Segir tvö erfið skref eftir í bataferlinu Jón Hákon Halldórsson skrifar 22. apríl 2015 07:00 Göran Persson var gestur á Ársfundi atvinnulífsins sem haldinn var í Hörpu. fréttablaðið/valli Göran Persson, fyrrverandi forsætisráðherra Svíþjóðar, segir þörf á kerfisbreytingu til þess að koma í veg fyrir að atburðirnir sem leiddu til efnahagshrunsins á Íslandi endurtaki sig. Persson var staddur hér á landi í liðinni viku í tilefni af Ársfundi atvinnulífsins og Markaðurinn tók hann tali. „Þið hafið staðið ykkur ákaflega vel á fyrsta stigi bataferilsins, í því að stöðva blæðinguna. Bæði fyrrverandi og núverandi ríkisstjórn hafa staðið sig vel. En núna þarf að ráðast í annan hluta verkefnisins. Það er að koma í veg fyrir að þetta gerist aftur. Við erum að tala um kerfisbreytingar,“ segir Persson. Þetta hafi verið erfiðast eftir kreppuna í Svíþjóð. „Þá erum við að tala um lífeyrissjóðakerfið, launakerfið, samskipti þingsins við markaðinn og skilvirkni í opinbera kerfinu. Öll þessi óvinsælu pólitísku mál sem þarf að fást við,“ segir Persson. Til að rökstyðja mál sitt tekur hann dæmi úr sínu persónulega lífi. „Ég er meira og minna stöðugt í megrun og ég hef sett mér það markmið að ná undir 100 kíló. Stundum næ ég árangri, verð ég að segja. En alltaf þegar það gerist byrja ég að fagna þeim árangri og ég fer í ísskápinn til þess að fagna,“ segir Persson. Hið sama eigi við um efnahagslífið. „Nú hefur ykkur tekist vel upp með bráðaaðgerðirnar. Ef þið passið ekki upp á að þið náið tökum á ísskápavandamálinu þá munið þið fljótt lenda í vandræðum aftur,“ segir hann. Persson segir þriðja vandamálið vera fjármagnshöftin. „Þið hafið náð yfir fyrsta stig í bata, en það eru tvö eftir og þau eru ekki auðveld,“ segir hann. Persson segist lítið geta tjáð sig um ferlið við afnám hafta. Það sé viðkvæmt ferli og hann, sem utanaðkomandi aðili, hafi ekki nægar upplýsingar til að geta myndað sér skoðanir á því. „Eitt sem ég þó veit, er að ef efnahagslífið er ekki í góðu ásigkomulagi er ekki hægt að gera þetta,“ segir Persson. Ef aðstæður eru þannig að fjármál hins opinbera eru erfið, launahækkanir ýti undir verðbólgu og losarabragur við efnahagsstjórn sé ekki hægt að gera þetta. „Ef þið reynið að afnema höft við slíkar aðstæður þá eruð þið í vondum málum. Þið verðið því að vinna heimavinnuna ykkar. Ef þið gerið það þá er þetta möguleiki.“ Persson bendir á að Íslendingar standi vel að vígi með orku, gjöful fiskimið og vaxandi ferðaþjónustu. Hann varar við of miklum launahækkunum, Svíar hafi brennt sig á því. „Við hegðuðum okkur illa, hækkuðum launin allt of mikið. Versta árið var 14 prósenta launahækkun. Það skapaði verðbólgu og á endanum varð raunlaunahækkunin neikvæð,“ segir Persson. Þetta hafi ekki leitt til góðs því að sænskar vörur urðu dýrari og það dró úr framleiðni. Hann segir að það sé ekki verkefni stjórnvalda að leysa þessi vandamál. „Það er verkefni aðila vinnumarkaðarins að leysa þessi mál. Þessir aðilar eiga alveg að geta gert sér grein fyrir hvað gerist ef illa fer í kjaraviðræðum,“ segir Persson. Hann segir að ef ákveðnir lykilhópar hóti verkfalli og látið er undan kröfum þeirra þá komi aðrir hópar á eftir og líti á samningana sem hið nýja norm. „Þeir krefjast hins sama og þá ertu kominn á hálan ís,“ segir Persson. Mest lesið Hnífjöfn atkvæðagreiðsla sem gæti endað fyrir dómi Viðskipti innlent Dagar Workplace eru taldir Viðskipti erlent Fyrsta flugi Icelandair til Pittsburgh fagnað Viðskipti Fyrirtæki hvött til að halda upp á daginn í dag og gera sér dagamun Atvinnulíf Rauf sátt vegna Max-málsins og gæti átt yfir höfði sér refsimál Viðskipti erlent Ráðinn framkvæmdastjóri Landssambands veiðifélaga Viðskipti innlent Segir arðgreiðslur ÁTVR hafa lækkað um 400 milljónir vegna netsölu Viðskipti innlent Snillingur í útlöndum: „Þegar vinirnir keyptu sér nammi keypti ég mér diskókúlur“ Atvinnulíf Base parking gjaldþrota Viðskipti innlent Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Viðskipti innlent Fleiri fréttir Hnífjöfn atkvæðagreiðsla sem gæti endað fyrir dómi Segir arðgreiðslur ÁTVR hafa lækkað um 400 milljónir vegna netsölu Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Guðmundur tilnefndur til Evrópsku nýsköpunarverðlaunanna 2024 Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Base parking gjaldþrota Endurkjörinn formaður og fimm koma ný inn í stjórn Þjónusturof hjá alþjóðlegum birgja Samkaup, Heimkaup og Orkan hefja samrunaviðræður Stefna á opnun fyrsta skammtíma raforkumarkaðarins á næsta ári Bein útsending frá Nýsköpunarviku Sparisjóður hagnaðist um 205 milljónir króna Starfsfólk fær 150 milljónir í hlutabréfum Magnús eignast Latabæ á nýjan leik Ráðin framkvæmdastjóri Rue de Net Almennt útboð Íslandshótela hefst á morgun Ætlar að gera Grillhúsið að heitasta staðnum í Borgarnesi Landsvirkjun selur í fyrsta skipti í raforkukauphöll Ráðin forstöðukona Nýrra orkukosta Eigendur TGI Fridays kaupa Grillhúsið Freyr ráðinn til Eflingar Tilnefndur sem besti leikur fyrir snjalltæki á Norðurlöndum MAST olli Brúneggjum tjóni en RÚV sýknað Tilboðið afturkallað og Eik öðlast frelsi til athafna á ný Brottfarirnar í apríl nokkuð færri en á síðasta ári Engin hópuppsögn í apríl Fer frá Deloitte til Góðra samskipta Mun stýra tæknisviði Carbfix Íslendingar þurfi að gæta hófs í vexti efnahagslífsins Sjá meira
Göran Persson, fyrrverandi forsætisráðherra Svíþjóðar, segir þörf á kerfisbreytingu til þess að koma í veg fyrir að atburðirnir sem leiddu til efnahagshrunsins á Íslandi endurtaki sig. Persson var staddur hér á landi í liðinni viku í tilefni af Ársfundi atvinnulífsins og Markaðurinn tók hann tali. „Þið hafið staðið ykkur ákaflega vel á fyrsta stigi bataferilsins, í því að stöðva blæðinguna. Bæði fyrrverandi og núverandi ríkisstjórn hafa staðið sig vel. En núna þarf að ráðast í annan hluta verkefnisins. Það er að koma í veg fyrir að þetta gerist aftur. Við erum að tala um kerfisbreytingar,“ segir Persson. Þetta hafi verið erfiðast eftir kreppuna í Svíþjóð. „Þá erum við að tala um lífeyrissjóðakerfið, launakerfið, samskipti þingsins við markaðinn og skilvirkni í opinbera kerfinu. Öll þessi óvinsælu pólitísku mál sem þarf að fást við,“ segir Persson. Til að rökstyðja mál sitt tekur hann dæmi úr sínu persónulega lífi. „Ég er meira og minna stöðugt í megrun og ég hef sett mér það markmið að ná undir 100 kíló. Stundum næ ég árangri, verð ég að segja. En alltaf þegar það gerist byrja ég að fagna þeim árangri og ég fer í ísskápinn til þess að fagna,“ segir Persson. Hið sama eigi við um efnahagslífið. „Nú hefur ykkur tekist vel upp með bráðaaðgerðirnar. Ef þið passið ekki upp á að þið náið tökum á ísskápavandamálinu þá munið þið fljótt lenda í vandræðum aftur,“ segir hann. Persson segir þriðja vandamálið vera fjármagnshöftin. „Þið hafið náð yfir fyrsta stig í bata, en það eru tvö eftir og þau eru ekki auðveld,“ segir hann. Persson segist lítið geta tjáð sig um ferlið við afnám hafta. Það sé viðkvæmt ferli og hann, sem utanaðkomandi aðili, hafi ekki nægar upplýsingar til að geta myndað sér skoðanir á því. „Eitt sem ég þó veit, er að ef efnahagslífið er ekki í góðu ásigkomulagi er ekki hægt að gera þetta,“ segir Persson. Ef aðstæður eru þannig að fjármál hins opinbera eru erfið, launahækkanir ýti undir verðbólgu og losarabragur við efnahagsstjórn sé ekki hægt að gera þetta. „Ef þið reynið að afnema höft við slíkar aðstæður þá eruð þið í vondum málum. Þið verðið því að vinna heimavinnuna ykkar. Ef þið gerið það þá er þetta möguleiki.“ Persson bendir á að Íslendingar standi vel að vígi með orku, gjöful fiskimið og vaxandi ferðaþjónustu. Hann varar við of miklum launahækkunum, Svíar hafi brennt sig á því. „Við hegðuðum okkur illa, hækkuðum launin allt of mikið. Versta árið var 14 prósenta launahækkun. Það skapaði verðbólgu og á endanum varð raunlaunahækkunin neikvæð,“ segir Persson. Þetta hafi ekki leitt til góðs því að sænskar vörur urðu dýrari og það dró úr framleiðni. Hann segir að það sé ekki verkefni stjórnvalda að leysa þessi vandamál. „Það er verkefni aðila vinnumarkaðarins að leysa þessi mál. Þessir aðilar eiga alveg að geta gert sér grein fyrir hvað gerist ef illa fer í kjaraviðræðum,“ segir Persson. Hann segir að ef ákveðnir lykilhópar hóti verkfalli og látið er undan kröfum þeirra þá komi aðrir hópar á eftir og líti á samningana sem hið nýja norm. „Þeir krefjast hins sama og þá ertu kominn á hálan ís,“ segir Persson.
Mest lesið Hnífjöfn atkvæðagreiðsla sem gæti endað fyrir dómi Viðskipti innlent Dagar Workplace eru taldir Viðskipti erlent Fyrsta flugi Icelandair til Pittsburgh fagnað Viðskipti Fyrirtæki hvött til að halda upp á daginn í dag og gera sér dagamun Atvinnulíf Rauf sátt vegna Max-málsins og gæti átt yfir höfði sér refsimál Viðskipti erlent Ráðinn framkvæmdastjóri Landssambands veiðifélaga Viðskipti innlent Segir arðgreiðslur ÁTVR hafa lækkað um 400 milljónir vegna netsölu Viðskipti innlent Snillingur í útlöndum: „Þegar vinirnir keyptu sér nammi keypti ég mér diskókúlur“ Atvinnulíf Base parking gjaldþrota Viðskipti innlent Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Viðskipti innlent Fleiri fréttir Hnífjöfn atkvæðagreiðsla sem gæti endað fyrir dómi Segir arðgreiðslur ÁTVR hafa lækkað um 400 milljónir vegna netsölu Fóru í fyrsta flugið milli Calgary og Keflavíkurflugvallar Segir að Play sé og verði áfram með höfuðstöðvar á Íslandi Guðmundur tilnefndur til Evrópsku nýsköpunarverðlaunanna 2024 Forstjóri Play íhugar að fljúga frekar til Íslands en frá Base parking gjaldþrota Endurkjörinn formaður og fimm koma ný inn í stjórn Þjónusturof hjá alþjóðlegum birgja Samkaup, Heimkaup og Orkan hefja samrunaviðræður Stefna á opnun fyrsta skammtíma raforkumarkaðarins á næsta ári Bein útsending frá Nýsköpunarviku Sparisjóður hagnaðist um 205 milljónir króna Starfsfólk fær 150 milljónir í hlutabréfum Magnús eignast Latabæ á nýjan leik Ráðin framkvæmdastjóri Rue de Net Almennt útboð Íslandshótela hefst á morgun Ætlar að gera Grillhúsið að heitasta staðnum í Borgarnesi Landsvirkjun selur í fyrsta skipti í raforkukauphöll Ráðin forstöðukona Nýrra orkukosta Eigendur TGI Fridays kaupa Grillhúsið Freyr ráðinn til Eflingar Tilnefndur sem besti leikur fyrir snjalltæki á Norðurlöndum MAST olli Brúneggjum tjóni en RÚV sýknað Tilboðið afturkallað og Eik öðlast frelsi til athafna á ný Brottfarirnar í apríl nokkuð færri en á síðasta ári Engin hópuppsögn í apríl Fer frá Deloitte til Góðra samskipta Mun stýra tæknisviði Carbfix Íslendingar þurfi að gæta hófs í vexti efnahagslífsins Sjá meira