×