Lögmaður Haga segir ostamálið munu halda áfram

Páll Rúnar M. Kristjánsson, lögmaður Haga, segir ráðuneytið hafna beiðni Haga um viðbótartollkvóta fyrir innflutning á buff­ala-, geita- og ærmjólkurostum, sem og á lífrænum kjúklingi, þrátt fyrir að fyrir liggi að skortur sé á innlendum markaði á þessum vörum og nánast engin innlend framleiðsla á þeim.

Þann 22. maí í fyrra gaf atvinnuvegaráðuneytið út reglugerð um úthlutun á tollkvótum vegna innflutnings á bæði smjöri og ostum. Var þar heimilað að flytja inn ákveðið magn sem lagður var á magntollur. Þrátt fyrir tilvist þessa tollkvóta á bæði smjör og osta var Mjólkursamsölunni veitt heimild í nóvember síðastliðnum til að flytja inn smjör án gjalda þegar ljóst var að skortur var á því á innlendum markaði þar sem innlend framleiðsla annaði ekki eftirspurn. Samkvæmt tilkynningu ráðuneytisins byggist synjun þess á því að heimilt sé að flytja inn umrædda vöru þrátt fyrir að það sé gert á háum gjöldum auk þess sem þess er getið að ráðherra sé óheimilt að fella niður tolla á einstakar vörur.

„Fyrir tæpri viku lagði ráðuneytið hins vegar til ótakmarkaðan og gjaldfrjálsan innflutning á kartöflum og hvítkáli,“ segir Páll Rúnar.

Það var gert með þeim rökum að innlend framleiðsla stæði ekki undir eftirspurn eftir þessum vörum. Það sama á við um ákvarðanir um svínakjöt og fleiri vörur sem skortur hefur orðið á.

Í tilkynningu atvinnuvegaráðuneytisins frá því í gær segir að óheimilt sé að taka slíka ákvörðun um beiðni Haga þrátt fyrir að lítil eða engin framleiðsla sé á þessum vörum á hér á landi.

„Það er ljóst að ráðuneytið hefur kosið að sniðganga fordæmisgefandi úrlausnir sínar. Þegar teknar eru sömu ákvarðanir um sambærilega aðila lætur ráðuneytið annan njóta velvildar sinnar og ívilnunar á meðan hinn þolir ólögmætar og íþyngjandi niðurstöður um sama efni,“ segir Páll.

„Jafnræðisreglan leiðir til þess að fólk má gera ráð fyrir því að mál þeirra fái sömu meðferð hjá stjórnvaldinu og mál sambærilegra aðila í sömu stöðu. Hagar hafa hins vegar ekki notið jafnræðis enda er þessu erindi synjað á meðan sambærileg erindi annarra eru samþykkt. Þetta er mjög miður því hér tapa neytendur og hér tapar samkeppnin,“ segir Páll.

Hann segir samkeppniseftirlitið telja að tollkvótar hafi í för með sér neikvæð áhrif á samkeppni sem valdi bæði atvinnulífi og neytendum tjóni. Takmarkanir eða stýring á innflutningi hafi í för með sér takmörkun á frelsi í atvinnurekstri, sem leiði til hækkunar vöruverðs til neytenda og fari slíkt gegn markmiði samkeppnislaga. Að sama skapi telur embættið að reynslan sýni að fyrirkomulag landbúnaðarráðuneytisins á úthlutun tollkvóta hafi leitt af sér samráð við gerð tilboða enda felist í slíku kerfi hvati fyrirtækja til að samræma tilboð í þeim tilgangi að lækka innkaupakostnað. Tollkvótar hafi auk þess í för með sér aðgangshindrun fyrir nýja aðila sem vilja hasla sér völl í innflutningi á kjöti og ostum. Þá hefur eftirlitið lagt til að Alþingi beiti sér fyrir því að horfið verði frá aðgangshindrunum sem almennt felast í tollkvótum á innflutningi á búvörum. Þetta komi fram í erindi Samkeppniseftirlitsins til atvinnuveganefndar Alþingis.

Páll segir málinu ekki lokið. „Þetta eru auðvitað ákveðin vonbrigði enda töldum við allar líkur á því að ráðuneytið kæmist að lögfræðilega réttri niðurstöðu. Það verður hins vegar ekki lagst í kör. Málið heldur áfram og það verður ekkert hætt fyrr en hin lögleg niðurstaða liggur fyrir.“