Stærsta rannsókn í Surtsey gæti varpað ljósi á leyndardóma rómversku steinsteypunnar Erna Agnes Sigurgeirsdóttir skrifar 27. júlí 2017 13:00 Hver veit nema leyndardómur róversku steypunnar verðu leystur hér á landi. Vísir/Erling Magnús Tumi Guðmundsson, prófessor í jarðeðlisfræði við Háskóla Íslands, er einn þeirra sem stýrir einu stærsta rannsóknarverkefni sem farið hefur fram á eyjunni Surtsey sem myndaðist í Surtseyjargosinu á árunum 1963-1967. Eyjan er friðuð og hefur verið nýtt til rannsókna síðan hún myndaðist. Engin rannsókn hefur þó verið jafn viðamikil. „Tilgangur verkefnisins er margþættur en við getum sagt að það sé í stórum dráttum að sjá hvernig eldfjallaeyjar verða til og þróast með tímanum og hvernig líf og örverur taka sé bólfestu í berginu. Það eru merkileg lífkerfi hérna á töluverðu dýpi í Surtsey,“ segir Magnús Tumi í samtali við Vísi.Magnús Tumi segir spennandi tíma framundan. Rannsóknin sé sú stærsta sem gerð hafi verið og margir fylgist með.HÍFyrri rannsóknir skipta máli Boraðar verða tvær holur á 200 og 300 metra dýpi. Einni þeirra verður ekki lokað því hún verður fóðruð og nýtt til tilrauna í líffræði. Ætlunin er að rannsaka byggingu eyjunnar og bera það saman við það sem sást þegar eyjan byggðist upp í byrjun. Magnús segir að fyrri rannsóknir á eyjunni skipti miklu máli og aðstoði við þessa rannsókn. Hægt sé að nýta efni til samanburðar. Þetta er ekki í fyrsta skipti sem borkjarni hefur verið tekinn til rannsóknar. Það var gert árið 1979. Þá var boruð 180 metra djúp hola. „Við ætlum að bora við hliðina á henni. Þá erum við að gera eitthvað sem aldrei hefur verið gert áður, það er að fara aftur á sama stað og sjá hvaða breytingar hafa orðið, hvernig bergið hefur breyst, hvernig það hefur haldið áfram að ummyndast. Það mun hjálpa heilmikið til að skilja þróun og myndun eldfjallaeyja,“ segir Magnús Tumi.Vonast til að skilja steinsteypu fornaldar Á eyjunni er mikill jarðhiti. Hann hefur, að sögn Magnúsar Tuma, mikil áhrif á þróun eyjunnar. Þá verður einnig skoðað hversu langan tíma það tekur að kólna. Að minnsta kosti 220 gráður hiti er 40 til 50 metra niður fyrir sjávarmál. Markús Tumi segir að efnabreytingar eigi sér stað í berginu og þær verði skoðaðar sérstaklega. „Þar eru ýmsar merkilegar steintegundir sem fólk hefur áhuga á að skoða betur og sjá hvort það geti hjálpað okkur til að skilja hvernig hægt er að búa til betri steinsteypu. Marie Jackson, sem leiðir verkefnið ásamt mér, er sérfræðingur í þessu. Hún hefur verið að vinna mikið með rómverska steypu; að skoða rómverskar myndanir steypu sem var búin til fyrir 2000 árum en það er besta steypa sem nokkurn tímann hefur verið gerð því hún helst enn þá; það eru enn þá til brýr sem eru myndaðar á þessum tíma,“ segir Magnús Tumi og vísar til þess að nútíma steypa sé ekki nærri því jafn endingargóð og svo forn rómverska.Mikil ábyrgð Magnús segir heilmikla ábyrgð að fara í svona verkefni á þessum stað en þau fylgi ákveðnum vinnuferlum og reynt sé að ganga þannig frá að það verði engin mengun af veru þeirra. Allur úrgangur og rusl verður flutt í burtu. Þá hefur fólk verið fengið frá Bandaríkjunum, sem sérhæfir sig í að vísindalegum borunum. Magnús segir að rannsóknir munu nýtast um allan heim. Það sé í fyrsta sinn sem borað sé í svona unga eyju. Um 50 manns koma að verkefninu. Dvalið verður á eyjunni í mánuð. Mikill búnaður fylgir verkefninu og er hann samtals um 60 tonn. Aðgerðin kostar um 140 milljónir og hafa margir styrkir fengist, meðal annars frá Rannsóknasjóð vísinda og tækniráðs og Rannís. Eldgos og jarðhræringar Surtsey Tengdar fréttir Fundu nýja flugutegund í rannsóknarleiðangri í Surtsey Á svæðinu fannst einnig ný víðitegund, grávíðir, og segir Borgþór að þar með séu allar íslensku víðitegundirnar orðnar landnemar á eyjunni. 25. júlí 2017 14:55 Mest lesið Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Innlent Maðurinn kominn í leitirnar Innlent Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Innlent Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Innlent Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Hvetja Íslendinga í Harvard til að hafa samband Erlent Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Innlent Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Innlent Fleiri fréttir Stefna að opnun nýs hjúkrunarheimilis á Akureyri árið 2028 Framkvæmdir í tómri Árbæjarlaug ganga vel Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Ný samræmd próf taki ekki yfir skólastarfið eins og þau gömlu Upptök eldsvoðans í rannsókn og nemar við Harvard áhyggjufullir Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Bein útsending: Að eldast á Íslandi Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Maðurinn kominn í leitirnar Verði bylting að geta fylgst með námsframvindu barna í rauntíma NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Svona verður Sæbraut í stokki Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Margt sem hægt sé að læra af Svíum í baráttunni gegn mansali Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Þjónusta hjálparsímans tryggð Mannskæður eldsvoði, garður ofan á Sæbraut og sviðakjammakaka Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Grímur sjálfkjörinn í sæti Ingvars Tæp tvö þúsund ný leikskólapláss í Reykjavík á næstu fimm árum Einn lést í brunanum á Hjarðarhaga Alvarlega særður en ekki í lífshættu eftir árás í Úlfarsárdal Blanda af „Mikka mús og íþróttaálfinum“ ógni lýðheilsu Sakar Guðrúnu um sjúklega þráhyggju Stokkur fjarlægi gjána sem skilji að Vogahverfin Hættir að taka krókinn um Háaleitisbraut og Miklubraut Sjá meira
Magnús Tumi Guðmundsson, prófessor í jarðeðlisfræði við Háskóla Íslands, er einn þeirra sem stýrir einu stærsta rannsóknarverkefni sem farið hefur fram á eyjunni Surtsey sem myndaðist í Surtseyjargosinu á árunum 1963-1967. Eyjan er friðuð og hefur verið nýtt til rannsókna síðan hún myndaðist. Engin rannsókn hefur þó verið jafn viðamikil. „Tilgangur verkefnisins er margþættur en við getum sagt að það sé í stórum dráttum að sjá hvernig eldfjallaeyjar verða til og þróast með tímanum og hvernig líf og örverur taka sé bólfestu í berginu. Það eru merkileg lífkerfi hérna á töluverðu dýpi í Surtsey,“ segir Magnús Tumi í samtali við Vísi.Magnús Tumi segir spennandi tíma framundan. Rannsóknin sé sú stærsta sem gerð hafi verið og margir fylgist með.HÍFyrri rannsóknir skipta máli Boraðar verða tvær holur á 200 og 300 metra dýpi. Einni þeirra verður ekki lokað því hún verður fóðruð og nýtt til tilrauna í líffræði. Ætlunin er að rannsaka byggingu eyjunnar og bera það saman við það sem sást þegar eyjan byggðist upp í byrjun. Magnús segir að fyrri rannsóknir á eyjunni skipti miklu máli og aðstoði við þessa rannsókn. Hægt sé að nýta efni til samanburðar. Þetta er ekki í fyrsta skipti sem borkjarni hefur verið tekinn til rannsóknar. Það var gert árið 1979. Þá var boruð 180 metra djúp hola. „Við ætlum að bora við hliðina á henni. Þá erum við að gera eitthvað sem aldrei hefur verið gert áður, það er að fara aftur á sama stað og sjá hvaða breytingar hafa orðið, hvernig bergið hefur breyst, hvernig það hefur haldið áfram að ummyndast. Það mun hjálpa heilmikið til að skilja þróun og myndun eldfjallaeyja,“ segir Magnús Tumi.Vonast til að skilja steinsteypu fornaldar Á eyjunni er mikill jarðhiti. Hann hefur, að sögn Magnúsar Tuma, mikil áhrif á þróun eyjunnar. Þá verður einnig skoðað hversu langan tíma það tekur að kólna. Að minnsta kosti 220 gráður hiti er 40 til 50 metra niður fyrir sjávarmál. Markús Tumi segir að efnabreytingar eigi sér stað í berginu og þær verði skoðaðar sérstaklega. „Þar eru ýmsar merkilegar steintegundir sem fólk hefur áhuga á að skoða betur og sjá hvort það geti hjálpað okkur til að skilja hvernig hægt er að búa til betri steinsteypu. Marie Jackson, sem leiðir verkefnið ásamt mér, er sérfræðingur í þessu. Hún hefur verið að vinna mikið með rómverska steypu; að skoða rómverskar myndanir steypu sem var búin til fyrir 2000 árum en það er besta steypa sem nokkurn tímann hefur verið gerð því hún helst enn þá; það eru enn þá til brýr sem eru myndaðar á þessum tíma,“ segir Magnús Tumi og vísar til þess að nútíma steypa sé ekki nærri því jafn endingargóð og svo forn rómverska.Mikil ábyrgð Magnús segir heilmikla ábyrgð að fara í svona verkefni á þessum stað en þau fylgi ákveðnum vinnuferlum og reynt sé að ganga þannig frá að það verði engin mengun af veru þeirra. Allur úrgangur og rusl verður flutt í burtu. Þá hefur fólk verið fengið frá Bandaríkjunum, sem sérhæfir sig í að vísindalegum borunum. Magnús segir að rannsóknir munu nýtast um allan heim. Það sé í fyrsta sinn sem borað sé í svona unga eyju. Um 50 manns koma að verkefninu. Dvalið verður á eyjunni í mánuð. Mikill búnaður fylgir verkefninu og er hann samtals um 60 tonn. Aðgerðin kostar um 140 milljónir og hafa margir styrkir fengist, meðal annars frá Rannsóknasjóð vísinda og tækniráðs og Rannís.
Eldgos og jarðhræringar Surtsey Tengdar fréttir Fundu nýja flugutegund í rannsóknarleiðangri í Surtsey Á svæðinu fannst einnig ný víðitegund, grávíðir, og segir Borgþór að þar með séu allar íslensku víðitegundirnar orðnar landnemar á eyjunni. 25. júlí 2017 14:55 Mest lesið Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Innlent Maðurinn kominn í leitirnar Innlent Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Innlent Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Innlent Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Hvetja Íslendinga í Harvard til að hafa samband Erlent Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Innlent Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Innlent Fleiri fréttir Stefna að opnun nýs hjúkrunarheimilis á Akureyri árið 2028 Framkvæmdir í tómri Árbæjarlaug ganga vel Tekist á um breytta ásýnd Suðurlandsbrautar með tilkomu Borgarlínunnar Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Ný samræmd próf taki ekki yfir skólastarfið eins og þau gömlu Upptök eldsvoðans í rannsókn og nemar við Harvard áhyggjufullir Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Bein útsending: Að eldast á Íslandi Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Maðurinn kominn í leitirnar Verði bylting að geta fylgst með námsframvindu barna í rauntíma NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Svona verður Sæbraut í stokki Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Margt sem hægt sé að læra af Svíum í baráttunni gegn mansali Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Þjónusta hjálparsímans tryggð Mannskæður eldsvoði, garður ofan á Sæbraut og sviðakjammakaka Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Grímur sjálfkjörinn í sæti Ingvars Tæp tvö þúsund ný leikskólapláss í Reykjavík á næstu fimm árum Einn lést í brunanum á Hjarðarhaga Alvarlega særður en ekki í lífshættu eftir árás í Úlfarsárdal Blanda af „Mikka mús og íþróttaálfinum“ ógni lýðheilsu Sakar Guðrúnu um sjúklega þráhyggju Stokkur fjarlægi gjána sem skilji að Vogahverfin Hættir að taka krókinn um Háaleitisbraut og Miklubraut Sjá meira
Fundu nýja flugutegund í rannsóknarleiðangri í Surtsey Á svæðinu fannst einnig ný víðitegund, grávíðir, og segir Borgþór að þar með séu allar íslensku víðitegundirnar orðnar landnemar á eyjunni. 25. júlí 2017 14:55