Before the Flood Ólafur Þ. Hallgrímsson skrifar 18. apríl 2017 07:00 Myndin Before the Flood, sem sjónvarpið sýndi 4. janúar, var gríðarlega áhrifamikil. Í myndinni ferðast leikarinn góðkunni, Leonardo DiCaprio, um heiminn í tvö ár til að kynna sér ástand umhverfismála, og afraksturinn er þessi mynd, sem ekki gefur tilefni til mikillar bjartsýni. Hnattræn hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda (CO2) eykst hraðar en menn áttu von á. Þar munar mest um jarðefnaeldsneytisiðnaðinn, notkun kola og olíu. Engin þjóð brennir meira af jarðefnaeldsneyti en Kínverjar, sem komnir eru fram úr Bandaríkjunum, hvað mengun snertir. Í þriðja sæti er svo Indland. Í myndinni er sýnt, hvernig stöðugt er unnið að eyðingu stærstu regnskóga heims á Amasonsvæðinu og í Indónesíu til að rýma fyrir ræktun kókospálma, en regnskógarnir binda gríðarlegt magn kolefnis og auka við súrefni andrúmloftsins. Jöklar, einkum á norðurhveli, fara minnkandi vegna hlýnunar. Munar þar mestu um bráðnun Grænlandsjökuls, stærsta jökuls heims, sem virðist mun hraðari en menn ætluðu. Afleiðingin verður hækkun sjávarborðs heimshafanna með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir eyjar og strandríki. Súrnun sjávar er ein afleiðing loftslagsbreytinga, sem mun koma illa niður á eyríkjum eins og Íslandi. Um fimmtíu prósent af öllum kóralrifjum heims, sem verið hafa auðug af fiski, hafa þegar verið eyðilögð. Þetta eru vissulega ekki uppörvandi staðreyndir, en þó ekki annað en það, sem vísindamenn hafa lengi varað við. Nær allir loftslagsfræðingar eru nú sammála um, að loftslag sé að hlýna af mannavöldum og í óefni stefni, ef ekki verður brugðist við. Áhrifa hlýnunar er þegar farið að gæta um heim allan, m.a. í afbrigðilegu veðurfari, meiri tíðni fellibylja, flóða og hvers kyns náttúruhamfara. Parísarráðstefnan um loftslagsmál í desember 2015 þar sem 195 ríki, stór og smá, þ.á.m. USA og Kína, skuldbundu sig til að draga úr mengun, svo hiti á jörðinni hækki ekki meira en um tvær gráður fram til 2030, vakti vonir margra. Fyrir ráðstefnuna lýsti þáverandi umhverfisráðherra, Sigrún Magnúsdóttir, því yfir að Ísland stefndi á að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um fjörutíu prósent fyrir árið 2030 og fylgja þar með fordæmi Norðmanna. Stefnt skuli að fjölgun rafbíla, aukinni skógrækt til kolefnisbindingar, landgræðslu og endurheimt votlendis. Allt vissulega góðra gjalda vert, en meira mun til þurfa eigi markmiðin að nást. Ekki var traustvekjandi, hve loftslagsmálin voru lítið til umræðu í kosningabaráttunni á liðnu hausti. Nú er ný ríkisstjórn komin til valda, og í stefnuskrá hennar er að finna ýmis góð markmið varðandi umhverfisvernd, svo sem græna skatta, áætlun um verndun miðhálendisins og aðgerðir í loftslagsmálum í samræmi við Parísarsamkomulag. „Ekki verður efnt til nýrra ívilnandi fjárfestingarsamninga vegna uppbyggingar mengandi stóriðju,“ segir þar.Hulin ráðgátaEn hvað felst í þessum orðum? Áformuð er bygging a.m.k. þriggja nýrra kísilvera auk stækkunar álvers á Grundartanga. Á Bakka eru framkvæmdir í fullum gangi, og í Helguvík er kísilver United Silicon þegar tekið til starfa með tilheyrandi mengun, sem íbúar Reykjanesbæjar hafa þegar fundið fyrir í eigin skinni. Ætlar ný ríkisstjórn að gefa grænt ljós á öll þessi verkefni? Þeirri spurningu þarf hún að svara. Viðurkennt er, að stóriðjan leggur til um helming af allri koltvísýringsmengun á Íslandi nú þegar. Að bæta enn þar í mun tæplega teljast gott framlag til Parísarsamkomulagsins. Um stóriðjuna er sjaldnast rætt, þegar umhverfismálin ber á góma, hún er einhvern veginn alltaf undanskilin, enda erum við búnir að koma henni undir hatt Evrópusambandsins, svo við getum farið þar fram að eigin geðþótta. Hvernig áform um aukna stóriðju fara saman við markmið okkar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um tugi prósenta, er sjálfsagt fleirum hulin ráðgáta en þeim, sem þetta ritar. Vonandi sýnir ný ríkisstjórn, að henni sé alvara í umhverfismálum. Góðar óskir fylgja nýjum umhverfisráðherra, Björt Ólafsdóttur, í starfi. Hnattræn hlýnun er alvarlegasta verkefni, sem mannkynið stendur nú frammi fyrir. Það varðar framtíð lífsins á jörðinni, eins og myndin Before the Flood sýnir svo átakanlega. Við Íslendingar verðum eins og aðrar þjóðir að leggja þar fram okkar skerf. Þar duga ekki innihaldslitlar yfirlýsingar, heldur aðeins athafnir, og það þarf að hefjast handa strax.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Sjá meira
Myndin Before the Flood, sem sjónvarpið sýndi 4. janúar, var gríðarlega áhrifamikil. Í myndinni ferðast leikarinn góðkunni, Leonardo DiCaprio, um heiminn í tvö ár til að kynna sér ástand umhverfismála, og afraksturinn er þessi mynd, sem ekki gefur tilefni til mikillar bjartsýni. Hnattræn hlýnun af völdum gróðurhúsalofttegunda (CO2) eykst hraðar en menn áttu von á. Þar munar mest um jarðefnaeldsneytisiðnaðinn, notkun kola og olíu. Engin þjóð brennir meira af jarðefnaeldsneyti en Kínverjar, sem komnir eru fram úr Bandaríkjunum, hvað mengun snertir. Í þriðja sæti er svo Indland. Í myndinni er sýnt, hvernig stöðugt er unnið að eyðingu stærstu regnskóga heims á Amasonsvæðinu og í Indónesíu til að rýma fyrir ræktun kókospálma, en regnskógarnir binda gríðarlegt magn kolefnis og auka við súrefni andrúmloftsins. Jöklar, einkum á norðurhveli, fara minnkandi vegna hlýnunar. Munar þar mestu um bráðnun Grænlandsjökuls, stærsta jökuls heims, sem virðist mun hraðari en menn ætluðu. Afleiðingin verður hækkun sjávarborðs heimshafanna með ófyrirsjáanlegum afleiðingum fyrir eyjar og strandríki. Súrnun sjávar er ein afleiðing loftslagsbreytinga, sem mun koma illa niður á eyríkjum eins og Íslandi. Um fimmtíu prósent af öllum kóralrifjum heims, sem verið hafa auðug af fiski, hafa þegar verið eyðilögð. Þetta eru vissulega ekki uppörvandi staðreyndir, en þó ekki annað en það, sem vísindamenn hafa lengi varað við. Nær allir loftslagsfræðingar eru nú sammála um, að loftslag sé að hlýna af mannavöldum og í óefni stefni, ef ekki verður brugðist við. Áhrifa hlýnunar er þegar farið að gæta um heim allan, m.a. í afbrigðilegu veðurfari, meiri tíðni fellibylja, flóða og hvers kyns náttúruhamfara. Parísarráðstefnan um loftslagsmál í desember 2015 þar sem 195 ríki, stór og smá, þ.á.m. USA og Kína, skuldbundu sig til að draga úr mengun, svo hiti á jörðinni hækki ekki meira en um tvær gráður fram til 2030, vakti vonir margra. Fyrir ráðstefnuna lýsti þáverandi umhverfisráðherra, Sigrún Magnúsdóttir, því yfir að Ísland stefndi á að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um fjörutíu prósent fyrir árið 2030 og fylgja þar með fordæmi Norðmanna. Stefnt skuli að fjölgun rafbíla, aukinni skógrækt til kolefnisbindingar, landgræðslu og endurheimt votlendis. Allt vissulega góðra gjalda vert, en meira mun til þurfa eigi markmiðin að nást. Ekki var traustvekjandi, hve loftslagsmálin voru lítið til umræðu í kosningabaráttunni á liðnu hausti. Nú er ný ríkisstjórn komin til valda, og í stefnuskrá hennar er að finna ýmis góð markmið varðandi umhverfisvernd, svo sem græna skatta, áætlun um verndun miðhálendisins og aðgerðir í loftslagsmálum í samræmi við Parísarsamkomulag. „Ekki verður efnt til nýrra ívilnandi fjárfestingarsamninga vegna uppbyggingar mengandi stóriðju,“ segir þar.Hulin ráðgátaEn hvað felst í þessum orðum? Áformuð er bygging a.m.k. þriggja nýrra kísilvera auk stækkunar álvers á Grundartanga. Á Bakka eru framkvæmdir í fullum gangi, og í Helguvík er kísilver United Silicon þegar tekið til starfa með tilheyrandi mengun, sem íbúar Reykjanesbæjar hafa þegar fundið fyrir í eigin skinni. Ætlar ný ríkisstjórn að gefa grænt ljós á öll þessi verkefni? Þeirri spurningu þarf hún að svara. Viðurkennt er, að stóriðjan leggur til um helming af allri koltvísýringsmengun á Íslandi nú þegar. Að bæta enn þar í mun tæplega teljast gott framlag til Parísarsamkomulagsins. Um stóriðjuna er sjaldnast rætt, þegar umhverfismálin ber á góma, hún er einhvern veginn alltaf undanskilin, enda erum við búnir að koma henni undir hatt Evrópusambandsins, svo við getum farið þar fram að eigin geðþótta. Hvernig áform um aukna stóriðju fara saman við markmið okkar um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um tugi prósenta, er sjálfsagt fleirum hulin ráðgáta en þeim, sem þetta ritar. Vonandi sýnir ný ríkisstjórn, að henni sé alvara í umhverfismálum. Góðar óskir fylgja nýjum umhverfisráðherra, Björt Ólafsdóttur, í starfi. Hnattræn hlýnun er alvarlegasta verkefni, sem mannkynið stendur nú frammi fyrir. Það varðar framtíð lífsins á jörðinni, eins og myndin Before the Flood sýnir svo átakanlega. Við Íslendingar verðum eins og aðrar þjóðir að leggja þar fram okkar skerf. Þar duga ekki innihaldslitlar yfirlýsingar, heldur aðeins athafnir, og það þarf að hefjast handa strax.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun