Telja þörf á meiri og dýpri umræðu um líknardráp hér á landi Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifar 15. janúar 2016 09:15 Það kemur hvorki yfirlækni líknardeildar Landspítalans né formanni Siðfræðistofnunar HÍ á óvart að meirihluti svarenda í könnun Siðmenntar kveðst hlynntur líknardrápi. mynd/getty/siðmennt Niðurstöður könnunar Siðmenntar varðandi viðhorf Íslendinga til líknandi dauða, eða líknardráp, sem kynntar voru á miðvikudaginn hafa vakið nokkra athygli. Þær sýna að þrír af hverjum fjórum aðspurðra eru hlynntir því að einstaklingur geti fengið aðstoð við að binda endi á líf sitt ef hann er haldinn ólæknandi sjúkdómi, en aðeins um 7 prósent eru því andvíg. Haft var eftir að Bjarna Jónssyni, framkvæmdastjóra Siðmenntar í Fréttablaðinu í gær, að þessi afgerandi niðurstaða hafi komið honum á óvart. Hún kemur hins vegar þeim Valgerði Sigurðardóttur, yfirlækni á líknardeild Landspítala, og Salvöru Nordal, forstöðumanni Siðfræðistofnunar Háskóla Íslands, ekki í opna skjöldu. „Það sem er svo merkilegt er að þær erlendar rannsóknir sem hafa verið gerðar í gegnum árin sýna að því fjær sem þú ert dauðanum því ákveðnari skoðanir hefurðu á líknardrápi. Því veikari sem þú ert því minni skoðanir hefurðu á því. Lífið verður dýrmætar og lífslöngunin verður mjög sterk,“ segir Valgerður í samtali við Vísi. Þá segir hún það afar sjaldgæft að fólk sem sé í líknandi meðferð á Landspítalanum óski eftir líknardrápi.Sjaldgæfara en fólk heldur að sjúklingar vilji binda endi á líf sitt „Þessi hugsun kemur auðvitað alltaf upp, hvort það væri ekki bara best að hverfa núna, og það er ekki óalgengt að taka þessa umræðu við sjúklinga. Samt sem áður heldur einstaklingur fast í lífið þegar hann er orðinn veikur. En það er miklu sjaldgæfara en fólk heldur að sjúklingar vilji binda endi á líf sitt með aðstoð því oftast er hægt að gera ýmislegt til að bæta líðan þeirra og lina þjáningar.“ Þá segir Valgerður að sér finnist vanta dýpri umræðu í samfélaginu um líknardráp. „Þessi umræða hefur hvorki átt sér stað innan samfélagsins né innan heilbrigiðiskerfisins og þetta er ekki umræða sem við erum að taka upp. Við erum auðvitað í þessu starfi til þess að sinna einstaklingum og hjálpa þeim og lina þjáningar þeirra. Þetta er því að mörgu leyti gagnstætt okkar siðareglum innan heilbrigðisþjónustunnar, að aðstoða einhvern við að stytta líf sitt.“Salvör Nordal, forstöðumaður Siðfræðistofnunar Háskóla Íslands.vísir/gvaGæti orðið vandasamt að innleiða líknardráp inn í heilbrigðisþjónustuna Salvör Nordal tekur undir að umræðan í samfélaginu um líknardráp hafi ekki verið mikil. „Maður hefur þó skynjað vaxandi áhuga á þessu efni og það er skiljanlegt. Við hræðumst að verða gömul og takast á við erfiða sjúkdóma. Það er því ekki skrýtið að áhuginn fari vaxandi og þessi niðurstaða úr könnuninni kemur mér ekki á óvart,“ segir Salvör í samtali við Vísi. Hún segir líknardráp vera mjög flókið siðferðilegt álitaefni. Þó sé það svo að geti oft verið siðferðilega verjandi að deyða fólk sem glími við ólæknandi sjúkdóma vilji viðkomandi það.Þarf strangar reglur og mikið eftirlit með líknardrápi verði það leyft „Helstu álitaefnin eru þau að það getur orðið vandasamt að innleiða þetta inn í heilbrigðisþjónustu og það hefur verið almenn andstaða við þetta á meðal lækna bæði hérlendis og erlendis. Þetta er mjög umdeilt og það er auðvitað þannig að hér á Íslandi höfum við þróað líknandi meðferð sem er mikilvægur valkostur fyrir fólk í þessari stöðu,“ segir Salvör. Þá segir hún það augljóst að það þurfi að setja strangar reglur og hafa mikið eftirlit með líknardrápi verði það leyft. Einnig þurfi það að liggja alveg fyrir að viðkomandi vilji raunverulega deyja. „Eins og þetta er praktíserað í Hollandi þá þarf viðkomandi að vera með fullri rænu og hæfur til þess að taka ákvörðun um þetta. Það þarf að vera ljóst að ekki sé verið að þvinga neinn. Þess vegna á þetta til að mynda ekki við um Alzheimer-sjúklinga eða börn undir 18 ára aldri. Belgar hafa reyndar víkkað þetta út og leyfa nú líknardráp barna en það er afar umdeilt,“ segir Salvör.Ber stundum á hugtakaruglingi í umræðunni Í spurningu Siðmenntar var talað um líknandi dauða en Salvör segir að þegar hún sé að kenni efni tengt þessu þá tali hún um líknardráp. „Það ber stundum svolítið á hugtakaruglingi í þessari umræðu en ég tel mikilvægt að draga skýr mörk. Líknardráp er það sem við bönnum, þegar viðkomandi fær lyf til að deyja. Mörgum finnst þetta hins vegar óþægilegt orð og vilja tala um líknardeyðingu eða líknandi dauða. Það er samt einfaldlega þannig að þetta er einfaldlega manndráp þó að þetta sé með vilja viðkomandi.“ Hún segir þörf á að rannsaka málið betur og segir Siðfræðistofnun hafa hug á því. Þá telur Salvör að mikil ástæða sé til að gera dýpri rannsókn á skoðunum Íslendinga varðandi líknardráp. „Það er gott að fá þessa könnun frá Siðmennt, hún hreyfir við okkur en það þarf að vinna áfram með þetta og skoða málið frá fleiri hliðum.“ Tengdar fréttir Nánast óheyrt að fólk biðji um líknardráp Þess eru dæmi að Íslendingar hafi farið til Evrópu til að fá aðstoð læknis við sjálfsvíg vegna ólæknandi sjúkdóms. Þó er nánast óheyrt að sjúklingar óski sér líknardráps. Yfirlæknir á líknardeild segir vanta umræðu um þessi málefni. 14. janúar 2016 20:00 Unga fólkið hafnar sköpunarsögunni Í nýrri skoðanakönnun kemur fram að yfirgnæfandi hlutfall Íslendinga styður líknandi dauða. Trúuðu fólki fer fækkandi og meirihluti er hlynntur aðskilnaði ríkis og kirkju. Framkvæmdastjóri Siðmenntar segir að hópar veraldlega þenkjandi fólks fari vaxandi. 14. janúar 2016 07:00 Meirihluti svarenda í könnun Siðmenntar hlynntur líknandi dauða Siðmennt segir að sú staðhæfing að íslenska þjóðin sé kristin þjóð ekki í samræmi við niðurstöðu könnunarinnar. 13. janúar 2016 17:00 Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa Innlent Fleiri fréttir Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Alls konar dýnamík geti komið inn við myndun tveggja turna Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Ráðinn slökkviliðsstjóri á Suðurnesjum Skipuð í embætti fiskistofustjóra Kjörsókn utankjörfundar minni en 2020 Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Allt um æsispennandi forsetakosningar og leik ársins í fótboltanum Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Kosningarnar þær mest spennandi síðan 1980 Veðurspá slæm fyrir vikuna og bændur hvattir til að huga að búfénaði Slasaðist á buggy-bíl í Básum í Goðalandi Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Sjá meira
Niðurstöður könnunar Siðmenntar varðandi viðhorf Íslendinga til líknandi dauða, eða líknardráp, sem kynntar voru á miðvikudaginn hafa vakið nokkra athygli. Þær sýna að þrír af hverjum fjórum aðspurðra eru hlynntir því að einstaklingur geti fengið aðstoð við að binda endi á líf sitt ef hann er haldinn ólæknandi sjúkdómi, en aðeins um 7 prósent eru því andvíg. Haft var eftir að Bjarna Jónssyni, framkvæmdastjóra Siðmenntar í Fréttablaðinu í gær, að þessi afgerandi niðurstaða hafi komið honum á óvart. Hún kemur hins vegar þeim Valgerði Sigurðardóttur, yfirlækni á líknardeild Landspítala, og Salvöru Nordal, forstöðumanni Siðfræðistofnunar Háskóla Íslands, ekki í opna skjöldu. „Það sem er svo merkilegt er að þær erlendar rannsóknir sem hafa verið gerðar í gegnum árin sýna að því fjær sem þú ert dauðanum því ákveðnari skoðanir hefurðu á líknardrápi. Því veikari sem þú ert því minni skoðanir hefurðu á því. Lífið verður dýrmætar og lífslöngunin verður mjög sterk,“ segir Valgerður í samtali við Vísi. Þá segir hún það afar sjaldgæft að fólk sem sé í líknandi meðferð á Landspítalanum óski eftir líknardrápi.Sjaldgæfara en fólk heldur að sjúklingar vilji binda endi á líf sitt „Þessi hugsun kemur auðvitað alltaf upp, hvort það væri ekki bara best að hverfa núna, og það er ekki óalgengt að taka þessa umræðu við sjúklinga. Samt sem áður heldur einstaklingur fast í lífið þegar hann er orðinn veikur. En það er miklu sjaldgæfara en fólk heldur að sjúklingar vilji binda endi á líf sitt með aðstoð því oftast er hægt að gera ýmislegt til að bæta líðan þeirra og lina þjáningar.“ Þá segir Valgerður að sér finnist vanta dýpri umræðu í samfélaginu um líknardráp. „Þessi umræða hefur hvorki átt sér stað innan samfélagsins né innan heilbrigiðiskerfisins og þetta er ekki umræða sem við erum að taka upp. Við erum auðvitað í þessu starfi til þess að sinna einstaklingum og hjálpa þeim og lina þjáningar þeirra. Þetta er því að mörgu leyti gagnstætt okkar siðareglum innan heilbrigðisþjónustunnar, að aðstoða einhvern við að stytta líf sitt.“Salvör Nordal, forstöðumaður Siðfræðistofnunar Háskóla Íslands.vísir/gvaGæti orðið vandasamt að innleiða líknardráp inn í heilbrigðisþjónustuna Salvör Nordal tekur undir að umræðan í samfélaginu um líknardráp hafi ekki verið mikil. „Maður hefur þó skynjað vaxandi áhuga á þessu efni og það er skiljanlegt. Við hræðumst að verða gömul og takast á við erfiða sjúkdóma. Það er því ekki skrýtið að áhuginn fari vaxandi og þessi niðurstaða úr könnuninni kemur mér ekki á óvart,“ segir Salvör í samtali við Vísi. Hún segir líknardráp vera mjög flókið siðferðilegt álitaefni. Þó sé það svo að geti oft verið siðferðilega verjandi að deyða fólk sem glími við ólæknandi sjúkdóma vilji viðkomandi það.Þarf strangar reglur og mikið eftirlit með líknardrápi verði það leyft „Helstu álitaefnin eru þau að það getur orðið vandasamt að innleiða þetta inn í heilbrigðisþjónustu og það hefur verið almenn andstaða við þetta á meðal lækna bæði hérlendis og erlendis. Þetta er mjög umdeilt og það er auðvitað þannig að hér á Íslandi höfum við þróað líknandi meðferð sem er mikilvægur valkostur fyrir fólk í þessari stöðu,“ segir Salvör. Þá segir hún það augljóst að það þurfi að setja strangar reglur og hafa mikið eftirlit með líknardrápi verði það leyft. Einnig þurfi það að liggja alveg fyrir að viðkomandi vilji raunverulega deyja. „Eins og þetta er praktíserað í Hollandi þá þarf viðkomandi að vera með fullri rænu og hæfur til þess að taka ákvörðun um þetta. Það þarf að vera ljóst að ekki sé verið að þvinga neinn. Þess vegna á þetta til að mynda ekki við um Alzheimer-sjúklinga eða börn undir 18 ára aldri. Belgar hafa reyndar víkkað þetta út og leyfa nú líknardráp barna en það er afar umdeilt,“ segir Salvör.Ber stundum á hugtakaruglingi í umræðunni Í spurningu Siðmenntar var talað um líknandi dauða en Salvör segir að þegar hún sé að kenni efni tengt þessu þá tali hún um líknardráp. „Það ber stundum svolítið á hugtakaruglingi í þessari umræðu en ég tel mikilvægt að draga skýr mörk. Líknardráp er það sem við bönnum, þegar viðkomandi fær lyf til að deyja. Mörgum finnst þetta hins vegar óþægilegt orð og vilja tala um líknardeyðingu eða líknandi dauða. Það er samt einfaldlega þannig að þetta er einfaldlega manndráp þó að þetta sé með vilja viðkomandi.“ Hún segir þörf á að rannsaka málið betur og segir Siðfræðistofnun hafa hug á því. Þá telur Salvör að mikil ástæða sé til að gera dýpri rannsókn á skoðunum Íslendinga varðandi líknardráp. „Það er gott að fá þessa könnun frá Siðmennt, hún hreyfir við okkur en það þarf að vinna áfram með þetta og skoða málið frá fleiri hliðum.“
Tengdar fréttir Nánast óheyrt að fólk biðji um líknardráp Þess eru dæmi að Íslendingar hafi farið til Evrópu til að fá aðstoð læknis við sjálfsvíg vegna ólæknandi sjúkdóms. Þó er nánast óheyrt að sjúklingar óski sér líknardráps. Yfirlæknir á líknardeild segir vanta umræðu um þessi málefni. 14. janúar 2016 20:00 Unga fólkið hafnar sköpunarsögunni Í nýrri skoðanakönnun kemur fram að yfirgnæfandi hlutfall Íslendinga styður líknandi dauða. Trúuðu fólki fer fækkandi og meirihluti er hlynntur aðskilnaði ríkis og kirkju. Framkvæmdastjóri Siðmenntar segir að hópar veraldlega þenkjandi fólks fari vaxandi. 14. janúar 2016 07:00 Meirihluti svarenda í könnun Siðmenntar hlynntur líknandi dauða Siðmennt segir að sú staðhæfing að íslenska þjóðin sé kristin þjóð ekki í samræmi við niðurstöðu könnunarinnar. 13. janúar 2016 17:00 Mest lesið Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Innlent Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Innlent Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ Innlent Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Innlent „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Innlent „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Innlent „Við höfum ekki séð þetta á Íslandi áður“ Innlent Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Innlent Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna Innlent Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa Innlent Fleiri fréttir Bein útsending: Kosningasjónvarp Stöðvar 2 Alls konar dýnamík geti komið inn við myndun tveggja turna Beið í klukkustund eftir að fá að kjósa „Galið! Kosningar eru greinilega ekki fyrir öll!“ Mætti á kjörstað en fékk þau svör að hún væri búin að kjósa Ráðinn slökkviliðsstjóri á Suðurnesjum Skipuð í embætti fiskistofustjóra Kjörsókn utankjörfundar minni en 2020 Sársvekktur að hafa ekki getað kosið í Mývatnssveit Allt um æsispennandi forsetakosningar og leik ársins í fótboltanum Skili embættinu þannig að nýr forseti og þjóðin geti vel við unað Kosningarnar þær mest spennandi síðan 1980 Veðurspá slæm fyrir vikuna og bændur hvattir til að huga að búfénaði Slasaðist á buggy-bíl í Básum í Goðalandi Bláa lónið opnar aftur á morgun Sjómannadagsfjör á Skagaströnd Margir góðir frambjóðendur í boði Jón Gnarr mjög bjartsýnn: „Fyrsti krúnurakaði rauðhærði forsetinn“ „Held ég fari bara að sofa upp úr miðnætti“ Rolluhótel sárabót fyrir að missa gistiheimilið „Væta í minni sveit boðaði heldur betur grósku“ „Unga fólkið er klárlega að velja okkar framboð“ Kjörsókn víða ívið betri en í síðustu kosningum Fékk „gríðarlega góð“ viðbrögð eftir kappræðurnar Fólk kasti atkvæði sínu á stríðsbálið „Ég held að þetta verði mjög spennandi“ Forsetavaktin: Sjöundi forseti lýðveldisins verður kjörinn Tívolíbomba hefði getað skapað stórhættu Ólík sýn á hvort Ísland eigi að styðja vörn Úkraínumanna „Við útrýmum ekki ofbeldi með hatri“ Sjá meira
Nánast óheyrt að fólk biðji um líknardráp Þess eru dæmi að Íslendingar hafi farið til Evrópu til að fá aðstoð læknis við sjálfsvíg vegna ólæknandi sjúkdóms. Þó er nánast óheyrt að sjúklingar óski sér líknardráps. Yfirlæknir á líknardeild segir vanta umræðu um þessi málefni. 14. janúar 2016 20:00
Unga fólkið hafnar sköpunarsögunni Í nýrri skoðanakönnun kemur fram að yfirgnæfandi hlutfall Íslendinga styður líknandi dauða. Trúuðu fólki fer fækkandi og meirihluti er hlynntur aðskilnaði ríkis og kirkju. Framkvæmdastjóri Siðmenntar segir að hópar veraldlega þenkjandi fólks fari vaxandi. 14. janúar 2016 07:00
Meirihluti svarenda í könnun Siðmenntar hlynntur líknandi dauða Siðmennt segir að sú staðhæfing að íslenska þjóðin sé kristin þjóð ekki í samræmi við niðurstöðu könnunarinnar. 13. janúar 2016 17:00