Uppbygging atvinnulífs á landsbyggðinni Bragi Þór Thoroddsen skrifar 11. mars 2020 12:31 Árið 2014 var ákveðið að leggja í uppbyggingu kalkþörungaverksmiðju í Álftafirði í samstarfi við fyrirtækið Marigot Group – móðurfélag Celtic Sea – Íslenska kalkþörungafélagið. Skrifað var undir viljayfirlýsingu sem dagsett er 21. nóvember 2014. Vinna við undirbúning var hafin talsvert fyrr. Áformað var samkvæmt yfirlýsingunni að hefja rekstur árið 2018. Fyrirtækið á og rekur verksmiðju á Bíldudal. Þrátt fyrir skiptar skoðanir um ágæti „stóriðju“ á Vestfjörðum virðist hafa ríkt nokkuð góð og almenn sátt um rekstur slíkrar iðju. Greinin er háð raforku og aðgengi að botnlægum kalkþörungi sem breytt er í hráefni eða fullunnið sem bætiefni og tillag í framleiðslu á matvælum. Hér voru og eru flestir jákvæðir í garð slíkrar nýungar í atvinnulíf sem er fábreytt hér að mestu. Verksmiðja myndi veita hér um 30 störf, plús mínus eftir því hversu mikið yrði keyrt í rekstri. Orkunotkun um 8MW og allur rekstur og umsvif myndu bæta hér atvinnulíf til muna og færa líf í þorpið við Álftafjörð. Síðan hafa liðið nokkur ár og nokkrar milljónir farið í verkið, margir vinnufundir og mikil vinna að baki. Aðal- og deiliskipulag Súðavíkurhrepps, fundir nefnda og sveitarstjórnar, opnar umræður og hvaðeina. Öll skipulagsvinna og undirbúningur í opnu ferli þar sem allir sem telja sig hafa hagsmuna að gæta geta gert athugasemdir og haft þar áhrif. Allt endurskoðað reglum samkvæmt með þeim gleraugum að valda sem minnstu tjóni á umhverfi eða ásýnd sveitarfélagsins og næsta ósnertri náttúru. Afraksturinn sendur grandskoðaður og rýndur, yfirfarinn og staðfestur, undirritaður í nokkrum eintökum - sent skipulagsyfirvöldum. Á landsbyggðinni er það þekkt að tíminn er á öðrum hraða en í ys og þys stærstu þéttbýliskjarna. Þeir sem byggja stór-höfuðborgarsvæðið telja sig jafnan vera í hringiðunni og þar með miklu hraða allra hluta. Ég er ekkert að vega að fólki þar – hef búið þar síðustu 20 árin og veit muninn. Á höfuðborgarsvæðinu er Skipulagsstofnun. Þar á bæ líður tíminn raunar á öðrum hraða en í samfélaginu hérna úti. Við sem héldum að hraðinn og þar með tíminn væri afstæður í Súðavík fáum heldur betur fyrir peninginn þegar erindi eru send skipulagsyfirvöldum. Umhverfisstofnun virðist hafa þar tangarhald á öllu og allt stendur fast og mætti ætla að þar væri stjórnsýslan á pari við það sem finna má í sögum um ævintýri Ástríks í sögum frönsku teiknara og myndasöguhöfunda. Sum okkar muna þar hvernig rómverska stjórnsýslan lék söguhetjurnar. Flestum sem unnið hafa fyrir ríkisstofnanir vita að þær þurfa að lúta öllum reglum stjórnsýsluréttar; málshraða-, lögmætis-, andmæla-, jafnræðis- og upplýsingarreglna um gang mála svo eitthvað sé nefnt. Almenningur sér þetta sem flækjustig, skriffinsku eða bureaucratisma. Þegar út af bregður, seinangangur, óskilvirkni eða handvömm, mátti almennt búast við að embætti Umboðsmanns alþingis hefði samband ef ekki var kært til æðra stjórnvalds. Nú, eða málssókn rekin af hdl. eða hrl. sem hætti sér í fenið. Frá Súðavík. Slíkt virðist ekki gilda um allar ríkisstofnanir nema öðrum þræði og virðast þar Umhverfisstofnun og Skipulagsstofnun ekki lúta þessum lögmálum. Það er ekki ætlan mín að vega að starfsfólki þar, enda er ég þeirrar skoðunar að allir séu að gera sitt besta alla daga – meira og minna. En það er ekki þar með sagt að ekki sé allt yfir gagnrýni hafið. Sífellt rata inn ný atriði eða aðfinnslur í næsta skothelt skipulagið og nær skrifræðið að vefja því frekar og enn bólar ekkert á því sem varðar umsókn um leyfi til rekstrar verksmiðju hér inn af Súðavík. Árin eru orðin 6 í þessu ferli frá því ákveðið var að leggja af stað með verkefnið og næsta fátt orðið ljóst um gang mála. Ekkert öruggt, ekkert í hendi. Vegagerðin, sem er ein þeirra stofnana sem að þessu koma, stendur þar í sömu sporum og við hér, allt er háð duttlungum umhverfis- og skipulagsyfirvalda. Ég ætla ekki að fara ofan í það sem virtist stranda á um tíma með afgreiðslu, en þar er þó ljóst að inn í það rataði eitthvað sem virtist varða aðra stofnun en hafði málið til skoðunar. Í mínun huga var þar m.a. línudans með lögmætisreglu og almennt varðandi valdmörk. Vegagerðin er stofnun sem vinsælt er að hallmæla um allt sem varðar ógöngur ökutækja og farartækja almennt. Þeir leggi vegi mót sól og reyni að fletja út öll helstu kennileiti landsins með malbiki, en mest til óþurftar og þá alltaf á snjóþyngstu köflum. En raunveruleiki þeirra er hinn sami og annarra sem standa frami fyrir framkvæmdim, ekki má neitt án þess að fara í gegnum nálarauga skipulagsyfirvalda, umhverfisstofnana og sauðsvarst almúga í bland við stóreignamanna sem safna landrými og jörðum. Hendur Vegagerðarinnar eru jafnan bundnar eins og vísast er með endaleysuna með nýjan Vestfjarðaveg sem reynt hefur verið í áratugi að leggja í gegnum Teigskóg. Af því máli er lítill sómi en hyllir þó undir einhvers konar lausn á ... næstunni. Hér vestra snýst þetta um nettlegan iðnað sem að mestu rekst í sátt við menn og málleysingja og ætti, ef vel til tekst, að hafa lítil áhrif á fallegt umhverfjið hér á Vestfjörðum. Restur fyrirtækis sem myndi rífa upp atvinnulíf hér og vera þjóð og landi til framdráttar. Við höfum viðrað þetta við alla þá þingmenn sem hafa heimsótt okkur eða verið í samskiptum við okkur í gegnum tíðina. Reynt að koma einhverju til leiðar með því að nýta kraft þeirra sem fara með stjórn landsins. Þingflokkur Sjálfstæðisflokks er sá eini sem hefur komið hér við í langan tíma og var þeim að sönnu gerð ljós staðan. Þá hefur ráðherra úr hópi Framsóknarflokks mætt til okkar og veitt okkur stuðning, enda er að finna í þeirra hópi fólk sem vill landsbyggð vel. Næsta lítið er að frétta af öðrum þingmönnum, ráðherrum eða þingflokkim - þrátt fyrir að nú sé óhætt að segja að sótt séð að byggðarlaginu Súðavíkurhreppi með ólögum á sviði sveitarstjórnarmála. Mikið þætti mér vænt um að fá áheyrn þingmanna, ráðherra og annarra sem landinu stjórna og fá málið rekið áfram þannig að sómi sé að. Þingmönnum, ráðherrrum og embættum sem hér stjórna landi má vera orðið ljóst að hér víða um landa eru innviðir brothættir, byggðir í klóm samgöngukerfis ættuðu frá síðustu öld, dreifingu og kostnaði raforku sem setur allt í höft og þannig má víst áfram telja. Ísland og íbúa þess vantar fjölbreytni í atvinnulífið og meiri stöðugleika. Sjávarútvegur og ferðamennskan eru fallvaltar greinar, enda loðnubrestur sem markar atvinnulíf og áður óséða vá sem ógnar ferðamannaiðnaði. Alltaf ætti og gæti verið heppilegt að hafa aðra kosti á móti, framleiðslu- og útflutningsgrein sem er háð öðrum duttlungum. Hvað sem fólki finnst um iðjuna – uppdælingu kalkþörungs af hafsbotni, sem seint telst ógna umhverfi eða lífríki - þá ætti að taka þessari viðbót fagnandi í fábreytt atvinnulífið á Vestfjörðum sem öllu landinu gengur svo illa að styðja til góðra verka. Verið smá vestfirsk í anda, hvar sem þið búið. Í stað þess að ræða - gerið hluti, þokið málum áfram, sláið af kröfum og einfaldið regluverkið til þess að við getum gert eitthvað til að bjarga okkur. Með góðri kveðju að vestan. Höfundur er sveitarstjóri Súðavíkurhrepps. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Súðavíkurhreppur Vinnumarkaður Byggðamál Bragi Þór Thoroddsen Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Sjá meira
Árið 2014 var ákveðið að leggja í uppbyggingu kalkþörungaverksmiðju í Álftafirði í samstarfi við fyrirtækið Marigot Group – móðurfélag Celtic Sea – Íslenska kalkþörungafélagið. Skrifað var undir viljayfirlýsingu sem dagsett er 21. nóvember 2014. Vinna við undirbúning var hafin talsvert fyrr. Áformað var samkvæmt yfirlýsingunni að hefja rekstur árið 2018. Fyrirtækið á og rekur verksmiðju á Bíldudal. Þrátt fyrir skiptar skoðanir um ágæti „stóriðju“ á Vestfjörðum virðist hafa ríkt nokkuð góð og almenn sátt um rekstur slíkrar iðju. Greinin er háð raforku og aðgengi að botnlægum kalkþörungi sem breytt er í hráefni eða fullunnið sem bætiefni og tillag í framleiðslu á matvælum. Hér voru og eru flestir jákvæðir í garð slíkrar nýungar í atvinnulíf sem er fábreytt hér að mestu. Verksmiðja myndi veita hér um 30 störf, plús mínus eftir því hversu mikið yrði keyrt í rekstri. Orkunotkun um 8MW og allur rekstur og umsvif myndu bæta hér atvinnulíf til muna og færa líf í þorpið við Álftafjörð. Síðan hafa liðið nokkur ár og nokkrar milljónir farið í verkið, margir vinnufundir og mikil vinna að baki. Aðal- og deiliskipulag Súðavíkurhrepps, fundir nefnda og sveitarstjórnar, opnar umræður og hvaðeina. Öll skipulagsvinna og undirbúningur í opnu ferli þar sem allir sem telja sig hafa hagsmuna að gæta geta gert athugasemdir og haft þar áhrif. Allt endurskoðað reglum samkvæmt með þeim gleraugum að valda sem minnstu tjóni á umhverfi eða ásýnd sveitarfélagsins og næsta ósnertri náttúru. Afraksturinn sendur grandskoðaður og rýndur, yfirfarinn og staðfestur, undirritaður í nokkrum eintökum - sent skipulagsyfirvöldum. Á landsbyggðinni er það þekkt að tíminn er á öðrum hraða en í ys og þys stærstu þéttbýliskjarna. Þeir sem byggja stór-höfuðborgarsvæðið telja sig jafnan vera í hringiðunni og þar með miklu hraða allra hluta. Ég er ekkert að vega að fólki þar – hef búið þar síðustu 20 árin og veit muninn. Á höfuðborgarsvæðinu er Skipulagsstofnun. Þar á bæ líður tíminn raunar á öðrum hraða en í samfélaginu hérna úti. Við sem héldum að hraðinn og þar með tíminn væri afstæður í Súðavík fáum heldur betur fyrir peninginn þegar erindi eru send skipulagsyfirvöldum. Umhverfisstofnun virðist hafa þar tangarhald á öllu og allt stendur fast og mætti ætla að þar væri stjórnsýslan á pari við það sem finna má í sögum um ævintýri Ástríks í sögum frönsku teiknara og myndasöguhöfunda. Sum okkar muna þar hvernig rómverska stjórnsýslan lék söguhetjurnar. Flestum sem unnið hafa fyrir ríkisstofnanir vita að þær þurfa að lúta öllum reglum stjórnsýsluréttar; málshraða-, lögmætis-, andmæla-, jafnræðis- og upplýsingarreglna um gang mála svo eitthvað sé nefnt. Almenningur sér þetta sem flækjustig, skriffinsku eða bureaucratisma. Þegar út af bregður, seinangangur, óskilvirkni eða handvömm, mátti almennt búast við að embætti Umboðsmanns alþingis hefði samband ef ekki var kært til æðra stjórnvalds. Nú, eða málssókn rekin af hdl. eða hrl. sem hætti sér í fenið. Frá Súðavík. Slíkt virðist ekki gilda um allar ríkisstofnanir nema öðrum þræði og virðast þar Umhverfisstofnun og Skipulagsstofnun ekki lúta þessum lögmálum. Það er ekki ætlan mín að vega að starfsfólki þar, enda er ég þeirrar skoðunar að allir séu að gera sitt besta alla daga – meira og minna. En það er ekki þar með sagt að ekki sé allt yfir gagnrýni hafið. Sífellt rata inn ný atriði eða aðfinnslur í næsta skothelt skipulagið og nær skrifræðið að vefja því frekar og enn bólar ekkert á því sem varðar umsókn um leyfi til rekstrar verksmiðju hér inn af Súðavík. Árin eru orðin 6 í þessu ferli frá því ákveðið var að leggja af stað með verkefnið og næsta fátt orðið ljóst um gang mála. Ekkert öruggt, ekkert í hendi. Vegagerðin, sem er ein þeirra stofnana sem að þessu koma, stendur þar í sömu sporum og við hér, allt er háð duttlungum umhverfis- og skipulagsyfirvalda. Ég ætla ekki að fara ofan í það sem virtist stranda á um tíma með afgreiðslu, en þar er þó ljóst að inn í það rataði eitthvað sem virtist varða aðra stofnun en hafði málið til skoðunar. Í mínun huga var þar m.a. línudans með lögmætisreglu og almennt varðandi valdmörk. Vegagerðin er stofnun sem vinsælt er að hallmæla um allt sem varðar ógöngur ökutækja og farartækja almennt. Þeir leggi vegi mót sól og reyni að fletja út öll helstu kennileiti landsins með malbiki, en mest til óþurftar og þá alltaf á snjóþyngstu köflum. En raunveruleiki þeirra er hinn sami og annarra sem standa frami fyrir framkvæmdim, ekki má neitt án þess að fara í gegnum nálarauga skipulagsyfirvalda, umhverfisstofnana og sauðsvarst almúga í bland við stóreignamanna sem safna landrými og jörðum. Hendur Vegagerðarinnar eru jafnan bundnar eins og vísast er með endaleysuna með nýjan Vestfjarðaveg sem reynt hefur verið í áratugi að leggja í gegnum Teigskóg. Af því máli er lítill sómi en hyllir þó undir einhvers konar lausn á ... næstunni. Hér vestra snýst þetta um nettlegan iðnað sem að mestu rekst í sátt við menn og málleysingja og ætti, ef vel til tekst, að hafa lítil áhrif á fallegt umhverfjið hér á Vestfjörðum. Restur fyrirtækis sem myndi rífa upp atvinnulíf hér og vera þjóð og landi til framdráttar. Við höfum viðrað þetta við alla þá þingmenn sem hafa heimsótt okkur eða verið í samskiptum við okkur í gegnum tíðina. Reynt að koma einhverju til leiðar með því að nýta kraft þeirra sem fara með stjórn landsins. Þingflokkur Sjálfstæðisflokks er sá eini sem hefur komið hér við í langan tíma og var þeim að sönnu gerð ljós staðan. Þá hefur ráðherra úr hópi Framsóknarflokks mætt til okkar og veitt okkur stuðning, enda er að finna í þeirra hópi fólk sem vill landsbyggð vel. Næsta lítið er að frétta af öðrum þingmönnum, ráðherrum eða þingflokkim - þrátt fyrir að nú sé óhætt að segja að sótt séð að byggðarlaginu Súðavíkurhreppi með ólögum á sviði sveitarstjórnarmála. Mikið þætti mér vænt um að fá áheyrn þingmanna, ráðherra og annarra sem landinu stjórna og fá málið rekið áfram þannig að sómi sé að. Þingmönnum, ráðherrrum og embættum sem hér stjórna landi má vera orðið ljóst að hér víða um landa eru innviðir brothættir, byggðir í klóm samgöngukerfis ættuðu frá síðustu öld, dreifingu og kostnaði raforku sem setur allt í höft og þannig má víst áfram telja. Ísland og íbúa þess vantar fjölbreytni í atvinnulífið og meiri stöðugleika. Sjávarútvegur og ferðamennskan eru fallvaltar greinar, enda loðnubrestur sem markar atvinnulíf og áður óséða vá sem ógnar ferðamannaiðnaði. Alltaf ætti og gæti verið heppilegt að hafa aðra kosti á móti, framleiðslu- og útflutningsgrein sem er háð öðrum duttlungum. Hvað sem fólki finnst um iðjuna – uppdælingu kalkþörungs af hafsbotni, sem seint telst ógna umhverfi eða lífríki - þá ætti að taka þessari viðbót fagnandi í fábreytt atvinnulífið á Vestfjörðum sem öllu landinu gengur svo illa að styðja til góðra verka. Verið smá vestfirsk í anda, hvar sem þið búið. Í stað þess að ræða - gerið hluti, þokið málum áfram, sláið af kröfum og einfaldið regluverkið til þess að við getum gert eitthvað til að bjarga okkur. Með góðri kveðju að vestan. Höfundur er sveitarstjóri Súðavíkurhrepps.
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar