Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar 16. maí 2024 16:31 Kynhneigð fólks er ekki persónan. Kyn, kynhneigð eða kynvitund hafa vissulega áhrif á afstöðu einstaklingsins til mála sem tengjast þeim þáttum, ekki síst ef viðkomandi hefur mætt fordómum. En hver við erum sem kynverur er aðeins brot af hinu flókna vélvirki persónuleikans; hver manneskja er svo miklu meira en bara kyn, kynhneigð eða kynvitund. Þegar komið er að því að velja einstakling til að taka að sér opinbert starf sem tengist stjórnmálum, menningu, sögu, vísindastarfi – raunar samfélaginu í allri sinni breidd – og til að vera fulltrúi þjóðarinnar með erlendum þjóðhöfðingjum – þá blasir það við að kyn, kynhneigð eða kynvitund hefur nákvæmlega ekkert með þau mál að gera. Það er ótrúlegt að á okkar tímum skuli einstaklingur í framboði til embættis forseta Íslands virkilega þurfa að segja þessi orð: „Ég er einfaldlega forsetaframbjóðandi, ekki hommi í framboði.“ En svo lágkúruleg og smásálarleg hefur umræðan orðið, að Baldur Þórhallsson var tilneyddur að segja þessi orð, sér og framboði sínu til varnar, og um leið til að árétta þá augljósu staðreynd að kyn eða kynhneigð er ekki persóna. Hvert og eitt okkar höfum mörgum ólíkum hlutverkum að gegna í lífinu, eins og allir ættu að þekkja vel á eigin skinni. Sum hlutverkin tilheyra persónulegu lífi með fjölskyldu og nánum vinum, önnur hinu ytra lífi sem tengjast menntun, starfi, áhugamálum o.sv.fr. Baldur Þórhallsson er sonur, bróðir og frændi, hann er eiginmaður, faðir, tengdafaðir og afi: sjö hlutverk sem tilheyra hans persónulega einkalífi; fjölskyldulífi sem tilheyrir honum og hans fólki eingöngu og hverjum þeim sem hann eða þau velja að bjóða í heimsókn. Eðli málsins samkvæmt verður fjölskylda forsetaframbjóðanda í kastljósi fjölmiðla, því almenningur vill og þarf að sjá fólkið sem er bakland hvers frambjóðanda. En það gefur engum óviðkomandi rétt til þess að ryðjast inn til fjölskyldunnar á skítugum skónum með fordóma sína, ranghugmyndir og varmennsku. Slík framkoma gerir enda fátt annað en að auglýsa þá andlegu og tilfinningalegu eyðimörk sem viðkomandi einstaklingur hefur valið sér að grafarstæði. Baldur Þórhallsson er líka stjórnmálafræðingur, prófessor við Háskóla Íslands, höfundur bóka, fræðigreina og fyrirlestra á sínu sérsviði og hefur kennt í háskólum víða um heim, verið ötull í félagsmálum stúdenta, komið á fót rannsóknarsetri við Háskóla Íslands og verið virkur í réttindabaráttu hinsegin fólks, sem hefur styrkt sannfæringu hans um nauðsyn mannréttindabaráttu á öllum sviðum mannlífsins. Hér eru því önnur sjö hlutverk, sem tilheyra hinu ytra og opinbera lífi hans. Ég kynntist Baldri þegar ég hóf störf sem leiðsögumaður í hellunum við Hellu, sem er eitt öflugasta söguferðaþjónustufyrirtæki á Suðurlandi, rekið af þeim systkinum Ólöfu og Baldri á ættaróðalinu Ægissíðu, þar sem faðir þeirra, Þórhallur, situr í sæmd sinni. Ég hafði aðeins séð Baldur í fjölmiðlum fram að því, að ræða um hugðarefni sín í stjórnmálum, en nú kynntist ég hlið sem ég síst átti von á: atorkumiklum framkvæmdamanni, glaðbeittum og brennandi áhugamanni um menningu þjóðarinnar, sem var mikið í mun að kynna Íslendingum þá stórmerku sögu sem býr í þessum mögnuðu fyrirbærum í landi Ægissíðu; úthöggnum sandsteinshellum sem eru með elstu uppistandandi mannvirkjum á landinu. Covid-árið mikla, þegar Íslendingar fengu styrk úr Ríkissjóði til að ferðast um landið, komu stórir hópar fólks í hellana, lifðu sig inn í menningarsögu fortíðarinnar, fengu nýja og óvænta sýn á sögu lands og þjóðar og komu út í dagsbirtuna innblásnir í anda. Það var gaman að vera þátttakandi í þessu menningarævintýri alvöru söguferðaþjónustu og sjá hversu mikil áhrif upplifunin hafði á gesti. Þar sá ég Baldur að verki; hvernig hann tók á móti ólíkum hópum af fólki, hvernig hann heillaði það með leiðsögn sinni og framkomu, hvernig hann kvaddi gesti, hvernig hann greiddi úr óvæntum uppákomum eða lagði á ráðin um breytingar eða umbætur. Það er óhætt að segja að ég hafi séð allar hliðar hans sem snúa að samskiptum við ókunnuga jafnt og við samstarfsmenn eða fjölskyldu; verið vitni að framkomu hans, samtölum, vangaveltum og ákvörðunum sem tilheyra rekstri sem þessum og öðru sem slíku fylgir. Þar kynntist ég manni heilinda og heiðvirðleika, dugnaðarmanni og góðum dreng, frábærum félaga og auðmjúkum leiðtoga, sem býr einmitt yfir kostum hins sanna leiðtoga: að tendra áhuga og fá fólk í lið með sér, í stað þess að gefa skipanir; hlusta á tillögur og velja þær sem henta viðkomandi verkefni best, en ekki standa fastur á eigin hugmyndum líkt og þær væru hið eina rétta. Fyrir þessar forsetakosningar spyr ég ekki hvort einhver frambjóðenda geti „valdið embættinu“ heldur hvort hann geti „verið embættið:“ tekið það í faðminn og gert það að sínu, líkt og við öll höfum séð herra Guðna Th. Jóhannesson gera undanfarin ár með glæsibrag og líkt og við sáum frú Vigdísi Finnbogadóttur gera á sínum tíma, a.m.k. þau okkar sem fylgdust með frá upphafi embættistíma hennar. Í mínum huga býr Baldur Þórhallsson yfir þeim fjölbreyttu mannkostum og reynslu sem mér finnst forseti Íslands þurfa að hafa til að bera - og sjálfstæði og þroska til að gera embættið að sínu - að verða embættið – til gæfu og sóma fyrir land og þjóð. Höfundur er rithöfundur og kvikmyndagerðarmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Forsetakosningar 2024 Friðrik Erlingsson Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Kynhneigð fólks er ekki persónan. Kyn, kynhneigð eða kynvitund hafa vissulega áhrif á afstöðu einstaklingsins til mála sem tengjast þeim þáttum, ekki síst ef viðkomandi hefur mætt fordómum. En hver við erum sem kynverur er aðeins brot af hinu flókna vélvirki persónuleikans; hver manneskja er svo miklu meira en bara kyn, kynhneigð eða kynvitund. Þegar komið er að því að velja einstakling til að taka að sér opinbert starf sem tengist stjórnmálum, menningu, sögu, vísindastarfi – raunar samfélaginu í allri sinni breidd – og til að vera fulltrúi þjóðarinnar með erlendum þjóðhöfðingjum – þá blasir það við að kyn, kynhneigð eða kynvitund hefur nákvæmlega ekkert með þau mál að gera. Það er ótrúlegt að á okkar tímum skuli einstaklingur í framboði til embættis forseta Íslands virkilega þurfa að segja þessi orð: „Ég er einfaldlega forsetaframbjóðandi, ekki hommi í framboði.“ En svo lágkúruleg og smásálarleg hefur umræðan orðið, að Baldur Þórhallsson var tilneyddur að segja þessi orð, sér og framboði sínu til varnar, og um leið til að árétta þá augljósu staðreynd að kyn eða kynhneigð er ekki persóna. Hvert og eitt okkar höfum mörgum ólíkum hlutverkum að gegna í lífinu, eins og allir ættu að þekkja vel á eigin skinni. Sum hlutverkin tilheyra persónulegu lífi með fjölskyldu og nánum vinum, önnur hinu ytra lífi sem tengjast menntun, starfi, áhugamálum o.sv.fr. Baldur Þórhallsson er sonur, bróðir og frændi, hann er eiginmaður, faðir, tengdafaðir og afi: sjö hlutverk sem tilheyra hans persónulega einkalífi; fjölskyldulífi sem tilheyrir honum og hans fólki eingöngu og hverjum þeim sem hann eða þau velja að bjóða í heimsókn. Eðli málsins samkvæmt verður fjölskylda forsetaframbjóðanda í kastljósi fjölmiðla, því almenningur vill og þarf að sjá fólkið sem er bakland hvers frambjóðanda. En það gefur engum óviðkomandi rétt til þess að ryðjast inn til fjölskyldunnar á skítugum skónum með fordóma sína, ranghugmyndir og varmennsku. Slík framkoma gerir enda fátt annað en að auglýsa þá andlegu og tilfinningalegu eyðimörk sem viðkomandi einstaklingur hefur valið sér að grafarstæði. Baldur Þórhallsson er líka stjórnmálafræðingur, prófessor við Háskóla Íslands, höfundur bóka, fræðigreina og fyrirlestra á sínu sérsviði og hefur kennt í háskólum víða um heim, verið ötull í félagsmálum stúdenta, komið á fót rannsóknarsetri við Háskóla Íslands og verið virkur í réttindabaráttu hinsegin fólks, sem hefur styrkt sannfæringu hans um nauðsyn mannréttindabaráttu á öllum sviðum mannlífsins. Hér eru því önnur sjö hlutverk, sem tilheyra hinu ytra og opinbera lífi hans. Ég kynntist Baldri þegar ég hóf störf sem leiðsögumaður í hellunum við Hellu, sem er eitt öflugasta söguferðaþjónustufyrirtæki á Suðurlandi, rekið af þeim systkinum Ólöfu og Baldri á ættaróðalinu Ægissíðu, þar sem faðir þeirra, Þórhallur, situr í sæmd sinni. Ég hafði aðeins séð Baldur í fjölmiðlum fram að því, að ræða um hugðarefni sín í stjórnmálum, en nú kynntist ég hlið sem ég síst átti von á: atorkumiklum framkvæmdamanni, glaðbeittum og brennandi áhugamanni um menningu þjóðarinnar, sem var mikið í mun að kynna Íslendingum þá stórmerku sögu sem býr í þessum mögnuðu fyrirbærum í landi Ægissíðu; úthöggnum sandsteinshellum sem eru með elstu uppistandandi mannvirkjum á landinu. Covid-árið mikla, þegar Íslendingar fengu styrk úr Ríkissjóði til að ferðast um landið, komu stórir hópar fólks í hellana, lifðu sig inn í menningarsögu fortíðarinnar, fengu nýja og óvænta sýn á sögu lands og þjóðar og komu út í dagsbirtuna innblásnir í anda. Það var gaman að vera þátttakandi í þessu menningarævintýri alvöru söguferðaþjónustu og sjá hversu mikil áhrif upplifunin hafði á gesti. Þar sá ég Baldur að verki; hvernig hann tók á móti ólíkum hópum af fólki, hvernig hann heillaði það með leiðsögn sinni og framkomu, hvernig hann kvaddi gesti, hvernig hann greiddi úr óvæntum uppákomum eða lagði á ráðin um breytingar eða umbætur. Það er óhætt að segja að ég hafi séð allar hliðar hans sem snúa að samskiptum við ókunnuga jafnt og við samstarfsmenn eða fjölskyldu; verið vitni að framkomu hans, samtölum, vangaveltum og ákvörðunum sem tilheyra rekstri sem þessum og öðru sem slíku fylgir. Þar kynntist ég manni heilinda og heiðvirðleika, dugnaðarmanni og góðum dreng, frábærum félaga og auðmjúkum leiðtoga, sem býr einmitt yfir kostum hins sanna leiðtoga: að tendra áhuga og fá fólk í lið með sér, í stað þess að gefa skipanir; hlusta á tillögur og velja þær sem henta viðkomandi verkefni best, en ekki standa fastur á eigin hugmyndum líkt og þær væru hið eina rétta. Fyrir þessar forsetakosningar spyr ég ekki hvort einhver frambjóðenda geti „valdið embættinu“ heldur hvort hann geti „verið embættið:“ tekið það í faðminn og gert það að sínu, líkt og við öll höfum séð herra Guðna Th. Jóhannesson gera undanfarin ár með glæsibrag og líkt og við sáum frú Vigdísi Finnbogadóttur gera á sínum tíma, a.m.k. þau okkar sem fylgdust með frá upphafi embættistíma hennar. Í mínum huga býr Baldur Þórhallsson yfir þeim fjölbreyttu mannkostum og reynslu sem mér finnst forseti Íslands þurfa að hafa til að bera - og sjálfstæði og þroska til að gera embættið að sínu - að verða embættið – til gæfu og sóma fyrir land og þjóð. Höfundur er rithöfundur og kvikmyndagerðarmaður.
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun