Janúar kemur fyrr en varir Rakel Garðarsdóttir skrifar 18. desember 2014 07:00 Íslendingar eru upp til hópa mikil jólabörn sem halda í heiðri gamla íslenska siði og venjur. Með fjölbreyttara mannlífi berast hingað til lands í auknum mæli jólasiðir annarra þjóða. Jólin eru hátíð sem flest okkar bera miklar væntingar til. Undirbúningur og stemningin eru alls ráðandi, það þarf að huga að mörgu svo eftirvænting breytist ekki í vonbrigði. Jólaljós eru hengd upp strax í byrjun desember og jólalögin fara að óma. Jólin eru líka mikil matarhátíð þar sem keppst er við að belgja sig út af alls kyns kræsingum. Tímabil áts og sukks er alltaf að lengjast í kringum jólahátíðina. Í byrjun aðventu snýst veruleiki fólks á haus og margir eiga í erfiðleikum með að finna tíma fyrir öll jólahlaðborðin og jólaskemmtanirnar sem eru á dagskrá desembermánaðar. Myrkrið hverfur þar sem allt er uppljómað af kertum og jólaseríum. Kirkjuklukkur eru notaðar til að minna okkur á upphaf jóla og fæðingu frelsarans. En þessari miklu hátíð ljóss og friðar fylgir einnig of mikið óhóf.xxxÁnægjulegt er þegar fólk kemur saman á jólahlaðborði. Jólin snúast einmitt um það að hittast, vera saman og gleðjast. Maður er manns gaman. Flestöll veitingahús og veislusalir bjóða upp á jólahlaðborð. Borð svigna undan mat og drykk – því meira sem er á boðstólunum þeim mun betra – finnst mörgum. Jólahlaðborð eru hins vegar ekki endilega mjög sniðug því margt af matnum sem þar er á boðstólum fer til spillis. Stemningin er að borða mikið. Oft bjóða fyrirtæki starfsmönnum sínum í jólahlaðborð. Fólk ber því hugsanlega ekki sömu virðingu fyrir matnum og ef það þyrfti að borga sjálft fyrir hann. Nú er um að gera að belgja sig út eins og enginn sé morgundagurinn. Það eru jú að koma jól – og þá er allt leyfilegt. Fólk kann sér ekki hóf – diskar á jólahlaðborðum eru kúfaðir og öllu blandað saman. Um að gera að spara ferðirnar að jólahlaðborðinu. Síldin eða hryggurinn gætu verið búin þegar þú ferð næstu ferð. Graflaxsósa lekur yfir hangikjötið. Maturinn á disknum lítur út eins og hann sé að koma úr hrærivél. Í eldhúsinu standa matreiðslumennirnir sem hafa lagt mikið á sig til að gera jólahlaðborðið sem girnilegast. Fátt gleður augað eftir að gesturinn er búinn að smyrja fiski og kjöti saman á diskinn og hrúga 3-4 sósutegundum yfir krásirnar. Bragðið virðist ekki skipta máli lengur – nú hefur græðgin náð yfirhöndinni.Getum haft áhrif Hvernig væri nú að setja minna á diskinn á næsta jólahlaðborði og fara jafnvel fleiri ferðir? Taka bara einn rétt í einu og njóta þess sem á diskinum er. Með því að setja minni skammta á diskinn minnka líkur á að matur endi í ruslinu. Færri ferðir og minna magn á diskinum getur meira að segja dregið úr skaðsemi loftslagsbreytinga. Því miður er matarsóun staðreynd. Hættuleg staðreynd. Ofneysla leiðir af sér falska eftirspurn eftir mat sem síðar á þátt í að draga úr lífsgæðum hér á jörð og veldur margs konar náttúruspjöllum. Að ekki sé talað um fjármuni og tíma sem sóað er um leið. Mitt ráð til þín er að huga aðeins betur að því sem þú setur á diskinn. Að kitla bragðlaukana og njóta matarins – líka sjónrænt, vitandi að þú getur lagt þitt af mörkum til að gera jörðina lífvænlegri. Það þarf ekki að vera neitt leiðinlegra og er í ofanálag mun hátíðlegra. Að njóta betur og að koma í veg fyrir óþarfa sóun. Magn og gæði fara ekki alltaf saman. Sagt er að janúar sé mánudagur mánaðanna. Hann birtist fyrr en varir og þá hefst sami vítahringurinn hjá fjölmörgum – það er að reyna að ná af sér jólasukkinu og borga kreditkortareikninginn. Hlýnun jarðar og gróðurhúsaáhrif er eitthvað sem kemur þér við, og mér líka. Ofsafengin veður, þurrkar, flóð – er það sem græðgi og virðingarleysi gagnvart náttúrunni færir okkur. Og þetta byrjar allt og endar á diskinum þínum. Við getum haft áhrif, en til þess þurfum við að vera meðvituð og upplýst. Leyfum komandi kynslóðum einnig að njóta jóla í framtíðinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun The man who would be king Ian McDonald Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Sjá meira
Íslendingar eru upp til hópa mikil jólabörn sem halda í heiðri gamla íslenska siði og venjur. Með fjölbreyttara mannlífi berast hingað til lands í auknum mæli jólasiðir annarra þjóða. Jólin eru hátíð sem flest okkar bera miklar væntingar til. Undirbúningur og stemningin eru alls ráðandi, það þarf að huga að mörgu svo eftirvænting breytist ekki í vonbrigði. Jólaljós eru hengd upp strax í byrjun desember og jólalögin fara að óma. Jólin eru líka mikil matarhátíð þar sem keppst er við að belgja sig út af alls kyns kræsingum. Tímabil áts og sukks er alltaf að lengjast í kringum jólahátíðina. Í byrjun aðventu snýst veruleiki fólks á haus og margir eiga í erfiðleikum með að finna tíma fyrir öll jólahlaðborðin og jólaskemmtanirnar sem eru á dagskrá desembermánaðar. Myrkrið hverfur þar sem allt er uppljómað af kertum og jólaseríum. Kirkjuklukkur eru notaðar til að minna okkur á upphaf jóla og fæðingu frelsarans. En þessari miklu hátíð ljóss og friðar fylgir einnig of mikið óhóf.xxxÁnægjulegt er þegar fólk kemur saman á jólahlaðborði. Jólin snúast einmitt um það að hittast, vera saman og gleðjast. Maður er manns gaman. Flestöll veitingahús og veislusalir bjóða upp á jólahlaðborð. Borð svigna undan mat og drykk – því meira sem er á boðstólunum þeim mun betra – finnst mörgum. Jólahlaðborð eru hins vegar ekki endilega mjög sniðug því margt af matnum sem þar er á boðstólum fer til spillis. Stemningin er að borða mikið. Oft bjóða fyrirtæki starfsmönnum sínum í jólahlaðborð. Fólk ber því hugsanlega ekki sömu virðingu fyrir matnum og ef það þyrfti að borga sjálft fyrir hann. Nú er um að gera að belgja sig út eins og enginn sé morgundagurinn. Það eru jú að koma jól – og þá er allt leyfilegt. Fólk kann sér ekki hóf – diskar á jólahlaðborðum eru kúfaðir og öllu blandað saman. Um að gera að spara ferðirnar að jólahlaðborðinu. Síldin eða hryggurinn gætu verið búin þegar þú ferð næstu ferð. Graflaxsósa lekur yfir hangikjötið. Maturinn á disknum lítur út eins og hann sé að koma úr hrærivél. Í eldhúsinu standa matreiðslumennirnir sem hafa lagt mikið á sig til að gera jólahlaðborðið sem girnilegast. Fátt gleður augað eftir að gesturinn er búinn að smyrja fiski og kjöti saman á diskinn og hrúga 3-4 sósutegundum yfir krásirnar. Bragðið virðist ekki skipta máli lengur – nú hefur græðgin náð yfirhöndinni.Getum haft áhrif Hvernig væri nú að setja minna á diskinn á næsta jólahlaðborði og fara jafnvel fleiri ferðir? Taka bara einn rétt í einu og njóta þess sem á diskinum er. Með því að setja minni skammta á diskinn minnka líkur á að matur endi í ruslinu. Færri ferðir og minna magn á diskinum getur meira að segja dregið úr skaðsemi loftslagsbreytinga. Því miður er matarsóun staðreynd. Hættuleg staðreynd. Ofneysla leiðir af sér falska eftirspurn eftir mat sem síðar á þátt í að draga úr lífsgæðum hér á jörð og veldur margs konar náttúruspjöllum. Að ekki sé talað um fjármuni og tíma sem sóað er um leið. Mitt ráð til þín er að huga aðeins betur að því sem þú setur á diskinn. Að kitla bragðlaukana og njóta matarins – líka sjónrænt, vitandi að þú getur lagt þitt af mörkum til að gera jörðina lífvænlegri. Það þarf ekki að vera neitt leiðinlegra og er í ofanálag mun hátíðlegra. Að njóta betur og að koma í veg fyrir óþarfa sóun. Magn og gæði fara ekki alltaf saman. Sagt er að janúar sé mánudagur mánaðanna. Hann birtist fyrr en varir og þá hefst sami vítahringurinn hjá fjölmörgum – það er að reyna að ná af sér jólasukkinu og borga kreditkortareikninginn. Hlýnun jarðar og gróðurhúsaáhrif er eitthvað sem kemur þér við, og mér líka. Ofsafengin veður, þurrkar, flóð – er það sem græðgi og virðingarleysi gagnvart náttúrunni færir okkur. Og þetta byrjar allt og endar á diskinum þínum. Við getum haft áhrif, en til þess þurfum við að vera meðvituð og upplýst. Leyfum komandi kynslóðum einnig að njóta jóla í framtíðinni.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar