Háskólinn á Akureyri 30 ára Eyjólfur Guðmundsson skrifar 5. september 2017 08:00 Háskólinn á Akureyri er 30 ára. Fyrir háskólastofnun er það ungur aldur en í raun er ótrúlegt hversu góður árangur hefur náðst á jafn stuttum tíma. Þann 10. febrúar 1965 var á Alþingi rædd þingsályktunartillaga Ingvars Gíslasonar, Karls Kristjánssonar og Gísla Guðmundssonar um eflingu Akureyrarbæjar sem skólabæjar. Í tillögunni kom fram að stefnt skyldi að því að háskóli tæki til starfa í náinni framtíð. Það tók 22 ár að koma tillögunni í framkvæmd. Þingsályktunartillaga Ingvars og annarra flutningsmanna endurómaði þá umræðu sem hafði skapast upp úr 1960 um að tími væri til kominn að aðgengi að háskólanámi yrði bætt með því að taka upp háskólakennslu á Akureyri. Seint á 7. áratugnum var jafnframt hafinn undirbúningur að háskólakennslu í Tromsö í Noregi og hafa eflaust margir horft til þeirrar fyrirmyndar, bæði hvað varðaði háskólann sjálfan en ekki síst þeirrar stefnu Norðmanna að efla byggðir utan höfuðborgarsvæðisins. Hefði það verið mikið happ fyrir íslenskt samfélag ef stjórnmálamenn þess tíma hefðu sýnt sömu framsýni og norskir starfsbræður þeirra gerðu á þessum árum og hrint í framkvæmd sambærilegri stefnu. En það er alls ekki orðið of seint. Að öðrum ólöstuðum var það þó samvinna þeirra Sverris Hermannssonar menntamálaráðherra og Haraldar Bessasonar prófessors við Manitoba-háskóla sem varð lokahnykkurinn í stofnun sjálfstæðs háskóla á Akureyri. Í greinargerð til Sverris setti Haraldur fram skýr rök fyrir því að Háskólinn á Akureyri yrði sjálfstæð vísindastofnun sem þó væri í miklu og beinu sambandi við innlendar og erlendar háskólastofnanir. Sverrir Hermannsson, þá menntamálaráðherra, hafði ekki uppi frekari málalengingar í málinu og tók af skarið um að setja á stofn sjálfstæðan Háskóla á Akureyri og birti um það auglýsingu í Lögbirtingarblaðinu í lok júní 1987. Áratugalangri baráttu um eflingu háskólanáms utan höfuðborgarsvæðisins var lokið en við tók nýr kafli þar sem uppbygging og efling skólans varð forgangsatriði.Háskóli allra landsmanna Það er ekki víst að allir geri sér grein fyrir því í dag hversu mikla þýðingu Háskólinn á Akureyri hefur haft fyrir aðgengi að háskólanámi fyrir alla landsmenn. Um 10 árum eftir að skólinn hóf starfsemi sína var farið að huga að fjarnámi við skólann. Strax í upphafi var fjarnámið í samstarfi við heimamenn á hverjum stað, hvort sem um var að ræða símenntunarmiðstöðvar, þekkingarsetur eða námsflokka, eða í beinu sambandi við einstök sveitarfélög. Á þeim þremur áratugum sem háskólinn hefur starfað hafa rúmlega 5000 einstaklingar af landinu öllu brautskráðst frá honum. Rúmlega helmingur þessara nemenda (55%) kemur frá Norðurlandi, um 20% koma frá höfuðborgarsvæðinu og um 25% frá öðrum landshlutum. Með þessu móti hefur skólinn getað komið til móts við þá miklu þörf sem verið hefur á háskólamenntuðu fólki á landsbyggðunum öllum. Þannig hefur fólk haft tækifæri til þess að mennta sig í hjúkrunarfræði, til kennara, í sjávarútvegsfræðum, líftækni og viðskiptafræðum, iðjuþjálfun, sálfræði, lögfræði, félagsvísindum og nútímafræði, og nú síðast lögreglufræðum. Allt eru þetta mikilvægar fræðigreinar sem mynda stoðir hvers samfélags, ekki síst þeirra samfélaga sem staðið hafa fjærst stærstu þéttbýliskjörnunum. Rannsóknir hafa sýnt að nemendur sem stunda fjarnám í sinni heimabyggð eru mun líklegri til þess að starfa í þeirri sömu heimabyggð fimm árum seinna. Með því að veita aukið aðgengi að háskólamenntun hefur Háskólinn á Akureyri stuðlað að uppbyggingu þjónustustofnana og fyrirtækja utan höfuðborgarsvæðisins og þar með treyst byggð í landinu öllu. HA hefur notið stuðnings fólks víðsvegar úr samfélaginu. Þessu fólki fær skólinn seint fullþakkað en hann er þakklátur fyrir stuðninginn og treystir á að Íslendingar allir sjái mikilvægi háskólamenntunar fyrir næstu kynslóðir. Á þessum tímamótum er mér ofarlega í huga hið mikla og óeigingjarna starf sem allt starfsfólk Háskólans á Akureyri hefur sinnt í gegnum þessa þrjá áratugi. Án fórnfýsi þess og tryggðar við stofnunina, á erfiðustu tímum og þeim bestu, hefði skólinn aldrei náð þeim árangri sem náðst hefur í dag. Höfundur er rektor Háskólans á Akureyri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Skoðun Mest lesið Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Háskólinn á Akureyri er 30 ára. Fyrir háskólastofnun er það ungur aldur en í raun er ótrúlegt hversu góður árangur hefur náðst á jafn stuttum tíma. Þann 10. febrúar 1965 var á Alþingi rædd þingsályktunartillaga Ingvars Gíslasonar, Karls Kristjánssonar og Gísla Guðmundssonar um eflingu Akureyrarbæjar sem skólabæjar. Í tillögunni kom fram að stefnt skyldi að því að háskóli tæki til starfa í náinni framtíð. Það tók 22 ár að koma tillögunni í framkvæmd. Þingsályktunartillaga Ingvars og annarra flutningsmanna endurómaði þá umræðu sem hafði skapast upp úr 1960 um að tími væri til kominn að aðgengi að háskólanámi yrði bætt með því að taka upp háskólakennslu á Akureyri. Seint á 7. áratugnum var jafnframt hafinn undirbúningur að háskólakennslu í Tromsö í Noregi og hafa eflaust margir horft til þeirrar fyrirmyndar, bæði hvað varðaði háskólann sjálfan en ekki síst þeirrar stefnu Norðmanna að efla byggðir utan höfuðborgarsvæðisins. Hefði það verið mikið happ fyrir íslenskt samfélag ef stjórnmálamenn þess tíma hefðu sýnt sömu framsýni og norskir starfsbræður þeirra gerðu á þessum árum og hrint í framkvæmd sambærilegri stefnu. En það er alls ekki orðið of seint. Að öðrum ólöstuðum var það þó samvinna þeirra Sverris Hermannssonar menntamálaráðherra og Haraldar Bessasonar prófessors við Manitoba-háskóla sem varð lokahnykkurinn í stofnun sjálfstæðs háskóla á Akureyri. Í greinargerð til Sverris setti Haraldur fram skýr rök fyrir því að Háskólinn á Akureyri yrði sjálfstæð vísindastofnun sem þó væri í miklu og beinu sambandi við innlendar og erlendar háskólastofnanir. Sverrir Hermannsson, þá menntamálaráðherra, hafði ekki uppi frekari málalengingar í málinu og tók af skarið um að setja á stofn sjálfstæðan Háskóla á Akureyri og birti um það auglýsingu í Lögbirtingarblaðinu í lok júní 1987. Áratugalangri baráttu um eflingu háskólanáms utan höfuðborgarsvæðisins var lokið en við tók nýr kafli þar sem uppbygging og efling skólans varð forgangsatriði.Háskóli allra landsmanna Það er ekki víst að allir geri sér grein fyrir því í dag hversu mikla þýðingu Háskólinn á Akureyri hefur haft fyrir aðgengi að háskólanámi fyrir alla landsmenn. Um 10 árum eftir að skólinn hóf starfsemi sína var farið að huga að fjarnámi við skólann. Strax í upphafi var fjarnámið í samstarfi við heimamenn á hverjum stað, hvort sem um var að ræða símenntunarmiðstöðvar, þekkingarsetur eða námsflokka, eða í beinu sambandi við einstök sveitarfélög. Á þeim þremur áratugum sem háskólinn hefur starfað hafa rúmlega 5000 einstaklingar af landinu öllu brautskráðst frá honum. Rúmlega helmingur þessara nemenda (55%) kemur frá Norðurlandi, um 20% koma frá höfuðborgarsvæðinu og um 25% frá öðrum landshlutum. Með þessu móti hefur skólinn getað komið til móts við þá miklu þörf sem verið hefur á háskólamenntuðu fólki á landsbyggðunum öllum. Þannig hefur fólk haft tækifæri til þess að mennta sig í hjúkrunarfræði, til kennara, í sjávarútvegsfræðum, líftækni og viðskiptafræðum, iðjuþjálfun, sálfræði, lögfræði, félagsvísindum og nútímafræði, og nú síðast lögreglufræðum. Allt eru þetta mikilvægar fræðigreinar sem mynda stoðir hvers samfélags, ekki síst þeirra samfélaga sem staðið hafa fjærst stærstu þéttbýliskjörnunum. Rannsóknir hafa sýnt að nemendur sem stunda fjarnám í sinni heimabyggð eru mun líklegri til þess að starfa í þeirri sömu heimabyggð fimm árum seinna. Með því að veita aukið aðgengi að háskólamenntun hefur Háskólinn á Akureyri stuðlað að uppbyggingu þjónustustofnana og fyrirtækja utan höfuðborgarsvæðisins og þar með treyst byggð í landinu öllu. HA hefur notið stuðnings fólks víðsvegar úr samfélaginu. Þessu fólki fær skólinn seint fullþakkað en hann er þakklátur fyrir stuðninginn og treystir á að Íslendingar allir sjái mikilvægi háskólamenntunar fyrir næstu kynslóðir. Á þessum tímamótum er mér ofarlega í huga hið mikla og óeigingjarna starf sem allt starfsfólk Háskólans á Akureyri hefur sinnt í gegnum þessa þrjá áratugi. Án fórnfýsi þess og tryggðar við stofnunina, á erfiðustu tímum og þeim bestu, hefði skólinn aldrei náð þeim árangri sem náðst hefur í dag. Höfundur er rektor Háskólans á Akureyri.
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun