Húsnæði til leigu! Valey Erlendsdóttir skrifar 6. maí 2014 13:30 Á Íslandi er húsnæðiskostnaður afar stór hluti af útgjöldum hvers heimilis svo maður tali nú ekki um hlut húsnæðis í öryggi hvers og eins. Á Íslandi er líka stærst hlutfall sjálfseignar í húsnæðismálum miðað við nágrannalönd og þar með minnst hlutfall félagslegs húsnæðis. Því miður hefur reynslan sýnt okkur að í þeim löndum þar sem áherslan á eigið húsnæði er mikil er velferðin lökust. Hér á landi voru byggðir verkamannabústaðir frá því eftir stríð og svo félagslegar eignaríbúðir frá 1990 til 1999 og þá tóku við viðbótarlán vegna húsnæðiskaupa. Síðan þá hafa húsnæðismál orðið að vandamáli fyrir sífellt stærri hóp þjóðfélagsins. Helst vegna hækkunar á markaðsvirði fasteigna og versnandi kjara. Það litla félagslega húsnæði sem sveitarfélögin eiga núna er bundið ströngum takmörkunum og útilokar þar með marga. Allar forsendur fyrir áherslu á að eiga sína eigin eign eru breyttar eftir síðasta efnahagshrun. Við getum ekki gert ráð fyrir því að allir eigi góða að sem aðstoði við fyrstu kaup. Við getum heldur ekki gert ráð fyrir að allir vilji kaupa sér fasteign og binda fjármuni sína þannig eða (eins og við búum við hér) taka gríðarlega áhættu með fjármuni sína á lánamarkaði. Við getum þó gert ráð fyrir að eftirspurn eftir leiguhúsnæði muni aukast mikið Við búum núna við svipaða stöðu í húsnæðismálum hér á landi og var fyrir heilli öld síðan í stóru kreppunni, þ.e. ungt fólk í yfirveðsettum eignum með litla bjartsýni í vasanum og svo allir hinir sem keyptu aldrei eða hafa misst sínar eignir og þurfa að leigja á ótryggum leigumarkaði. Þetta hefur skapað mörgum skelfileg vandræði, neyð og óöryggi, sérstaklega á síðustu árum. Þessi vandi virðist aðeins fara vaxandi og lítið sem ekkert gert til að leysa hann. Fyrst þarf hugarfarsbreytingu. Við þurfum að endurhugsa almennt viðhorf okkar til leiguhúsnæðis. Leiga er ekki bara tímabundin lausn. Leiguíbúðir eru ekki bara fyrir tekjulága. Leigjandi er ekki annars flokks þjóðfélagsþegn því hann gat ekki keypt sér íbúð o.sv.frv. Að tryggja sem flestum öruggt húsnæði á að vera forgangsmál allra sveitarfélaga sem og ríkis. Ekki eingöngu velferðarmál fyrir fámennan hóp tekjulágra einstaklinga. Ef fjölgun almennra traustra leiguíbúða, er nógu mikil getur það þýtt mun betri lífsgæði fyrir stærri hóp og jafnvel stuðlað að fækkun félagslegra vandamála. Við ættum að taka nágranna okkar Svía og Dani til fyrirmyndar í þessum málum. Þar eru leiguíbúðir farnar að nálgast helming alls húsnæðis og í boði fyrir alla. Þar eru leiguíbúðir ekki eingöngu íbúðir í fjölbýlishúsum, heldur af öllum stærðum og gerðum og engum takmörkunum háðar, s.s. eigna- og tekjumörkum. Þar er einnig lítið um himnháar fyrirframgreiðslur sem skilyrði fyrir leigu eins og tíðkast hér á landi. Sveitarfélögin ættu að einblína á samstarf við hið opinbera með almennt leiguhúsnæði (t.d. nokkurs konar sameignarfélag ríkis og sveitarfélaga) og vera þar með leiðandi í lausn á langvarandi húsnæðisvanda og öryggisleysi ansi margra landsmanna, hvort sem það eru einstaklingar, barnafjölskyldur, námsmenn eða öryrkjar. Farsælast væri ef ríkið kæmi að stofnun leigufélags og sveitarfélögin tækju þátt. Hlutdeild Sveitarfélaga í framangreindu sameignarfélagi gæti t.d. verið í formi byggingalóða undir íbúðahúsnæði, niðurfellingu gatnagerðargjalda, almennum rekstri og viðhaldi húsnæðisins o.fl. Sama hver við erum og hvar við erum þá eru grunnþarfir okkar þær sömu. Með því að tryggja a.m.k. eina þeirra ( heimilisöryggi) verður allt annað miklu auðveldara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Forsetakosningar 2016 Skoðun Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Á Íslandi er húsnæðiskostnaður afar stór hluti af útgjöldum hvers heimilis svo maður tali nú ekki um hlut húsnæðis í öryggi hvers og eins. Á Íslandi er líka stærst hlutfall sjálfseignar í húsnæðismálum miðað við nágrannalönd og þar með minnst hlutfall félagslegs húsnæðis. Því miður hefur reynslan sýnt okkur að í þeim löndum þar sem áherslan á eigið húsnæði er mikil er velferðin lökust. Hér á landi voru byggðir verkamannabústaðir frá því eftir stríð og svo félagslegar eignaríbúðir frá 1990 til 1999 og þá tóku við viðbótarlán vegna húsnæðiskaupa. Síðan þá hafa húsnæðismál orðið að vandamáli fyrir sífellt stærri hóp þjóðfélagsins. Helst vegna hækkunar á markaðsvirði fasteigna og versnandi kjara. Það litla félagslega húsnæði sem sveitarfélögin eiga núna er bundið ströngum takmörkunum og útilokar þar með marga. Allar forsendur fyrir áherslu á að eiga sína eigin eign eru breyttar eftir síðasta efnahagshrun. Við getum ekki gert ráð fyrir því að allir eigi góða að sem aðstoði við fyrstu kaup. Við getum heldur ekki gert ráð fyrir að allir vilji kaupa sér fasteign og binda fjármuni sína þannig eða (eins og við búum við hér) taka gríðarlega áhættu með fjármuni sína á lánamarkaði. Við getum þó gert ráð fyrir að eftirspurn eftir leiguhúsnæði muni aukast mikið Við búum núna við svipaða stöðu í húsnæðismálum hér á landi og var fyrir heilli öld síðan í stóru kreppunni, þ.e. ungt fólk í yfirveðsettum eignum með litla bjartsýni í vasanum og svo allir hinir sem keyptu aldrei eða hafa misst sínar eignir og þurfa að leigja á ótryggum leigumarkaði. Þetta hefur skapað mörgum skelfileg vandræði, neyð og óöryggi, sérstaklega á síðustu árum. Þessi vandi virðist aðeins fara vaxandi og lítið sem ekkert gert til að leysa hann. Fyrst þarf hugarfarsbreytingu. Við þurfum að endurhugsa almennt viðhorf okkar til leiguhúsnæðis. Leiga er ekki bara tímabundin lausn. Leiguíbúðir eru ekki bara fyrir tekjulága. Leigjandi er ekki annars flokks þjóðfélagsþegn því hann gat ekki keypt sér íbúð o.sv.frv. Að tryggja sem flestum öruggt húsnæði á að vera forgangsmál allra sveitarfélaga sem og ríkis. Ekki eingöngu velferðarmál fyrir fámennan hóp tekjulágra einstaklinga. Ef fjölgun almennra traustra leiguíbúða, er nógu mikil getur það þýtt mun betri lífsgæði fyrir stærri hóp og jafnvel stuðlað að fækkun félagslegra vandamála. Við ættum að taka nágranna okkar Svía og Dani til fyrirmyndar í þessum málum. Þar eru leiguíbúðir farnar að nálgast helming alls húsnæðis og í boði fyrir alla. Þar eru leiguíbúðir ekki eingöngu íbúðir í fjölbýlishúsum, heldur af öllum stærðum og gerðum og engum takmörkunum háðar, s.s. eigna- og tekjumörkum. Þar er einnig lítið um himnháar fyrirframgreiðslur sem skilyrði fyrir leigu eins og tíðkast hér á landi. Sveitarfélögin ættu að einblína á samstarf við hið opinbera með almennt leiguhúsnæði (t.d. nokkurs konar sameignarfélag ríkis og sveitarfélaga) og vera þar með leiðandi í lausn á langvarandi húsnæðisvanda og öryggisleysi ansi margra landsmanna, hvort sem það eru einstaklingar, barnafjölskyldur, námsmenn eða öryrkjar. Farsælast væri ef ríkið kæmi að stofnun leigufélags og sveitarfélögin tækju þátt. Hlutdeild Sveitarfélaga í framangreindu sameignarfélagi gæti t.d. verið í formi byggingalóða undir íbúðahúsnæði, niðurfellingu gatnagerðargjalda, almennum rekstri og viðhaldi húsnæðisins o.fl. Sama hver við erum og hvar við erum þá eru grunnþarfir okkar þær sömu. Með því að tryggja a.m.k. eina þeirra ( heimilisöryggi) verður allt annað miklu auðveldara.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun